Gestapo nudi državu!

Nemci za dva dana razoružali Dučeove snage i formirali svoju vlast.

„Velika Albanija“ primarni cilj Druge prizrenske lige.

Kujući planove o „Velikoj Albaniji“, separatisti na Kosovu i Metohiji formirali su u Drugom svetskom ratu zloglasnu SS diviziju „Skenderbeg“. Ova kvislinška jedinica, pod patronatom Hajnriha Himlera, nije bila dugog veka, ali je iza sebe ostavila krvave tragove. O tome svedoči obilje dokumenata u knjizi „21. SS divizija Skenderbeg“, istoričara i publiciste mr Pavla Dželetovića Ivanova, iz koje u feljtonu objavljujemo najzanimljivije delove.

Kada je 8. septembra 1943. godine kapitulirala Musolinijeva fašistička Italija kvislinzi na Kosovu i Metohiji došli su u vrlo nezavidan položaj i zato je bilo potrebno da preduzmu brze i efikasne akcije. Na to ih je nagonila i opšta situacija koja se odvijala suprotno njihovim željama i interesima.

Nemačka ratna mašinerija iz dana u dan trpela je sve veće poraze. Partizanske jedinice prerastaju u brojnu i jaku Narodnu armiju. U takvim uslovima albanski kvislinzi iz Albanije, Kosova i Metohije, Sandžaka i Zapadne Makedonije postižu saglasnost za sazivanje Albanske lige, tražeći u njoj spas. Inicijativni odbor, nekoliko dana po kapitulaciji Italije, 14. septembra, predlaže da se skupština Lige sazove za 16. septembar 1943. godine u Prizrenu, gde je 1878. godine zasedala Prva kongra. U inicijativni odbor ušli su: Džafer Deva, Musa Šehu, Šeh Hasan, Aslan Boljetini, Tahir Zajmi-Đinovca, Luk Simon Mjedin, Ćazim Blaca i Pjeter Vučaj. Sastanku je prisustvovao i oficir Gestapoa Fric Auziding, a glavnu reč je vodio Džafer Deva.

ŠEFOVI U TIRANI
Skoro svi predstavnici Druge lige su se angažovali na stvaranju takozvanog „Egzekutiv Komiteta“, čiji je zadatak bio uspostavljanje okupatorske vlasti ne samo u Albaniji, već i na Kosovu i Metohiji. Formiranjem kvislinške vlade u Tirani po kapitulaciji Italije, glavni nosioci ovih aktivnosti su bili s Kosova. Tako je 26. septembra 1943. godine za predsednika vlade u Tirani izabran Redžep Mitrovica, dotadašnji predsednik Druge lige.

Poznati Abverov agent Džafer Deva, ujedno se brinuo o izboru ličnosti koje će ući u Ligu. Zato je imao punu podršku nacista. Italija je kapitulacijom otpisana iz saveza sila osovine, a samim tim i njena tvorevina „Velika Albanija“ kao organizaciono administrativna jedinica. Zato je hitno sazvana Druga liga, da bi se sačuvala „Velika Albanija“ sa Kosovom i Metohijom, delovima Makedonije, Crne Gore (Plav, Gusinje, Tuzi i Ulcinj), a Velikoalbanci nisu zaboravili da postave i pitanje Kosovsko-mitrovačkog okruga koji je do tada bio u sastavu Nedićeve Srbije.

Inače, po organizacionoj formi Druga liga je bila verna kopija Prve lige i po istom principu su birani njeni organi.

U Centralni komitet su izabrani Aslan Boljetini, Tahir Zajmi, Musa Šehu, Šeh Hasan, Kolj Mardjani, Ćazim Blaca i drugi. Prvi predsednik Komiteta bio je Redžep Mitrovica, koga je zamenio Bedri-beg Pejani a njega Džafer Deva. Skupština Druge lige je donela odluku da se počne formiranje ogranaka u svim centrima. Skupština Druge prizrenske lige ujedno je ovlastila Centralni komitet da preuzme komandu nad vojskom.

Nemci su radi mobilisanja albanskog stanovništva u Albaniji i na Kosovu i Metohiji ostavili naziv kvislinške tvorevine „Velika Albanija“. Čak nikakve promene nisu vršili u postojećoj administraciji, a u civilnoj upravi su zadržani isti službenici.

Jedina promena desila se u vrhovima državne vlasti. Nemci su, naime, preko misije Nojbahera tvrdili da poštuju „nezavisnu i slobodnu Albaniju“ i da su došli kao „oslobodioci albanskog naroda od italijanskog fašizma i ropstva“. Iz tih razloga pristupaju formiranju Izvršnog komiteta (privremene vlade) na čijem se čelu našao Ibrahim-beg Bićaki. Formiranje ovog tela obavljeno je 14. septembra, a 18. oktobra je sazvana Nacionalna skupština Albanije koja je izabrala namesništvo, na čije je čelo došao Mehdi Frašeri.

Tom prilikom je stvorena i kvislinška vlada na čelu sa Redžepom Mitrovicom. U sastav kvislinške vlade ušli su pripadnici bogatih društvenih slojeva: trgovci, begovi, age i barjaktari.

NARUDžBENICA
Knjiga „21. SS divizija Skenderbeg“ može da se naruči na:

Udruženje pisaca POETA, Radnička 5D/1, 11030 Beograd,

telefoni: 011/254-5872 i 062/252-598

Džafer Deva i drugi osnivači Druge prizrenske lige prizvali su u pomoć istoriju Prve lige da bi što više pridobili mase, s ciljem da sada pod drugim gospodarem, nemačkim nacizmom, sačuvaju stečene pozicije i privilegije. Kao što su predstavnici Prve lige okrivljivali Tursku imperiju za neuspeh u nacionalnom oslobođenju, sada pred Nemcima i svojim narodom okrivljuju prethodnog „oslobodioca“, Italiju.

Zahvaljujući ovakvom raspoloženju nacističkih sledbenika iz redova albanskih nacionalista, Nemcima je pošlo za rukom da u roku od dva dana razoružaju italijansku vojsku bez ikakvog incidenta i da odmah počnu uspostavljanje svoje vlasti.

Inicijativa za stvaranje Druge lige potekla je od Gestapoa, koji je radio po već ranije utvrđenom planu. Cilj im je bio da dokažu da su oni za albanske mase oslobodioci i da će uspeti da očuvaju jadranske obale od iskrcavanja angloameričkih snaga.

Druga prizrenska liga, kao nemačka tvorevina, imala je cilj da sačuva postojeće stanje u svim delovima, kakvo je bilo pod Italijanima, odnosno da se uspostavi i konstituiše „Velika Albanija“ pod okriljem Trećeg Rajha.

Organizacija, nadležnosti i funkcionisanje Druge prizrenske lige:

1. Skupština lige sa sedištem u Prizrenu.

2. Centralni komitet sa 14 članova.

3. Okružni komitet sa sedištima po glavnim gradovima prefekture sa po 7 lica.

4. Sreski komitet u srezovima, odnosno u sedištima prefekture sa po 5 lica, čije predsednike određuje Centralni komitet.

5. Opštinski komitet u sedištu opština.

6. Seoski komiteti.

(Nastaviće se)

Autor: Pavle Dželetović Ivanov

Izvor: VEČERNjE NOVOSTI