Hercegovci u Srbiji: Prebilovce proglasiti za Memorijalni centar

– Njegovoj Svetosti Patrijarhu Srpskom Irineju

– Predsedniku Republike Srbije Aleksandru Vučiću

– Predsedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku

– Članu predsjedništva BiH Mladenu Ivaniću

– Predsedniku Vlade Republike Srpske Željki Cvijanović

– Episkopu zahumsko-hercegovačkom Grigoriju

Predmet: Podrška i pomoć mnogostradalnom i ugroženom selu  Prebilovci u Hercegovini

Prebilovci su staro srpsko selo u Hercegovini, na obodu doline Neretve, u sastavu  opštine Čapljina. Svima vama dobro je poznato da je riječ o najstradalnijem selu u Drugom svetskom ratu u Evropi i predstavlja  jedan od najvećih simbola stradanja Srba u genocidu zločinačke NDH.

Prebilovci se nalaze u jednom od najstradalnijih područja – Donjoj Hercegovini, gde je srpski narod  skoro potpuno istrebljen ustaškim genocidom u Drugom svetskom ratu, kao i etničkim čišćenjem u odbrambeno-otadžbinskom ratu 1992-95. godine.

Prema izvorima Državne komisije, ustaše su u Prebilovcima ubili više od 800, od ukupno oko 1000 srpskih stanovnika. Skoro sve žene i decu su u jednom  danu žive gurnuli u krašku jamu Šurmanci u blizini Međugorja. Osim Prebilovaca teško je stradalo čitavo područje opština Čapljina, Stolac, Ljubuški, Neum i Metković, pa ukupan broj srpskih žrtava na ovim prostorima iznosi 4.000. U Prebilovcima pokolj su preživela 174 stanovnika,  od čega 156 odraslih muškaraca i 18 žena, devojaka i dece.  Stanovništvo se očuvalo jer su se preživeli očevi ubijene dece po drugi put ženili i dobijali novu decu.

U zločinačkoj akciji „Čagalj“ vojske RH, HVO i HOS-a, u junu 1992, ovaj kraj je ponovo teško stradao. Srbi su potpuno proterani, uništena su im  sva materijalna dobra, uključujući i crkve, manastir Žitomislić, kao i mnoga groblja i kulturne institucije.

Mnogi Srbi su i ubijeni ili zatvoreni i mučeni u logorima „Dretelj“  u Čapljini i „Lora“ u Splitu.  Prebilovci su opet najteže stradali, a između ostaloga  uništen je  Spomen hram sa kostima oko 4.000 Srba ehumiranih iz hercegovačkih jama 1990/91. Na zaravnjenom zemljištu zasnovana je deponija smeća. Selo je posle rata  delimično obnovljeno i u njemu živi oko 50 povratnika i to je jedina preostala srpska enklava u dolini Neretve. Obnovljen je i  Hram, posvećen  Hristovom Vaskrsenju, po novom projektu, po uzoru na Hram u Jerusalimu u koji su položeni preostali ostaci kostiju stradalnika iz 1941.

Imajući u vidu stradalničku prošlost sela, posebno  zbog dvostrukog  stradanja i vaskrsavanja, Prebilovci zaslužuju status posebno zaštićenog srpskog nacionalnog  dobra, koje treba da posluži ne samo da naš narod odslikavaju pred svetom, nego i pred nama samima.  Prebilovci  iskazuju  naš odnos prema nevinim žrtvama genocida NDH,  bitnog elementa nacionalnog  identiteta. Zato smatramo da Skupština Republike Srpske treba da proglasi Prebilovce, sa pripadajućom okolinom kao Memorijalni centar.

Međutim, Prebilovci su danas ponovo ugroženi i preti im konačan nestanak zbog postupaka vlasti opštine Čapljina i Hercegovačko- neretvanskog kantona FBiH.  Zbog svih navedenih činjenica o značaju sela,  hrvatskim vlastima  ne odgovara postojanje Prebilovaca kao srpskog naselja, pa su odmah po osveštanju Hrama Vaskresenja,  počeli sa nezakonitim  raspolaganjem  prostora sela. Naime, zakonito  kolektivno vlasništvo prebilovačkih porodica još iz vremena srednjeg veka opština Čapljina je počela da dodeljuje fizičkim licima.  Tako je značajna parcela površine od oko osam hektara, u blizini Hrama Vaskresenja, data u dugoročni zakup jednom hrvatskom ratnom veteranu, koji ga je već raskopao. Bez sumnje, reč je o pravnom nasilju zasnovanom na nacionalno-diskriminatorskoj osnovi čime se otvara opasnost da se Prebilovci kao selo konačno ugase.  Smatramo da je obaveza Republike Srbije i Republike Srpske da štiti ustavna i zakonska prava srpskog naroda u FBiH od svakog nasilja i diskriminacije, a da je i obaveza SPC da štiti prava i vrednosti pravoslavnih vernika na prostoru gde nema srpskih državnih vlasti.

Molimo Vas da svim raspoloživim, a posebno  diplomatsko- političkim i pravnim sredstvima, uključujući i pomoć međunarodnih organizacija i institucija, Visokog predstavnika utičete da se ljudska,  nacionalna  i imovinska prava Srba  zaštite,  tako što bi se nezakonite i diskrminatorske mere tamošnjih vlasti poništile, a oduzeti zemljišni prostor vratio selu Prebilovcima, njegovim meštanima i raseljenim vlasnicima.

Molimo  Vas takođe, da pomognete da se selo Prebilovci obnovi (obnavljanjem srušenih kuća) i stavi pod zaštitu kao srpska nacionalna, memorijalna, kulturno – istorijska i nacionalna  vrednost  od posebnog značaja i na taj način postane briga čitavog srpskog naroda i obe njegove države.

U prilogu vam dostavljamo zaključke sa sastanka delegacije Eparhije ZHiP i Koordinacije hercegovačkih udruženja u Srbiji koji je održan 08.02.2018 u Beogradu, sa temom položaj srpskog naroda u Hercegovini , koji pripada Federaciji BiH.

Očekujući Vašu podršku prijateljski Vas pozdravljamo.

                                                           Koordinacioni odbor udruženja Hercegovaca u Srbiji
                                                                                             Zamjenik predsjednika
                                                                                               Svetozar Crnogorac

Izvor: Slobodna Hercegovina

Vezane vijesti:

Zločin u Prebilovcima je jedan od najsramnijih događaja u …

Slovo Milorada Ekmečića 1990 u Prebilovcima | Jadovno 1941.

Prebilovci kao vrednost i svetinja | Jadovno 1941.