Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Zakon o žrtvama holokausta dragocen je pomak za jevrejsku zajednicu, kaže Robert Sabadoš, predsednik Saveza jevrejskih opština Srbije
Nedavno je za predsednika Saveza jevrejskih opština Srbije izabran predsednik subotičke Jevrejske opštine, advokat Robert Sabadoš.
Pod okriljem Saveza nalazi se deset jevrejskih opština od Subotice i Sombora do Niša koje okupljaju oko tri hiljade Jevreja u čitavoj Srbiji. Mnoge od jevrejskih opština imaju tek 20 do 30 članova, poput Niša ili Kikinde, u Somboru je oko 50 članova, a ostale imaju preko 100 članova. Među njima najveća je beogradska Jevrejska opština.
Robert Sabadoš navodi ove podatke kao ilustraciju koliko su skromne mogućnosti jevrejskih opština po Srbiji da se nose sa aktuelnim problemima koje donosi novi zakon o restituciji.
„Jevrejske opštine su u poslednjih 70 godina, odnosno od 1945. godine, dobijale sredstva iz inostranstva. Nakon što im je oduzeta sva imovina, mi smo kao zajednica živeli od strane pomoći. Donošenjem Zakona o otklanjanju posledica oduzimanja imovine žrtvama holokausta februara 2016. godine dolazi do velikog preokreta, te jevrejske opštine ne samo da od 1. januara ove godine dobijaju finansijsku pomoć od države, već postaju i titulari povrata imovine žrtava holokausta koji su ostali bez živih naslednika. To je pipav i odgovoran posao koji se trenutno radi u jevrejskim opštinama. Treba reći i da ukoliko se vrati neka imovina jevrejskoj opštini, a ipak se negde u svetu pojavi zakonski naslednik, ona je dužna da to vrati nazad. Oko toga u jevrejskim opštinama nema dileme, jer ostaje poruka da je ipak neko iz porodice preživeo”, govori u razgovoru za „Politiku” Robert Sabadoš.
Vraćanje imovine
Specifično za jevrejske opštine je da ni pre Drugog svetskog rata nisu živele od svoje imovine, već od 10 odsto godišnjih prihoda koji su plaćali njihovi imućni članovi. Situacija je sada drugačija, objašnjava Sabadoš, članstvo očekuje pomoć zajednice te je zakon o žrtvama holokausta za njih dragoceni pomak. U jevrejskim opštinama ne žele da rade procenu koliko imovine će biti vraćeno, jer je reč samo o nekretninama koje su u rukama države, a sve do trenutka vraćanja ne znaju da li postoji naslednik. Vraćanje imovine je tek jedna dimenzija zakona, a druga je finansijska podrška koju će država plaćati Savezu jevrejskih opština u narednih 25 godina.
„Zato je važno da jevrejske opštine nađu imovinu pojedinaca i pretvore je u svoju svojinu kako bi imali od čega da žive u budućnosti. Država je propisala i u koje svrhe može da se upotrebljava novac koji se dobija od države i od vraćene imovine, a to je obrazovanje, negovanje tradicije jevrejskog života, finansiranje delatnosti jevrejske zajednice, a 20 odsto svih prihoda koji se sakupe ide preživelim žrtvama holokausta. Radili smo jednu veliku akciju na nivou Saveza da kvantifikujemo koliko je tih ljudi i do sada je to preko 300, od kojih je oko polovina u Srbiji, a tragali smo za njima i preko „Kleim konferens” fonda i još uvek nam se javljaju iz čitavog sveta. Listu ćemo zaključiti sa 31. julom, ali naravno mogu i posle da se jave. Mene ispunjava posebnim zadovoljstvom što ćemo sada mi odavde slati novac u svet, nakon što je 70 godina novac iz sveta nama stizao. To je možda simbolično, i nije u pitanju velika suma, ali je snažna poruka”.
Obeležavanje stratišta
Predstavnici Saveza jevrejskih opština takođe su uključeni i u razgovore oko obeležavanja stratišta na Starom Sajmištu. Sabadoš podseća da je Sajmište bio logor gde su sistematski od maja 1941. godine do februara – marta 1942. godine dovođeni Jevreji, odatle voženi u dušegupkama do Jajinaca gde su bacani u zajedničke rake.
„Za to vreme je, recimo, Banat potpuno ispražnjen od Jevreja, ubijeno je oko sedam hiljada ljudi i tada Nedić šalje onaj čuveni telegram Nemcima da je Srbija „judenfraj”. Zato Staro Sajmište prestaje da radi, da bi ga posle nekoliko meseci otvorili za protivnike sistema, antifašiste, protivnike Nedićevog režima. Dakle, Staro Sajmište ima dve faze, u prvoj je logor smrti za Jevreje, u drugoj koncentracioni logor za sve koji su bili protivnici i koji su služili kao robovska radna snaga. Prostor Starog Sajmišta je jedini prostor u ovom delu Evrope koji nije dostojno obeležen kao drugi logori smrti, a ima strašnu poruku za Srbiju i srpski narod. Tamo su ubijani ljudi koji su bili građani Srbije, ljudi koji su se molili različitim bogovima, ali sve ih vezuje da su bili građani Srbije i zaslužuju dostojan spomenik. Uključeni smo u razgovore na tu temu u komisiji na nivou grada Beograda na čijem čelu je vladika slavonski Jovan Ćulibrk. Zamisao je da postoje tri ili četiri muzejske celine: muzej holokausta, muzej žrtava Roma, muzej žrtava antifašista, i razmišlja se o muzeju posvećenom istorijatu Starog Sajmišta. Svaka je žrtva najveća, ali je holokaust jedinstvena pojava u ljudskoj istoriji i mi želimo da muzej holokausta bude pod okriljem Jevrejske zajednice, da mi brinemo o njemu i da imamo samostalnost u programskom sadržaju i u raspolaganju muzejem. Verujemo, takođe, da će svetska zajednica da priskoči u pomoć u pravljenju muzeja koji će biti dostojan svih pobijenih žena, dece, staraca. Mi želimo da sami upravljamo muzejem holokausta, naravno ne van konteksta ostalih i u zajedničkoj saradnji, ali želimo da imamo mesto gde možemo da stavimo kamenčić i da to ima određenu težinu i značaj”, kaže Sabadoš.
Izvor: POLITIKA
Vezane vijesti:
Logor Staro sajmište | Jadovno 1941.
Haris Dajč za NEWSWEEK: Staro Sajmište u trouglu zaborava …
Podrška izgradnji memorijalnog centra na Starom sajmištu …
One Response
Gospodin Sabadoš ili ne zna ili iz nekog drugog razloga, najveći broj pobijenih u logoru Zemun ne naziva Srbima nego protivnicima sistema, antifašistima, protivnicima Nedićevog režima kao da ih je Nedić tu marvenim vagonima dopremio, logorisao i pobio. U tom logoru je smrt našlo preko 6.500 Srba sa Kozare i potkozarja, žena, djece i staraca.
Vjerovatno iz tog razloga gospodin Sabadoš navodi da će jedna od četiri muzejske cjeline biti Muzej žrtava antifašista a ne Muzej žrtava genocida. To je potpuno nova i porazna informacija.
Važno je i reći da u razgovore na tu temu u komisiji na nivou grada Beograda na čijem čelu je vladika slavonski Jovan Ćulibrk, nisu uključeni potomci srpskih žrtava okupljeni u udruženja građana.