DR MILOŠ KOVAČEVIĆ: Zaboravili smo svoj jezik zbog ,,bratstva i jedinstva“!

Zaboravili smo srpski jezik, svoju kulturu, izgubili smo nacionalni identitet, ne poštujemo sebe, a sve u strahu zbog „bratstva i jedinstva” da druge ne uvredimo, pa smo danas došli dotle da ne znamo šta su to standardi srpskog književnog jezika, rekao je prof. dr Miloš Kovačević u intervjuu za ,,Ekspres“

Prof. dr Miloš Kovačević, redovni profesor Savremenog srpskog jezika i Opšte lingvistike na Filološkom fakultetu u Beogradu i Filološko-umjetničkom fakultetu u Kragujevcu, svoj prebogat stvaralački, naučni i pedagoški rad posvetio je odbrani srpskog jezika, a danas upozorava da nam za to tek predstoji odlučujuća bitka. Ta bitka pretvara se često u borbu s vetrenjačama jer profesor Kovačević u svojim tekstovima i u komunikaciji sa svojim studentima pita: da li Srbi danas znaju šta je to srpski književni ili standardni jezik i koji mu je obim i sadržaj?

– U odgovoru na to pitanje sadržani su gotovo svi problemi s kojima se susreće srpski književni jezik danas. Sigurno je da je on po svome obimu i sadržaju i danas podudaran srpskom književnom jeziku kako ga je definisao njegov tvorac Vuk Karadžić. Kod Vuka je on, međutim, bio i imenom samo srpski jezik. Danas je on, međutim, unikatan po tome što se jedini u svetu množi deljenjem jer se javlja pod različitim nesrpskim imenima. Kod Hrvata se zove hrvatski, kod Bošnjaka bosanski, a kod Crnogoraca crnogorski. Ali to nisu posebni jezici, nego samo varijante srpskog jezika. Zato je istorijski i naučno, kako je to i akademik Predrag Piper naglasio, opravdan naziv jezika Srba srpski jezik, dok je književni jezik Hrvata hrvatskosrpski, Bošnjaka bošnjačkosrpski, a Crnogoraca crnogorskosrpski.

Srpski jezik jedini ima status lingvistički utemeljenog jezika, dok su njegove varijante politički jezici, što će reći jezici samo po politički nametnutom nesrpskom imenu. Osim sociolingvističkih pitanja, vezanih pre svega za preimenovanje srpskog jezika, njegovu današnjicu opterećuju i pitanja aloglotskih uticaja što ugrožavaju njegovu strukturu. Naime, današnji srpski jezik, posmatran i u celini i kao sistem varijanata, izložen je veoma jakoj anglicizaciji. U srpskom jeziku došlo je do prave eksplozije jezičke anglomanije, koja sada prelazi u svoj ekstremni stadijum – jezički angloholizam, čija je osnovna karakteristika „opijenost nekontrolisanim unošenjem svakojakih elemenata i pojava iz engleskog jezika u srpski” (T. Prćić).

Anglicizacija je jedan, ali ne i jedini vid ispoljavanja jezičke nekulture. A danas kod Srba zaista caruje jezička nekultura na svakom koraku. Jedan od osnovnih razloga tako dominantne jezičke nekulture jeste status samog srpskog književnog jezika u školskom sisteme, a posebno na univerzitetu. Kod Srba se pre ne podrazumeva nego što se podrazumeva da su fakultetski obrazovani pojedinci funkcionalno pismeni. Ne može se, naime, biti funkcionalno pismen ukoliko se ne poznaje elementarna pismenost, ukoliko pojedinac nema ni elementarna normativna znanja standardnog srpskog jezika. A i ne može ih imati ako se sa učenjem srpskog jezika jedini i poslednji put u toku svog školovanja susreće u osnovnoj školi.

Često se srećemo sa suludom činjenicom da mi Srbi nanovo učimo lekcije koje su nas naučili naši slavni preci, od Nemanjića do Crnjanskog, Andrića, Nušića…

– Evropa se, kako već napomenuh, oduševljavala i srpskim jezikom, i savršenstvom srpske ćirilice, i srpskim narodnim pesmama, a samim tim i Srbima. Oduševljavala se sve dok su i Srbi kao do zenice oka svoga držali do svog jezika i ćirilice kao nacionalnih identitetskih kriterijuma. A onda je došlo vreme kada je Srbima bilo bitnije da ugode drugima nego da drže do svojih vrednosti. Ali vrednije su bile samim tim što više nisu bile samo i prioritetno srpske. Upravo to je doživeo srpski jezik. Srbi su lako prihvatili činjenicu da on nije samo srpski, zaboravljajući da upotreba jednog jezika kod više naroda ne poništava njegovu etnolingvističku suštinu. Naime, engleski nije manje engleski zato što njime govore toliki drugi narodi osim Engleza. Kako se ne bi zamerili drugima, zbog „bratstva i jedinstva”, Srbi su svesno izbegavali ili negirali naučne istine. Zarad mira u kući, a pokatkad, bogami, i zarad ličnih interesa.

Ekspres (Đoko Kesić)

Izvor: Slobodna Hercegovina