„Mišićev manevar“ i herojska odbrana Srpske vojske

Jedna od najslavnijih bitaka u istoriji Srba i jedna od najvažnijih pobjeda pripadnika Antante u Prvom svjetskom ratu odigrala se na Kolubari – a završila je 15. decembra 1914. potpunom pobjedom srpskih snaga nas austrugarskim jedinicama.

Kolubarska bitka vođena je krajem 1914. godine na frontu dužem od 200 kilometara. Iako je cijeli svijet očekivao kapitulaciju Srbije, Prva armija kojom je komandovao general Živojin Mišić izvela je uspješnu kontraofanzivu protiv brojnije i bolje opremljene austrougarske vojske.

Porazom u operacijama oko Drine, srpska vojska se našla u teškom položaju primorana na povlačenje pod borbom, suočena sa nedostatkom artiljerijske municije, manjkom hrane, odjeće i obuće i velikim padom morala.

Istovremeno, austrougarski vojnici činili su do tada nečuvena zvjerstva nad civilima, pa je narod u bijegu dodatno otežavao povlačenje.

U noći 14. novembra komandant 1. armije general Petar Bojović biva ranjen i zbog toga povučen sa dužnosti. Na njegovo mjesto postavljen je general Živojin Mišić, dotadašnji pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande, rođen na Suvoboru.

Ukupna jačina Austrougarske Balkanske vojske iznosila je oko 400.000 vojnika i 400 topova. Balkanska vojska nije bila podređena načelniku Austrougarskog generalštaba, već je bila pod direktnom komandom vrhovnog komandanta.

Uoči Kolubarske bitke Srpska vojska je imala oko 270.000 vojnika, 426 topova i 180 mitraljeza.

Kolubarska ili Suvoborska bitka počinje 16. novembra 1914. godine, kada su se srpske trupe povukle na desnu obalu Kolubare i Ljiga, prema naredbi vrhovne komande, u pokušaju da tu zaustave prodor austrougarskih snaga.

Živojin Mišić odlučuje da odmori borce, da se spreme oružje i municija i da onda krene u protivnapad.

Vojska se još u oktobru suočila sa nedostatkom artiljerijske municije, nakon čega je izdata naredba o racionalnom korišćenju preostalih zaliha, a od saveznika je pod hitno zatražena isporuka municije. Artiljerijsku municiju obećava Francuska, ali je konačno šalje Grčka u drugoj polovini novembra.

Međutim, nakon prebacivanja municije sa zaprepašćenjem biva konstatovano da ne odgovara srpskim topovima. Iako je bila namijenjena 75 milimetarskim topovima koje je imala srpska vojska, čaure su bile duže za 2,5 milimetra, zbog čega su za srpske trupe bile neupotrebljive.

Postoje teorije, ne bez osnova, da je Grčka namjerno poslala neodgovarajuću municiju, jer je grčki kralj Konstantin bio poznati germanofil.

Tada na scenu stupa „Peta srpska armija“ – željeznica, kako je nazvao prvi čovjek srpske vojske Radomir Putnik. Municija biva transportovana do Niša u kome je vršeno demontiranje, a zatim je upućivana u Kragujevačku topolivnicu (buduću „Zastavu“) u kojoj je rađeno skraćivanje čaure i osposobljavanje municije.

Srpska vojska 3. decembra kreće u jak protivnapad nakon velike artiljerijske pripreme. Samo tokom borbi tog dana zarobljena su tri oficira, 400 podoficira i vojnika i četiri topa sa 1.000 granata.

Već 5. decembra Prva armija izbija na greben Prostruge i do kraja dana ga u potpunosti zauzima. Istovremeno, Dunavska divizija 1. poziva uspijeva da presječe odstupnicu austrougarskim trupama na Suvoboru i Maljenu. Tada počinje tjeranje razbijenih austrougarskih trupa.

Na kraju – 14. decembra austrugraska komanda izdaje naredbu da se sa prvim mrakom izvrši povlačenje preko Save. Tokom noći, austrougarske trupe su napustile Beograd, koji je 15. decembra oslobođen, čime su okončane borbe na balkanskom ratištu tokom jeseni 1914. godine.

U teškim borbama poginulo je 22.000 srpskih vojnika, a ranjena 91.000.

Austrougari su u Kolubarskkoj bici uzgubili 27.216 vojnika, a ranjeno je 118.911, dok je zarobljeno 1.800.

Za komandovanje srpskim snagama u ovoj bici, koja je ujedno bila prva pobjeda savezničke vojske protiv koalicije Austrougara i Nijemaca, Živojin Mišić dobio je titulu vojvode, a njegov manevar sa zavaravanjem protivnika i pregrupisavanjem za protivudar izučavan je u naprestižnijim vojnim školama.

Srbija je u Prvom svjetskom ratu, koji je započeo agresijim Austrougarske, izgubila 450.000 vojnika i 650.000 civila, a ukupne žrtve iznosile su, prema nikad do kraja potvrđenim podacima, 1.100.000 ljudi.

Izvor:

Vezane vijesti:

Kolubarska bitka

Kajmakčalan kao kapija slobode

ZBOG NjEGA JE NASTAO ”MARŠ NA DRINU”: Junačka pogibija na Kolubari