Podgorica razorena do temelja

Engleske i američke bombe ubile su svakog šestog žitelja današnjeg glavnog grada Crne Gore. Na grad pod Goricom je krenulo 120 teških četvoromotornih bombardera

Istog dana kada i Beograd, na Uskrs 1944. godine, “saveznički” bombarderi su se ustremili i na crnogorsku prestonicu Cetinje. Istog dana stradali su i Žabljak, Šavnik, Kolašin, Andrijevica, Gacko, Bileća.

Samo dva dana kasnije, 19. aprila 1944. godine, maršal Tito se obraća Peku Dapčeviću i Mitru Bakiću, svojim izaslanicima u Štabu 2. korpusa NOVJ:

“Javite nam koja mjesta treba bombardovati.”

Dapčević i Bakić radio vezom odgovaraju.

“Neka bombarduju Sjenicu, Bijelo Polje i Podgoricu. Molimo hitan odgovor na ove predloge. Peko, Mitar.”

Titov odgovor je stigao iz vazduha.

U ranu zoru 5. maja 1944. na Podgoricu je krenulo 120 teških četvoromotornih bombardera.

Nastao je pravi pakao.

Pola Podgorice je razoreno do temelja. Engleske i američke bombe ubijaju svakog šestog žitelja Podgorice. Od 15.000 ljudi, teže i lakše je ranjeno gotovo 4.500 dece, žena, staraca. U kući Mila Begovića izginula je cela porodica, on, njegova supruga i četvorica sinova. Ista sudbina zadesila je i Andriju Đuraševića i desetine drugih podgoričkih porodica.

Neverica u Srbiji

Srbija je s nevericom pratila poteze svojih zapadnih saveznika. U mnoštvu protesta, koji su stizali iz svih njenih krajeva, izdvajao se glas starog diplomate dr Miroslava Spalajkovića: „Titov pokušaj prodora u Ibarsku dolinu i angloameričko bombardovanje Beograda predstavljaju dva povezana poteza iste operacije.“

Nemačke žrtve bile su gotovo 200 puta manje od gubitaka nevinog civilnog stanovništva Podgorice. Nacistički okupator je imao 15 mrtvih.

Samo 24 časa po završetku “Nedelje pacova” engleski i američki bombarderi su se po deseti put okomili na Beograd. Tog dana, 8. septembra, na grad su padale bombe od 1.000 kilograma. Srušene su i mnoge višespratnice, među kojima i ona na uglu Njegoševe i Kralja Milutina ulice.

Opet je bilo na desetine mrtvih i obogaljenih, ucveljenih i unakaženih. U ruševinama je ostao i penzionisani general Petar Pešić, bivši ministar odbrane i načelnik Generalštaba Kraljevine Jugoslavije, inače poznati prijatelj Engleza. Nekoliko sati kasnije ovaj stari srpski oficir, nosilac mnogih najviših domaćih i stranih odlikovanja i priznanja, ispustio je dušu.

Od sopstvenog života “oslobođeni” su i Dobrila Kostić i njen sin Gligorije, sestre Zorka Babović i Ružica Hristodulu, bračni par Dana i Voja Stevanović, apotekar Dimitrije Jevtić i njegova supruga Radmila, mališani Budimir i Nadica Stevanović…

Deset dana kasnije, 18. septembra, kada je maršal Tito, zadovoljan efektima angloameričkog bombardovanja Srbije, krenuo na prvi razgovor sa Staljinom – od koga će tražiti da izvrši kopnenu invaziju na Srbiju – Beograd je već jedanaesti put bio na meti engleskih i američkih bombardera.

Dve nedelje kasnije, baš u vreme dok su se gradom pronosili glasovi kako se “Čerčil izvinjava za uskršnje bombardovanje” srpske prestonice, kako je “engleski kralj obećao da se to više neće ponoviti”, Beograd je ponovo zavijen u crno.

Bolnica vojni objekt

Prema izveštaju nemačke komande za jugoistok, “60 odsto grada je razoreno”, a Peko Dapčević je, bez obzira na sve, bio veoma zadovoljan. – U Podgorici – javljao je on maršalu Titu – bombardovani uglavnom vojnički objekti, bolnica Kruševac, auto-park, razni magacini i slagališta i svi položaji: Gorica, Ljubović, Kokanereška Gora, most, na Cijevni i sva okolna sela. Bilo deset velikih požara… Prema dosadašnjim podacima, oko 2.000 žrtava. Politički, vojnički i MORALNI efekat bombardovanja DOBAR.

Bio je četvrtak, 18. maj 1944. Jutro je uveliko odmaklo. Časovnik na Terazijama pokazuje devet sati i 55 minuta. Nad oblačnim i kišovitim nebom istraumiranog grada zatutnjali su engleski i američki bombarderi.

Napad je bio još bezočniji od onog uskršnjeg. Glavna meta, ovog puta, bila je periferija Beograda u kojoj je stanovala gradska sirotinja. Pašino brdo, Kotež, Neimar i Čubura obavijeni su gustim oblacima dima i prašine.

Orgijanje “savezničkih” aviona trajalo je gotovo puna dva sata. U nekim delovima grada bombe padaju na svakih sto kvadratnih metara. Samo ispod jedne kuće izvučena su 32 leša.

Tito i njegov Vrhovni štab, po svemu sudeći, od samog početka su znali da od angloameričkog bombardovanja najvećih srpskih i crnogorskih gradova najviše strada nevino civilno stanovništvo, a da su nemački gubici minimalni. Gotovo zanemarljivi.

To se kao na jasno vidi i iz pisma, koje je u ovom feljtonu “Novosti” citirano, a koje je Edvard Kardelj 29. jula 1944. godine s Visa uputio Centralnom komitetu KP Slovenija.

Kardelj je tako, verovatno zahvaljujući i svojim specijalnim odnosima sa Titom, spasao Ljubljanu i Sloveniju, a razaranje Srbije je i dalje nastavljeno. Čak je i pojačano, iako su, kao što se vidi, Tito i njegovi saradnici na Visu dobro znali da Nemci “nemaju gotovo nikakve gubitke” i da Englezi i Amerikanci “bombarduju na poseban način”. Da “pokrivaju cele površine, da ciljevi njihovog razaranja uopšte nisu izolovani na nemačke objekte i da je jedini pravi bilans angloameričkog bombardovanja – hiljade naših ubijenih ljudi”.

Nekoliko dana posle uskršnjeg bombardovanja jugoslovenske prestonice, Nedićeva vlada je izlepila plakate po gradu: “Pamet u glavu! Ni levo, ni desno, nego svojim pravim srpskim putem, samo za svoje interese i za interese svoga naroda i svoje Srbije!”

Nije vredelo, oni koji su svojim letećim krstaricama preplavljivali olovno nebo nad Beogradom, gledali su i levo i desno, pa onda i desno i levo, pa su od proleća te 1944. godine do tajnog i nikom prijavljeljenog Titovog leta u Moskvu, glavni srpski grad razarali još deset puta.

Autor: Ivan Miladinović

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (1)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (2)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (3)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (4)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (5)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (7)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (8)