„Oluja“ zločin kome se ne vidi kraj

SERIJA – SRBI U HRVATSKOJ, POLOŽAJ, PRAVA, ŽIVOT (3)

Piše: Zdravko Elez

Početkom devedesetih godina prošlog veka Jugoslavija je pucala po svim šavovima baš onako kako su zamislili CIA planeri, još 15-tak godina pre toga. Amerika je namirisala krv i pokrenula svoju propagandu i ratnu mašineriju kako bi što pre ostvarila zacrtani plan uz obilato mentorsto Vatikana i Nemačke i drugih zapadnih sila, a to je da se Balkan rasparča i stvore banana državice.

Slovenija je prva povukla nogu i proglasila nezavisnost, a potom su istim putem krenule Hrvatska i Bosna i Hercegovina i Makedonija. Srbija je pokušala da spase što se spasti može, kako bi Srbima koji su živeli izvan matične države, obezbedila sigurnost i prava. Bio je to i pokušaj da im omogući da žive u zajedničkoj državi, ali tako nisu mislili zapadni moćnoci, koji su otvoreno stali na stranu separatističkih republika.

Srbi u Hrvatskoj su izbrisani iz Ustava kako konstituitivni narod, počelo je zastrašivanje, ustaštvo se povampirilo, konvoji naoružanja i transportni avioni puni vojnog tovara dolazili su u Zagreb. Srbe su čekali crni dani. Bez namere da ponovo elaborirano dobro znane događaje, u ovom delu serijala ograničićemo se na ključne,  zaključno sa zloglasnim operacijama Bljesak i Oluja i životom Srba u prvoj deceniji posle rata.  Evo ukratko kako je to teklo i šta se zbivalo.

Dana 27. juna 1990. godine na osnovu 43. amandmana na Ustav Hrvatske, Skupština opštine Knin donela je odluku o formiranju Zajednice opština Severna Dalmacija i Lika, što je faktički bio zvaničan predlog zagrebačkim vlastima za uvođenje m srpske autonomije u Hrvatskoj. Tom prilikom je lider tek osnovane Srpske demokratske stranke dr Jovan Raškovićjavno istakao da je tzv. Zajednica opština baza za uspostavljanje političkog, a i teritorijalnog jedinstva srpskog naroda i korak ka modernoj autonomiji.

Dr Milan Babić, tadašnji predsednik opštine Knin, negirao je da je reč o stvaranju srpske države, govoreći da se samo radi o reakciji Srba na kroatizam i na torturu većine u Hrvatskom saboru. Kada je, 25. decembra 1990. godine Ustav Hrvatske i Sabor 25. juna 1991. godine, proglasio stvaranje nove nezavisne države Hrvatske, u kojoj nije bilo mesta za srpski narod kao državotvorni, došlo je do oružanih sukoba i otcepljenja prvo te Zajednice opština, a potom i delova Zapadne Slavonije, kao i Istočne Slavonije, Baranje i Zapadnog Srema u jedinstveno područje Republiku Srpsku Krajinu, 19. decembra 1991. godine. Ovo područje naseljavalo je u toku rata oko 360.000 stanovnika, a od strane međunarodne zajednice proglašena je UNPA (ružičastom) zaštićenom zonom.

Godine 1991. godine grupe intelektualaca i uglednih Srba iz Hrvatske pokreće inicijative u cilju sprečavanja rata i iznalaženja razrešenja konfliktne situacije u Republici Hrvatskoj mirnim putem. U tom kontekstu osniva se Srpski demokratski forum. U Zagrebu se obnavljaju i Srpsko kulturno društvo Prosvjeta i Srpsko privredno društvo Privrednik do kraja 1993. godine. Osniva se i Srpska narodna stranka koja s izbijanjem rata u Hrvatskoj postaje politička partija koja je zastupala interese Srba na područjima pod nadzorom hrvatske vlasti. Srpska narodna stranka je u periodu od 1992. do 1995. godine u Hrvatskom saboru imala 3 poslanika s Milanom Đukićem koji je bio potpredsednik Sabora.

