Bombe sa porukom „srećan Uskrs“

Nemački gubici u Beogradu bili sto puta manji od civilnih. „Saveznici“ su se okomili na prepun nemački logor na Sajmištu

Na Uskrs, uz Božić najveći hrišćanski praznik, 16. aprila 1944. godine. Beograd je u ranim jutarnjim časovima zavijen u crno.

Sve beogradske crkve bile su prepune, na ulicama je bilo življe nego bilo kog dana za vreme okupacije. Cele porodice išle su u kućne posete svojim rođacima i prijateljima. Beograđani su tog dana želeli, makar na trenutak, da zaborave strahote rata, da sebi priušte iluziju radosti i normalnog života, da u vedrom raspoloženju proslave Uskrs i skorašnji kraj rata.

Istina, u Beograd je tek stigla vest da je upravo bombardovan Niš. Iako potišteni i zabrinuti zbog te vesti, Beograđani nisu hteli da veruju da se to isto može desiti i njihovom gradu. U tu sumornu mogućnost nisu verovali čak ni kad je dat prvi znak za uzbunu. Mnogi su se sklonili, ali čim je prestao znak za uzbunu, ulice su opet oživele. Čak i kad su se pojavili prvi angloamerički avioni, Beograđani su ih radoznalo gledali, ne sluteći šta će se uskoro desiti.

Samo za nekoliko sekundi kristalno vedro nebo nad Beogradom premreženo je eksadrilama aviona.

Počeo je pravi pakao, vrilo je kao u kotlu. Istovremeno su fijukale stotine bombi, zavijale gradske sirene, urlali motori bombardera.

Bajlonijeva pijaca i sve okolne ulice, u kojima tokom rata nikad nije bio nijedan vojni objekat, bile su razorene i uništene. Prašina je prekrila pijacu na Kalenića guvnu, bolnice, u kojima su bili smešteni i naši tek pristigli zarobljenici iz Nemačke, pretvorene su u ruševine. Razoreno je i prvo beogradsko porodilište, podignuto posle Prvog svetskog rata dobrovoljnim prilozima Beograđana. U njemu su Englezi i Amerikanci prekratili živote i nekoliko porodilja sa tek rođenim bebama.

U kući Šićevića u centru grada smrt je našlo sedmoro Beograđana. Glavni nemački punktovi u okupiranom Beogradu nisu ni okrznuti.

Nekoliko sati kasnije, na drugi dan Uskrsa, usledilo je drugo još bezobzirnije razaranje Beograda. “Savezničke” bombe pogodile su Centralni higijenski zavod, Bolnicu za zarazne bolesti, Dom slepih, Berzu rada, Ortopedski zavod, Državni dom za mušku decu, Državni dom za žensku decu, dva doma za decu srpskih izbeglica iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine, Dečju bolnicu, Dečji dispanzer…

„OSLOBODIOCI“

Bombe sa ovakvim porukama na srpsku prestonicu su bacale “leteće tvrđave” B-17 i četvoromotorni bombarderi B-24, koji su se, ironijom sudbine, zvali “liberatori” – “oslobodioci”. Oni su Beograd razarali tzv. tepih bombama kojima će godinu dana kasnije sravnjivati sa zemljom najveće Hitlerove tvrđave u Nemačkoj.

Stradalo je nekoliko mlinova, galerija, biblioteka, izdavačkih preduzeća, muzičkih škola, bioskopi na Terazijama, Centar za humor, Srpsko narodno pozorište…

Srušene su Terazije, oštećeni svi mostovi na Savi i Dunavu, prah i pepeo prekrili su desetine beogradskih ulica. Od Niške, Stiške, Alekse Nenadovića, Krunske, Francuske, Rimske, Miletine, Mekenzijeve i Kneza Miloša do Mletačke, Kraljice Natalije, Zvečanske, Hadži Đerine, Nemanjine…

Razorne “savezničke” bombe pogodile su glavnu železničku stanicu, železničke stanice u Topčideru i Rakovici, Okružni ured za osiguranje radnika, Palatu “Albanija”, Poštu broj 2, Fabriku štofova Vlade Mitića na Karaburmi, Fabriku hartije “Vapa”, Tehnički fakultet, Vajfertovu pivaru, Studentski dom.

