I Slovence su Hrvati naseljavali na imanja pobijenih i proteranih Srba

(Odlomci iz knjige “Kolonizacija Hrvata na srpskoj zemlji u Sremu, Slavoniji i Baranji” Jovana Pejina, Sremske novine, Sremska Mitrovica, 1992. Napomena: ovaj prilog najvećim delom odnosi se na naseljavanje Slovenaca na imanja ubijenih Srba u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj i proteranih iz nje, jer je manje poznato da su Slovenci početkom Drugog svetskog rata primani i živeli na području uže Srbije)

Kroatizacija Slavonije i Srema trebalo je da se izvrši što pre, te su bili dobrodošli i Slovenci proterani iz nemačke okupacione zone. Zbog toga kotarski prestojnik u Iloku 11. VII 1941. se obratio Zagrebu i zatražio da na području kojim on upravlja treba naseliti 2.500 Slovenaca, pored kojih će se naseliti Hrvati. Slovence, po njegovom mišljenju treba smestiti u čisto srpskim mestima, a Hrvate u slovačka i nemačka naselja pošto u njima ima priličan broj „naturalizovanih Hrvata“ od kojih se neki smatraju Nemcima. Novi doseljenici na području Iloka treba tako da se rasporede da u što skorije vreme postanu Hrvati.

Deportacija Slovenaca iz Štajerske i Gorenjske za jedan broj proteranih završio se (u) NDH po raznim mestima Bosne i Hercegovine, Slavonije i Srema u kojima su naseljeni kao rimokatilici sa ciljem da u skladu sa „teorijom“ da su „alpski Hrvati“, postanu Hrvati i poprave etničku sliku NDH. Pored toga, namenjena im je uloga da zamene dve trećine Srba, jednu koju treba poubijati, drugu koja treba da bude proterana u Srbiju.

Iseljavanjem Srba iz NDH rukovodio je Slavko Kvaternik, a ustaški pukovnik Stjepan Jendrašić pridružio mu se nekakvom komisijom…

Radi kolonizacije na prostorima koje su posedovali Srbi, 24. juna 1941. u Zagrebu je osnovan Ured za ponovu pod ravnateljstvom dr Josipa Roženkovića. Prema dogovoru ustaša i Nemaca iz okupiranog područja Slavonije (greška kod štampanja knjige, treba: Slovenije – nap. I. B.) trebalo je u NDH naseliti oko 150 hiljada Slovenaca. Istovremeno, ustaše su nameravale da od 10. jula do 30. avgusta iz Srema i Bosne proteraju 25.000 Srba, a do 31. oktobra oko 145.000. To je bila trećina. Druge dve trećine trebalo je likvidirati i pokatoličiti.

Jula meseca 1941, iz Štajerske i Gorenjske počeli su da pristižu Slovenci u Srem. U Sremske Karlovce, centar srpske pravoslavne duhovnosti i kulture, stiglo je 26 porodica. Za njima je stigao transport slovenačkih sveštenika i kaluđera, njih 132. Od ovih duhovnih lica 74 je smešteno u zgradi Bogoslovije SPC u skladu sa namerom đakovačkog biskupa Akšamovića da sva imovina SPC u Sremu i Slavoniji pređe u ruke rimokatoličke crkve, dok je ostatak otišao u Đakovo.

Pored ova dva transporta u Sremske Karlovce, 10. jula 1941. stiglo je 169 porodica sa 500 članova.

Pre nego što su slovenački sveštenici i kaluđeri smešteni, A. Stepinac, zagrebački nadbiskup, dogovorio se sa Slavkom Kvaternikom da slovenačke sveštenike smeste u konfiskovane srpske pravoslavne manastire…

Naseljavanje je teklo sistematski. Kako su Srbi bili proterivani tako su vlasti NDH naseljavali svoje koloniste, a među njima i Slovence…

Pošto je je potreba za naseljavanjem NDH bila velika, zbog velikog broja Srba koje je trebalo iseliti ili pobiti, a Hrvata nije bilo dovoljno da zaposednu sve teritorije, dr Krunoslav Draganović je pokrenuo inicijativu da se u Zagrebu osnuje Odbor za slovenske useljenike. Odbor je osnovan 8. oktobra 1941…

Kod smeštaja Slovenaca postojali su brojni problemi materijalne prirode. Pošto su naseljavani u srpskim kućama koje su Hrvati, Nemci i Mađari prethodno opljačkali i demolirali, naseljenici nisu zatekli ni osnovna sredstva za rad niti za lične potrebe. Kako je preostali deo Srba koji nisu pobijeni ili proterani prešao na rimokatoličanstvo, ustaške vlasti nisu imale koga da pljačkaju i da bi popravili položaj kolonizovanih Slovenaca u NDH, 20. oktobra 1941. izdale su Zakonsku odredbu po kojoj su ovi dobijali osnovno pokućstvo. A sa druge strane, nastao je problem kod kolonizacije zbog novih rimokatolika, te se decembra 1941. Povereništvo za kolonizaciju u Osijeku obratilo Državnom ravnateljstvu za ponovu u Zagrebu da nema više praznih kuća i imanja pošto su pravoslavni prešli na rimokatoličanstvo…

Pražnjenjem teritorija od Srba iseljavanjem, proterivanjem i fizičkom likvidacijom, na srpskim imanjima naseljavani su Zagorci, Hercegovci, Dalmatinci i Slovenci, te je etnička slika Srema i Slavonije izmenjena… Povodom ove kolonizacije, dr Mirko Puk (ustaški ministar – nap. I. B.) je u hrvatskom Saboru izjavio 25. II 1942. između ostalog: “Čim je hrvatska državna vlada došla prva joj je dužnost bila da taj elemenat (Srbe, prim. J. P.) koji je protiv svih prirodnih zakona i protiv volje hrvatskog naroda naseljen u te krajeve, da taj elemenat vrati natrag odakle je i došao. (Kako to one koji dobro pamte lepo podseća na izjavu Stjepana Mesića, velikog prijatelja nekih Srba u Hrvatskoj i Srbiji, samoproglašenog i od pojedinih Srba proglašenog antifašiste, izjavu o tome kako Srbi na svojim opancima mogu da odnesu zemlju koju su i doneli na njima – nap. I. B.) Hrvatska državna vlada izvršila je u tom pravcu svoju hrvatsku i svoju ustašku dužnost”. (Kao što je, podsećanja radi, i hrvatska državna vlada, u avgustu 1995. godine, takođe izvršila svoju hrvatsku i svoju hadezeovsku dužnost – nap. I. B.)

Autor: I. Brezac

Vezane vijesti:

Pod tuđim krstom: Puškom čistiti veru! (5) – Jadovno 1941.

Zločin u ličkom selu Štikada 1941. godine – Jadovno 1941.

Stepinac – dio zločinačkog sistema – Jadovno 1941.