U to vreme za srpski narod u Hrvatskoj van teritorije Srpske Krajine, nastupili su crni dani. Tokom 1991. godine, spaljeno je i uništeno mnogo srpskih sela u Zapadnoj Slavoniji, dok su njihovi stanovnici prognani. Oni koji nisu pristali da napuste svoje domove likvidirani su u svojim kućama (Izveštaj Helsinške komisije, 1992). Naredbe za raseljavanje Srba izdavali su krizni štabovi opština i to po ulicama i trgovima kao u najgorim vremenima smrti i stradanja.

Informativni centar Srpskog Sabora iz Beograda ima podatke o raseljavanju 24 srpska sela u opštini Slavonska Požega i proterivanju mirnog civilnog srpskog stanovništva, većinom starijih osoba pod kontrolom 113. brigade ZNG. Od avgusta 1990. do juna 1991. godine, u Hrvatskoj je opštuženo oko 20.000 lica od čega je 70 % srpske nacionalnosti (Amnesti International)

Godine 1995. u vojnim akcijama Bljesak i Oluja Republika Srpska Krajina je okupirana od strane hrvatske vojske u saradnji sa NATO-om, pri čemu je oko 250.000 Srba izbeglo u Srbiju i Republiku Srpsku, dok je nekoliko hiljada zbrisala sa lica zemlje. Evo ukratko i o jednoj i od drugoj hrvatskoj zločinačkoj akciji, koje danas slave i obeležavaju kao državni praznik.

Operacija Bljesak je počela 1. maja 1995. godine na teritoriji Zapadne Slavonije koja je bila u sastavu tadašnje Republike Srpske Krajine sa namerom etničkog čišćenja prostora zapadne Slavonije. U vreme napada, područje Zapadne Slavonije bilo je pod zaštitom snaga UN. Za samo 36 sati proterano je oko 15.000 Srba, 283 ih je ubijeno ili nestalo, među kojima 57 žena i 9 dece. Vojska Jugoslavije i Vojska Republike Srpske nisu reagovale niti su se uključivale dok je Bljesak trajao.

Ovu operaciju su isplanirali Franjo Tuđman (predsednik Hrvatske), Gojko Šušak (ministar odbrane Hrvatske), Janko Bobetko (načelnik Generalštaba hrvatske vojske), Petar Stipetić (general-potpukovnik hrvatske vojske), Imre Agotić (general-potpukovnik hrvatske vojske), Mladen Markač (general major hrvatske policije), Luka Džanko (general-major hrvatske vojske). Operacija je počela artiljerijskim napadima na srpske položaje od Pakraca do Jasenovca, sa zapadne strane i od Donjih Bogićevaca preko Medara do Pakraca sa istočne strane. Oko 16.000 pripadnika hrvatskih snaga napalo je u ranu zoru iz više pravaca manje od 4.000 pripadnika tadašnje Vojske Republike Srpske Krajine. Stanovništvo je zatečeno na spavanju. Oko šest časova, hrvatski oklopni odred ušao je u „tampon“ zonu, koju je u regionu Pakraca trebalo da štite ripadnici jordanskih „plavih šlemova“.

Iznenadnim udarom presečeni su gradovi Pakrac i Okučani s okolinom, a u okruženju hrvatskih snaga našlo se 6.000 Srba, što znači da je napadača bilo više nego stanovnika u ovoj oblasti, a odnos broja vojnika četiri prema jedan. Komanda Unprofora potvrdila je da je dobila obaveštenje o početku napada na Zapadnu Slavoniju, u kojem nisu navedeni razlozi. Nakon početka operacije, jordanski „plavi šlemovi“ su se povukli u svoje baze, iz kojih su posmatrali stradanje ljudi koje su bili obavezni da zaštite.

U izbegličkoj koloni Srba, koji su se spašavali pred hrvatskom vojskom i policijom na putu prema Republici Srpskoj, ubijena su ili nestala 283 lica među kojima je 57 žena i devetoro dece. Srpski zbeg bio je gađan avionskim bombama i topovskim projektilima. Oko 1.500 pripadnika Srpske Vojske Krajine je zarobljeno, većina na prevaru uz pomoć zaštitnih snaga UN i odvedeno u logore u Bjelovaru i Virovitici. Nakon zarobljavanja hrvatski sudovi su osudili veliki broj Srba za svakovrsne ratne zločine, od kojih još uvek 18-orica izdržavaju dugogodišnje kazne zatvora u zloglasnom zatvoru Lepoglava.

