Gazimo po spomenicima srpskim junacima!

Preko nadgrobnih ploča branilaca prestonice iz Velikog rata, Beograđani decenijama nemarno prelaze. Nemačka planira da obnovi spomen-obeležja na nekadašnjem vojnom groblju na Košutnjaku

Od 36 kamenih spomen-obeležja, sačuvano šest

Da li ijedan ozbiljan narod na svetu, sa nadgrobnim spomenicima heroja iz Prvog svetskog rata, popločava stazu u parku? Sigurno niko. Osim nas. Na mestu nekadašnjeg Nemačkog vojnog groblja na Košutnjaku, još uvek se nalazi šest spomen-ploča, od nekadašnjih 36, postavljenih u čast srpskih vojnika koji su oktobra 1915. godine junački poginuli braneći prestonicu Kraljevine Srbije.

I umesto da im se država oduži, u zapuštenom parku, kamene ploče sa isklesanim podacima, svedočanstvo su našeg nemara. Spomenici su položeni, da prolaznici preko njih gaze, da ne bi cipele isprljali u blatu.

O ovoj nacionalnoj sramoti, „Novosti“ je obavestio istoričar Milan Tlačinac.

– Da bruka bude veća potrudile su se naše vlasti krajem osamdesetih godina prošlog veka, kada su pre posete Helmuta Kola, tada kancelara Zapadne Nemačke, skinuli dvadesetak mermernih nadgrobnih spomenika sa Novog groblja, i sa njima popločali prostor oko spomen-obeležja srpskim ratnicima – razočarano priča Tlačinac.

Reč je spomenicima preminulih Beograđana, koji su sahranjeni 60 godina posle slavne bitke, a kojima niko nije desetak godina održavao grobno mesto.

O nekada velikom Nemačkom groblju, na Banovom brdu, današnje generacije malo znaju. Podignuto je u jesen 1915. godine, kada je Beograd, po drugi put u Prvom svetskom ratu pao u ruke osvajača. Glavnokomandujući, nemački general Makenzen, naredio je da se svi njihovi vojnici zakopaju na jednom mestu, odakle može da se vidi Srem.

– Svojim vojnicima podigao je veliki spomenik od belog mermera. Materijal je našao na Terazijama, jer je tim belim kamenom, trebalo da se obloži velika fontana u centru grada koju je radio Ivan Meštrović – objašnjava Tlačinac, nekada prvi čovek „Beogradske tvrđave“ i Opštine Čukarica. – Tom prilikom, kao osvajač, uradio je nešto što nije zabeleženo u istoriji. Podigao je i spomenik stradalim srpskim vojnicima, odajući im počast na herojskoj odbrani Beograda.

U tada centralnom delu groblja, oko spomenika srpskim junacima, sahranjena su tela 36 identifikovanih vojnika. Stradali srpski vojnici su sahranjeni, svako u svoj grob, koji je obeležen nadgrobnom pločom, sa ćiriličnim natpisom. Što se i vidi na šest još uvek sačuvanih spomenika, koji su danas razbacani po parku.

Kada se rat završio 1918. godine, srpske vlasti se nisu svetile. Groblje sa 3.000 humki nije ni taknuto. Međutim, posle Drugog svetskog rata, ruši se dva hektara groblja.

– Groblje je bilo izuzetno čisto, uredno, a do 1944. godine, tu je živeo čuvar groblja, a postojala je i kapela. Prostor je bio ograđen živom ogradom, a delom i od kovanog gvožđa. Kao što se može videti na starim razglednicama Beograda, postojala je i velika kapija, od koje su danas ostala vidljiva samo tri stuba – objašnjava naš sagovornik.

Ulaskom jedinica NOB i Crvene armije, ruši se vojno groblje, u kome su čak i tokom Drugog svetskog rata sahranjivani nemački vojnici. Žitelji okolnih naselja, nadgrobne ploče koriste kao građevinski materijal, a deo ploča iskorišćen je za izgradnju Topčiderske terase.

Nemačka, povodom sto godina od podizanja groblja, ove godine planira da obnovi spomenik njenim vojnicima. Urađen je elaborat u čijoj izradi je učestvovao Tlačinac. U planu je premeštanje piramide iz dvorišta privatne gimnazije, ali i uređenje velike betonske klupe koja je bila posvećena nemačkom caru Vilhemu Drugom, koji je Beograd posetio januara 1916. godine.

PIRAMIDA

PRILIKOM izgradnje groblja, napravljena je i velika piramida, koja je bila obložena belim mermerom. Posle Drugog svetskog rata, mermer je skinut, a ostatak piramide prepušten zubu vremena.

– Piramida se sada nalazi u dvorištu privatne gimnazije. Pre nekoliko godina radili smo istraživanje i bili smo veoma iznenađeni. Prilikom rušenja groblja posle Drugog svetskog rata, oko piramide je formirana deponija. Nekadašnje vlasti, preko slojeva đubreta nabacali su zemlju, pa tako danas, iz zemlje viri samo vrh nekada velike piramide – objašnjava Milan Tlačinac.

GRADE STANOVE

KUĆA u kojoj je nekada bila kapela i dom za čuvara groblja i danas postoji. Na ulaznim vratima stoji ploča sa porukom, na starom saksonskom jeziku. U njoj žive dve porodice, koje su je otkupile. Vlasnici planiraju da na ovom mestu, kao suinvestitori podignu stambenu zgradu sa velikim brojem stanova. A, prema njihovim rečima za to imaju i sve neophodne papire. A, radovi će najverovatnije početi ove godine.

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

ISTORIJA POTISNUTA IZ ŠKOLA POD PRITISKOM MEĐUNARODNE ZAJEDNICE

SREDINOM GODINE UREĐENjE SPOMEN-KOSTURNICE U VARDIŠTU​ ​

Stan’ putniče i pročitaj ovaj spomen

Prvi svjetski rat – Jadovno 1941.