Pred sudom Kalabićev dosije iz Arhiva Jugoslavije

O odlukama komisija za utvrđivanje ratnih zločina u Drugom svetskom ratu, koje se odnose na Nikolu Kalabića, u procesu za njegovu rehabilitaciju govorio je istoričar Bojan Dimitrijević. – Naredno ročište zakazano za 27. april

Valjevo – Nikola Kalabić je kao rezervni oficir Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO) bio u sastavu jedine legitimne oružane sile Kraljevine Jugoslavije u okupiranoj i rasparčanoj državi od 1941. godine. On ne može biti kriv zato što nije usvojio partizansku taktiku borbi koju je koristio partizanski pokret, a Kalabićev stav prema partizanskom pokretu ne može se nazvati izdajom, ocenio je istoričar dr Bojan Dimitrijević, tokom svedočenja pred Višim sudom u Valjevu, u nastavku postupka po zahtevu za rehabilitaciju nekadašnjeg komandanta Gorske garde JVuO.

Ove stavove Dimitrijević je izneo nakon detaljne analize odluka Državne i zemaljskih komisija za utvrđivanje ratnih zločina u Drugom svetskom ratu, koje su se odnosile na Kalabića, a po zahtevu suda dostavljene su iz Arhiva Jugoslavije.

Na osnovu ovog svedočenja, punomoćnik podnosioca zahteva za rehabilitaciju, Nikoline unuke Vesne Kalabić, valjevski advokat Goran Branković zatražio je, a sudija Dragan Obradović odobrio, dodatni rok od 15 dana da, u skladu sa priloženom dokumentacijom, precizira zahtev za rehabilitaciju. Nakon toga zahtev će biti prosleđen Višem javnom tužilaštvu. Novo ročište u ovom postupku zakazano je za 27. april.

Kako je Bojan Dimitrijević naveo, sudu je iz Arhiva Jugoslavije dostavljeno 11 odluka Državne i zemaljskih komisija za utvrđivanje ratnih zločina koje se odnose na Kalabića. Prema njegovim rečima, odluka su, pravno gledano, imale samo deklarativan značaj, nisu bile optužnice, već su dostavljene tužiocu pri Vojnom sudu Prve armije Jugoslovenske armije u Nišu. Ali, nije poznato šta se sa njima dalje dešavalo, naveo je Dimitrijević.

U takozvanom Fondu 110 Arhiva Jugoslavije slučaj Nikole Kalabića zaveden je kao dosije broj 425. Njemu su na teret kao zločini stavljeni: održavanje telefonske veze sa nemačkim oficirima, teror nad civilnim stanovništvom i likvidacija rodoljuba, krvoločnost i doslednost u sprovođenju proklamovanih naređenja Draže Mihailovića, saučesništvo u banjičkim zločinima tako što se sastao sa šefom specijalne policije i dao mu spisak ljudi koje je trebalo zatvoriti u logor, učešće u borbama protiv partizanskih snaga u kojima su one imale gubitke… Te borbe nisu bile ni u kakvom kontekstu građanskog rata, u nekima od njih Kalabić uopšte nije bio prisutan, prokomentarisao je Dimitrijević.

U najozbiljnijoj optužbi Kalabiću su pripisani zločini koje su počinile snage JVuO na teritoriji valjevskog okruga 1943. i 1944. godine. Po Dimitrijeviću, reč je o 49 slučajeva ubistava, što su bili bukvalno svi zločini u tom kraju u to vreme i za sve je okrivljen Nikola Kalabić, jer je, kako se navodi, kao komandant Dražine organizacije u valjevskom okrugu bio odgovoran za sve. Međutim, iz dokumentacije JVuO koja se čuva u Beogradu, proizlazi da Kalabić u to vreme nije komandovao jedinicama na prostoru valjevskog okruga, istakao je Dimitrijević.

– Materijal Arhiva Jugoslavije ne sadrži specifičnu posebnu odluku po kojoj je Nikola Kalabić proglašen za ratnog zločinca… Smatram da Kalabić može snositi krivičnu odgovornost za ratne zločine koje je on lično naredio, ukoliko takvo naređenje postoji, ali ne smatram da je odgovoran za zločin izvršen nad bilo kime od bilo kojeg pripadnika njegove jedinice – rekao je u zaključku dr Bojan Dimitrijević, naglasivši da odluke Državne i zemaljskih komisija dostavljene iz Arhiva Jugoslavije zbog svoje proizvoljnosti ni u kom slučaju ne mogu biti osnov za proglašenje Kalabića za ratnog zločinca.

Autor: S. Ćirić

Izvor: POLITIKA

Vezane vijesti:

Odluka o rehabilitaciji Kalabića 5. januara | Jadovno 1941.

ČAS ISTORIJE: Hercegovci na Bosanskoj golgoti | Jadovno 1941.