Operacija Oluja bila je još okrutnija vojna akcija  Hrvatske u avgustu 1995. godine. Cilj ove operacije je bio zauzimanje najvećeg dela teritorije Republike Srpske Krajine. Operacija je zvanično trajala četiri dana, završila se padom Republike Srpske Krajine i uspostavljanjem kontrole Republike Hrvatske nad tom teritorijom.

Sa teritorije RSK koju je zauzela hrvatska vojska izbeglo je oko 250.000 Srba. Međunarodni sud pravde je februara 2015. godine odbacio međusobne tužbe Hrvatske i Srbije za genocid, utvrdivši da su se tokom i nakon operacije Oluja dogodili zločini koji bi mogli biti elementi genocida, ali da nije dokazana specifična genocidna namera. 4. avgust u Hrvatskoj se slavi kao „Dan pobjede i domovinske zahvalnosti“ dok u Srbiji i Republici Srpskoj 4. avgust je dan žalosti.

Komandant civilne policije mirovnih snaga UN za područje Knina, general Alan Goran, na kraju svoje misije napisao je u izveštaju da je policija UN na tom području, nakon dolaska hrvatskih snaga, pronašla 128 ubijenih srpskih civila i 73 odsto uništenih kuća.

Prema nekim podacima (preciznih podataka još uvek nema), u akciji hrvatske vojske Oluja nestalo je 1.805 osoba, a Hrvatski helsinški odbor za ljudska prava tvrdi da je tokom te operacije poginulo 677 civila. Taj odbor je u više navrata optužio hrvatske snage da su tokom operacije Oluja počinile zločine nad srpskim stanovništvom. Spaljeno je preko 20.000 srpskih kuća, dok su ostale opljačkane i razorene. Dokumentaciono-informativni centar Veritas u svojoj evidenciji ima imena 2.313 poginulih i nestalih Srba. Od toga 1.205 civila, a među njima 522 žene i 12 dece.

Haški sud je 15. aprila 2011. godine proglasio krivim i osudio na kazne zatvora generale Hrvatske vojske Antu Gotovinu na 24 i Mladena Markača na 18 godina zatvora. Osuđeni su za učestvovanje u udruženom zločinačkom poduhvatu kojeg je predvodio Franjo Tuđman, a čiji je cilj bio da tokom i nakon operacija Oluja i Bljesak prisilno i trajno uklone srpsko stanovništvo iz Krajine. Haški sud ih je proglasio krivim za krivična dela progona, deportacije, pljačke, razaranja, ubistva, nečovečna dela i okrutno postupanje, a oslobodio ih je odgovornosti za prisilno premeštanje stanovništva  Međutim, 16. novembra 2012. Žalbeno veće Haškog tribunala ih je oslobodilo svih optužbi zbog, kako je sramno obrazloženo, nedokazane odgovornosti i istog dana pušteni su na slobodu.

Posle završetka rata ništa se nije popravio položaj Srba u Hrvatskoj. Oni malobrojni što su ostali bili su izloženi napadima, prema zvaničnim podacima od 1. januara 1996. do sredine 2012. ubijeno 83 uglavnom starijih Srba, a nijedan ubica nije otkriven. O uništavanju imovinu, uskraćivanju elementarnih prava, tajnim optužnicama, koje su zadržane do današnjih dana, da i ne govorimo. A sve se to radi s jednim ciljem da se i preostalim Srbima u Hrvatskoj vide leđa.

Dokumentaciono-informativni centar Veritas navodi podatak da se za proteklih deset godina na svoja ognjišta u zapadnoj Slavoniji vratilo između 1.200 i 1.500 prognanih Srba. U poslednjih nekoliko godina deo Srba, većinom starijeg stanovništva, se vraća na svoja imanja u bivšoj Krajini, kako bi na vekovnom ognjištu umrli i tu i sahranjeni.

Sutra: Uvrede i pretnje do poslednjeg Srbina

Serijal „Srbi u Hrvatskoj, položaj, prava, život“ u okviru projekta Položaj Srba u zemljama regiona pomogla je Uprava za saradnju s dijasporom i Srbima u regionu Ministarstva spoljnih poslova Vlade Srbije

Izvor: Portal „Tamo daleko“