In Memoriam – Akademik Prof. dr Srboljub Živanović (1933 – 2024.)

Juče je u Londonu, posle kraće bolesti, u 90. godini preminuo Akademik Prof. Dr. Srboljub Živanović.

Rođen je 1933. godine u porodici železničkog činovnika u Sarajevu.

Vihor Drugog svetskog rata je porodicu Živanović kao izbeglice proneo kroz čak osam gradova bivše Jugoslavije, konačno ih zaustavivši u Beogradu.

Niže razrede gimnazije i Malu maturu položio je 1948. godine u Prvoj muškoj gimnaziji u Beogradu, a više razrede gimnazije u Prvoj mešovitoj gimnaziji u Zemunu. Diplomirao je na Medicinskom fakultetu beogradskog univerziteta 1959. godine kao jedan od najboljih studenata. 1964. godine postao je jedan od najmlađih doktora nauka u bivšoj Jugoslaviji. Svoju profesionalnu karijeru posvetio je anatomiji, paleopatologiji i bioantropologiji.

Njegova otkrića iz oblasti anatomije uvrštena se u čuvenu Grejovu Anatomiju 1973.godine. Izabran je za redovnog člana Kraljevskog Antropološkog Društva Velike Britanije (Royal Anthropological Society of Great Britain), kao i za člana Kraljevskog Medicinskog Društva (Royal Society of Medicine).

Bio je član mnogobrojnih međunarodnih stručnih udruženja, kao i član Međunarodne Slovenske Akademije nauka,kulture, obrazovanja i umetnosti, te Akademije nauka Republike Srpske.

Najveći deo svog radnog veka proveo je kao redovni profesor na jednom od najstarijih medicinskih fakulteta na svetu, Sveti Bartolomej na Univerzitetu u Londonu (Barts and the London School of Medicine and Dentistry, University of London). Bio je gostujući profesor na nekoliko univerziteta u svetu, ukuljučujući Univerzitet u Oksfordu, kao i univerzitete u Srbiji, Bosni i Hercegovini, Ugandi, Zimbabveu i Papui Novoj Gvineji.

Autor je preko 30 knjiga od kojih je knjiga Bolesti drevnih ljudi postala priručnik iz oblasti bioantropologije širom sveta. Objavio je preko 150 naučnih radova u stručnim i akademskim časopisima, uključujući i čuveni žurnal Nature sa radom o Đerdapskim skeletnim serijama.

Za svoj rad odlikovan je mnogim domaćim i međunarodnim nagradama. Blaženopočivši Patrijarh srpski German, odlikovao ga je Ordenom Sv. Save za antropološka ispitivanja u Manastiru Koporin (mošti Sv. Despota Stefana Lazarevića).

Za životno delo u unapređivanju nauke u polju medicine odlikovan je prestižnom Markizovom nagradom  Ko je Ko u svetu 2020.godine.

U srpskoj javnosti ostaće upamćen kao član forenzičkog tima koji je 1964. godine vršio iskopavanja masovnih grobnica u jasenovačkom sistemu hrvatskih koncentracionih logora smrti.

Ostaje upamćen po svom neumornom zalaganju za utvrđivanje činjenica vezanih za genocid počinjen nad  Srbima, Jevrejima i Romima za vreme Drugog svetskog rata na prostoru Nezavisne Države Hrvatske.

Nagradu Rastko Petrović dobio je za knjigu Jasenovac, a nosilac je i memorijalnih plaketa i nagrada  udruženja preživele dece logoraša Jasenovca iz Srbije i Republike Srpske.

Suosnivač je Fondacije za sećanje na Jasenovac i Holokaust sa sedištem u Londonu, kao i Predsednik Komisije za istraživanje istine o Jasenovcu, čiju je Deklaraciju o genocidu nad Srbima, Jevrejima i Romima u NDH usvojila Narodna Skupština R. Srpske 2015.godine.

Sahrana će se obaviti na pravoslavnom groblju u Londonu, a komemoracije će se održati u Banja Luci, Beogradu i Londonu. Datumi će biti naknadno objavljeni.

***********

Povodom upokojenja Akademika Živanovića, date su sledeće izjave:

Prof Dr Vladimir Lukić, počasni predsjednik Udruženja Jasenovac – Donja Gradina:

Veliki čovjek velikih djela. Svojim radom i posvećenošću u borbi za širenje istine o genocidu počinjenim nad našim narodom u NDH, zadužio nas je i obavezao da istrajavamo na putu istine. Cijenjen i uvažavan širom svijeta, postao je jedan od najboljih ambasadora u istoriji.

Prof Dr Dragoljub Acković, Generalni Sekretar Evropske Romske Unije i narodni poslanik Skupštine Srbije:

„ Akademik Živanović je bio veliki borac za istinu o genocidu nad Srbima, Jevrejima i Romima u NDH. Ta borba, trajala je od njegove rane mladosti do poslednjih dana njegovog života. Način, stil i rezultati borbe uvršćuju ga u plejadu velikih ratnika za istinu o genocidu u NDH.

