Kako je američki fotograf napravio istorijski snimak osnivača „Crne ruke“ za koga tvrde da je išamarao Čerčila

Američki ratni snimatelj Ariel Vardžes (1890-1972) je tokom Prvog svetskog rata 1915. godine boravio u Srbiji gde je pratio srpsku vojsku i beležio njihov svakodnevni život i bitke u kojima su učestvovali, te je tako jednom prilikom uspeo da napravi jedini snimak majora Vojislava Tankosića, osnivača „Crne ruke“.

Vojislav Tankosić je bio major srpske vojske, četnički vojvoda, jedan od osnivača „Crne Ruke“ i učesnik najvažnijih istorijskih događaja u Srbiji, od Majskog prevrata 1903. do Sarajevskoga atentata 1914.

Šamari za Čerčila

Njegovom uzbudljivom i kratkom životu pripisuje se i događaj kada je jednom prilikom besan istrčao iz bašte kafane „Kasina“ na Terazijama ugledavši tadašnjeg britanskog dopisnika Vinstona Čerčila koji je sa puno prezira pisao o Srbima, te ga je psovao pred svima i nalupao mu šamare.

Posle atentata Gavrila Principa na Franca Ferdinanda 1914. u Sarajevu, austrougarska vlada je u ultimatumu upućenom srpskoj vladi smatrala i Tankosića odgovornim za atentat, zbog čega je bio pritvoren u štabu Dunavske divizije I poziva. Po izbijanju Prvog svetskog rata našao se na slobodi i postao je komandant Dobrovoljačkog odreda u Beogradu, a zatim Rudničkog dobrovoljačkog odreda. Za vreme bitke na Drini 1914. komandovao je posebnom četom dobrovoljaca i četnika u sastavu Limskog odreda u istočnoj Bosni, potom kod Loznice, Krupnja, na Mačkovom kamenu…

Heroj u Beogradu

U tom periodu u Srbiju je došao i američki ratni snimatelj Ariel Vardžes koji je beležio detalje o životu naroda i borbi srpske vojske tokom Velikog rata. Vardžes je naveo da je pre istorijskog snimka koji je načinio, nekoliko puta video majora Tankosića dok je bio u Beogradu i da su ga svaki put Srbi na ulicama dočekivali kao pravog ratnog heroja.

Amerikanac se na jednom od putovanja sa srpskim vojnicima, susreo i sa pripadnicima specijalnog bataljona gerilskih boraca pod komandom majora Tankosića. U knjizi „Američki kinematografi u Velikom ratu 1914-1918“ (John Libbey Publishing) koju su priredili Kuper Grejem, Ron van Doperen i Džejms Kasteljan, opisan je ovaj događaj kako je snimatelj uspeo da privoli Tankosića da prvi i poslednji put stane pred kameru.

Vardžesovo oduševljenje srpskim majorom se isplatilo kada je upoznao njegove gerilce negde u planinama, a sa njima je bio jedan komandir koji nikad nije stao pred kameru.

Nagovaranje da stane pred kameru

„Nakon ručka, primetio sam da je sa sobom nosio fotografiju dvojice mladića koji su učestvovali u atentatu na Franca Ferdinanda. To je bio očigledan znak koji sam morao da iskoristim. Nisam ga odmah pitao da ga snimim, ali nakon nekog vremena sam mu objasnio kolika bi bila šteta ako bi se njemu nešto desilo, a da njegovi saborci nemaju njegovu fotografiju. Tek tada mi je dozvolio da napravim kratak snimak i jednu fotografiju“, naveo je Arijel Vardžes. Na snimku se vidi nasmejani Vojislav Tankosić u uniformi kako pozira i puši cigaru.

Ovaj snimak prikazan je u Americi 24. jula 1915, a nekoliko meseci kasnije Tankosić je teško ranjen u jednoj borbi te je dva dana kasnije, u svojoj 35 godini, preminuo od posledica ranjavanja.

Istorijski snimak na kome se nalazi i major Tankosić čuva Jugoslovenska kinoteka.

Autor: N. Džodan

Izvor: BLIC

Vezane vijesti:

Balkanski ratovi – Zaboravljene tekovine

Apis: Neka se moj narod ujedini | Jadovno 1941.

Naslednici Crne ruke izvršili puč 27. marta | Jadovno 1941.