Čekao ih je preki sud zbog izdaje u Austrougarskoj, a oni su se ipak borili za Kraljevinu Srbiju

Dobrovoljci srpske vojske u Prvom svetskom ratu bili su mahom Srbi koji su bili austrougarski državljani. Oni su se kao pečalbari u Americi ili ratni zarobljenici u Rusiji, Srbiji i Italiji opredelili da se bore na strani Kraljevine Srbije. Ona je bila njihova otadžbina koju pre toga nikada nisu videli.

Bili su unapred osuđeni na smrt. Kao austrougarske državljane u slučaju zarobljavanja čekao ih je preki sud i konfiskacija imovine zbog izdaje, a njihove porodice odvođene su u logore. Da bi zaštitili svoje najbliže u kritičnim ratnim situacijama vršili su samoubistva.

Posle okupacije Srbije 1915.godine, pa do kraja rata bili su poslednja i jedina popuna srpske vojske. Pre početka rata 1914.godine u Americi je zivelo 40.000 iseljenika. Njih 10.000 stupilo je dobrovoljno u srpsku i crnogorsku vojsku.

Dobrovoljci koji su došli iz Amerike 1915. i 1916. godine bili su pripadnici elitne jedinice srpske vojske pod komandom majora Vojina Popovića (VojvodaVuk). Ova formacija štitila je odstupnicu srpske vojske preko Albanije 1915. godine i zbog velikih gubitaka nazvana je “legijom smrti”.

Dobrovoljački odred bio je ista srpska jedinica koja je probila neprijateljski front na planinskom vrhu Kajmakčalan, na Solunskom frontu, 1916. godine.

Dobrovoljci sa druge strane Atlantika su sa sobom nosili srpsku i američku zastavu. Bili su obučeni u svoja najbolja odela i nosili drvene kofere sa ličnim stvarima i novcem. Ovi borci, očvrsli u životu na periferijama američkih gradova, pokazivali su u borbama na Solunskom frontu veliku hrabrost i mnogi od njih bili su odlikovani najvišim srpskim odlikovanjima – Karađorđevom zvezdom i Obilića medaljom za hrabrost.

Po završetku rata 1918. godine manji deo srpskih dobrovoljaca vratio se u Sjedinjene Američke Države, a veći deo je ostao u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Kao ratne veterane, srpske dobrovoljce su jugoslovenske vlasti naselile u oblastima granica prema Mađarskoj i Rumuniji.

Oni su formirali svoje 201 dvesta jedno naselje u kojima je pred Drugi svetski rat živelo oko 100.000 ljudi.

Animirani video-snimci urađeni su uz podršku Ministarstva kulture Srbije, Fondacije Misija Halijard i opština Nova Crnja i Žitište. Scenario i režiju uradio je Bojan Dragićević, tekst o vojvodi Stepi radio je Đorđe Hajduković, a stručni konsultant bio je dr Milan Micić. Animaciju i crtež uradio je Igor Vujčić.

Izvor: VIDOVDAN / 2020.