Mi Romi, ali i svi drugi koji su stradali u drugoj Svetskoj kataklizmi, dugujemo mu mnogo i pamtićemo ga zauvek. “

Prof Gideon Grajf, izraelski istoričar, profesor Ono koledža, vodeći istraživač Šem Olam instituta i Direktor GH7 grupe:

„ Prof. Živanović je bio produhovljen i savestan velikan naše današnjice. Njegov jasan i glasan stav o stradanju srpskog naroda, je bez ikakvog straha i ustezanja, bio na daleko poznat.

Pratio je sopstvenu savest i moralne principe po pitanju genocida počinjenog u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj nad Srbima, Jevrejima i Romima, te nije ni odustajao od istine čak ni u momentima kada je primao pretnje smrću i proživljavao razne teške okolnosti. Njegov glas je opomena revizionistima i gromobran kolektivnog sećanja čovečanstva, koji je izgubio jednog od velikih intelektualaca, a srpski i jevrejski  narod jednog od najvećih čestitih boraca. Legat Prof Živanovića će ostati uvek sa nama. “

Grofica Džin Toši Marazani Viskonti, član Međunarodne komisije za utvrđivanje istine o Jasenovcu:

“ ‘Čovjek za sva vremena’ ne bi trebao nikada da ode. Prof. Srboljub Živanović je bio upravo takva vrsta ličnosti . Trgao je od zaborava sjećanje na jasenovački logor smrti, kao i preživjele logoraše. Održavao je Kulturu Sjećanja sa najvećim pijetetom, odmjerenošću i pobožnošću čak i kroz teška vremena, suprotstavljajući se (Ne)kulturi Zaborava koje su mnoge sile pokušavale da pretvore u Zaboravljeni Genocid.

 U ime svih onih koji su bili zatočeni, ali i oni koji još uvijek leže u masovnim grobnicama najvećeg srpskog podzemnog grada, Donje Gradine, moramo zahvaliti i pamtiti Prof. Živanovićev konstantni rad. “

Dobrila Kukolj, predsjednica udruženja bivših logoraša Drugog svjetskog rata iz Banja Luke, preživjelo dijete logaraš Jasenovca:

„ Naše udruženje duguje veliku zahvalnost Prof. Živanoviću koji je potencirao pitanje žrtava NDH u javnosti, i koji nije odustajao da se istina sazna. Zahvaljujući njemu uspjeli smo ovjekovječiti i našu borbu u vidu Deklaracije, koju je donijela Međunarodna Komisija za otkrivanje istine u Jasenovcu, a koju je naša Skupština usvojila 2015.godine. Time smo mi, preživjeli, dobili utjehu da se stravični zločini nad našim narodom u NDH neće zaboraviti. “

Akademik Vasilije Krestić:

„ Prof Živanović je jedan od retkih i izuzetno časnih ljudi koji je imao hrabrosti da i u veoma kriznim vremenima, kada se o genocidu moralo ćutati, govorio svoja saznanja koja je stekao ispitivanjem na terenu o broju srpskih žrtava najsvirepije ubijenih od hrvatskih ustaša u genocidu u NDH. To je ličnost koja zaslužuje svako poštovanje i njegovim nestankom osetiće se velika praznina baš u vreme kada revizionisti zlonamerno i tendenciozno, bezočno i beskrupulozno, smišljeno rade na umanjivanju stravičnog zločina koji se desio nad Srbima u NDH. “

Gojko Rončević Mraović, preživjelo dete logoraš Jasenovca, direktor instituta Dijane Budisavljević:

„ Sa velikim žaljenjem smo primili ovu tužnu vest da se naš veliki prijatelj i istraživač jasenovačkog zločina koji je upoznao svetsku javnost sa ovim činjenicama, juče upokojio. Veoma je dobro poznato da je žrtvovao svoju sopstvenu egzistenciju da bi srpskom narodu i svetu obznanio ustaške zločine. Iz ovog razloga, mi, preživela deca ustaških logora smo duboko zahvalni, jer je malo bilo onih koju su bili hrabri kao prof. Živanović. “

Dr Dušan Bastašić, predsjednik UG Jadovno 1941, Banja Luka:

„ Svojim istraživačkim radom stavio je neizbrisiv pečat na istinu o stradanju naših predaka i sunarodnjaka a svojom posvećenošću i istrajnošću do poslednjeg dana je branio tu istinu od narastajućeg revizionizma. “

 Dragana Tomašević, direktor Fondacije za sjećanje na Jasenovac i Holokaust:

 „Bila nam je neizmjerna čast biti pod vođstvom doajena srpske borbe da se istina o genocidu nad Srbima ne samo sazna, već da se i mlađi naraštaji potaknu u održavanju Kulture Sjećanja na ustaške žrtve Drugog svjetskog rata.

Ime akademika Živanovića se u istoriju upisuje kao sinonim borbe za istinu, kako u, tako i van granica R. Srpske i Srbije. U svijetu će ostati upamćen kao vanserijski kalibar medicinskog naučnika, ali i kao izuzetno skroman čovjek koji se do poslednjeg daha, kao patriota, borio za istinu o genocidu i Holokaustu u NDH.“