Od pruskog vodnika do srpskog generala

Sjajna vojnička karijera generala Pavla Jurišića Šturma nije krunisana i činom vojvode, ali je komandujući Trećom armijom pomogao da srpska vojska u prvoj ratnoj godini potuče Austrougare, a 1915. godine izbegne opkoljavanje i povuče se preko Albanije.

(Napomena redakcije portala Jadovno.srb.: Ovaj prilog je prvi put objavljen na našem portalu 19. septembra 2016. godine.)

Lužički Srbin Paul Šturm, vodnik pa potporučnik iz francusko-pruskog rata (1870–1871), došao je, sa bratom Eugenom, u Kneževinu Srbiju, početkom osamdedesetih godina 19. veka, da vojna znanja prenese pitomcima Artiljerijske škole (preteča srpske Vojne akademije).

Srbija je mladog pruskog oficira (rođen je u Gerlicu 1848. godine) dočekala otvorenog srca, a on je u njoj našao novu domovinu. Godine 1881. primio je pravoslavnu veru i promenio ime u Pavle Jurišić, a prezime Šturm zadržao kao nadimak. Za krsnu slavu izabrao je Svetog Savu.

U prvom srpsko-turskom ratu (1876–1877) učestvovao je kao dobrovoljac, a u drugom (1877–1878) već je komandovao pukom, da bi u potonjim godinama dobijao sve značajnija komandna zaduženja kao jedan od najsposobnijih srpskih oficira.

Učestvovao je i u bici na Slivnici u srpsko-bugarskom ratu (1885). Posle tog rata je više puta premeštan da bi bio penzionisan avgusta 1900. godine. U službu je vraćen godinu dana kasnije.

Sa nekadašnjim saborcima iz Pruske, ali i ratnim protivnicima, srešće se ponovo u prvim godinama dvadesetog veka – u novim ulogama.

Jurišić će postati prijatelj i ađutant kralja Petra I Karađorđevića, protiv koga se borio u francusko-pruskom ratu, u kome je budući srpski kralj, pod imenom Petar Mrkonjić, kao dobrovoljac nosio francusku uniformu.

Prvi svetski rat Jurišić je dočekao na čelu Treće armije srpske vojske, koja je sprečila prodor austrougarskih trupa u Srbiju – čime je generalu Stepi Stepanoviću i njegovoj Drugoj armiji omogućeno da izvrši raspoređivanje i odnese prvu pobedu Antante nad Centralnim silama u Cerskoj bici. Kao komandant Treće armije učestvovao je u operacijama srpske vojske tokom jeseni 1914. godine, čija je posledica bila veličanstvena pobeda u Kolubarskoj bici.

Naredne, 1915. godine srpski general će se ponovo sresti i sa saborcem iz francusko-pruskog rata i poznanikom iz kadetskih dana u vojnoj akademiji u Vroclavu – nemačkim feldmaršalom Augustom Makenzenom. Ovog puta kao protivnikom na bojnom polju.

Tokom združenog napada na Kraljevinu Srbiju 1915. godine u kome su učestvovale Austrougarska, Nemačka i Bugarska, trupe pod Jurišićevom komandom pružale su odlučan otpor Jedanaestoj nemačkoj armiji sprečavajući njen prodor ka Moravskoj dolini i opkoljavanje srpske vojske.

Jurišić se potom i sam povukao pred nemačkim trupama i prošao albansku golgotu, ali je i dočekao da na kraju rata Makenzena vidi kao ratnog zarobljenika u Futogu.

Posle probijanja Solunskog fronta njegova armija je učestvovala u bici na Kajmakčalanu, gde je imala brojne žrtve. Posle ove bitke Šturm je smenjen, a u oktobru 1916. je poslat da komanduje Dobrovoljačkim korpusom u Rusiji da bi se početkom 1917. preko Japana vratio u Solun.

Pred kraja rata, u martu 1917. godine, Šturm je postavljen na novu dužnost, postao je kancelar Kraljevskih ordena. Po završetku rata ostao je u aktivnoj službi još tri godine. Penzionisan je 1921. godine u 74. godini života. Za sobom je imao 56 godina vojničke službe i učešće u sedam ratova.

Pavle Jurišić je preminuo u Beogradu 14. januara 1922. godine i sahranjen je na Novom groblju.

Među istoričarima ima i mišljenja da je Jurišić nezasluženo ostao bez unapređenja u čin vojvode.

Ime srpskog generala ovekovečeno je i u pesmi „Razvilo se ravno polje prilepsko“ koju je u Prvom balkanskom ratu ispevao Began Cicvarić posvetivši je Šestom puku Drinske divizije i njenom komandantu Pavlu Jurišiću Šturmu.

Izvor: RTS

Vezane vijesti:

VRAĆEN POBEDNIČKI DUH: Vaskrs Srba na Krfu | Jadovno 1941.

Gučevo – prva bitka Broza i Draže | Jadovno 1941.

LUŽIČKI SRBIN PAUL ŠTURM – Od pruskog vodnika do …