Beograd je bio obogaljen, život je izgubilo oko 2.000 ljudi, žena i dece, a ranjeno preko 5.000.

Da posle prvog bombardovanja, za vreme košmarne, neprospavane noći, Beograđani nisu masovno napuštali svoje domove i sklanjali se u okolna sela, pola Beograda bi bilo pretvoreno u groblje i zgarište.

“Saveznici” su se okomili čak i na prepun nemački logor na Sajmištu. Na licu mesta poginulo je 60, a ranjeno oko 150 nesrećnih logoraša, Srba i Jevreja.

Nemački gubici u Beogradu bili su sto puta manji od žrtava nevinog civilnog stanovništva.

Samo u jednom danu ispred centralnog groblja stajalo je 450 kovčega Beograđana kojima je neko iz porodice ostao živ pa je mogao da se postara za njihovu sahranu. Među njima je bio i prota Branislav Marinković, ugledni srpski sveštenik, koji je pored maternjeg govorio francuski, ruski, nemački, grčki i italijanski jezik. Njega su veliki zapadni “saveznici” usmrtili u Crkvi Svetog Aleksandra Nevskog na Dorćolu, i to baš u času kada je otvorio svečanu Uskršnju liturgiju.

BIZARNE DEPEŠE

Među depešama u kojima je Koča Popović maršalu Titu, na njegov zahtev, predlagao šta sve u Srbiji treba bombardovati verovatno su posebno bizarne one koje je uputio 28. i 29. avgusta 1944. godine. U prvoj on svog vrhovnog komandanta izveštava kako “sada saznajemo da su u Leskovcu bile velike snage, uglavnom Nedićevske” i da su “otišle iz Leskovca za Kruševac, Zaječar i tri voza Bugara za Niš…” Sutradan, Popović predlaže “najhitnije ozbiljno bombardovanje” tog istog Leskovca iz koga su Nedićeve i bugarske trupe “otišle za Zaječar i za Niš…”

Beograđani su bili preneraženi kada su na jednoj velikoj bombi, koja slučajno nije eksplodirala, otkrili poruku koju im šalju Englezi i Amerikanci i oni koji su odobrili njihovo suludo masakriranje Beograda. Na bombi je krupnim ćiriličnim slovima bila poruka: “Srećan Uskrs”.

Sa tako ciničnim uskršnjim čestitkama “saveznici” su ubili Milivoja Čolak-Antića, konjičkog pukovnika u penziji, nosioca Karađorđeve zvezde s mačevima, učesnika svih oslobodilačkih ratova Srbije od 1912. do 1918. godine. Život je izgubila sedmogodišnja Ljiljana i osmogodišnja Gordana Blagojević, pa Božidar Teofilović, šef agencije “Vagon – Li” i njegov sin Milan, penzionisana učiteljica Borka Arnautović, siroti Vlastimir Jovanović, izbeglička deca Rade, Momčilo i Anina Petrović, Ljiljana Kovač i Nevenka Dabić, učenica Marija Atanacković, Bosiljka, Stevan, Vladislav, Danica i Vojislav Radonjić, knjižar Radomir Diković, Desanka Gudurić, Miloš Lale Gajinov, Mara i Živko Inćić, učenici Bogdan, Milutin i Dragutin Ilić, obućar Stanimir Milojević, Desanka, Danica, Milan i Mileva Janković, Ivan Kežman, Milivoje, Marjana i Petar Jovanović.

Poginuo je i muzičar Dragomir Prnjatović, Radmilo i Branislav Stefanović, Lepša, Brankica i Jamna Dimitrijević, Leposava, Vojislav i Ružica Šićević, Jelena Krasojević, Sergije Vasiljev, Zorka i Stojanka Vojnović, Marija i Borka Daskalović.

Ubijeni su i dr Lazar, dr Vojin i Dušan Besarabić, Veca Dedović, Mira Polaček, fudbaler Mija Marković, biciklistički as Đoka Drljačić, električar Nikola Radaković, pa Desanka Marković, Anica Nađ, Gojko Sirovina, Žarko Čučković, Dragiša Milošević, Antonije Despotović, trafikant Bogomir Pavlović, Nada i Ljubinko Bosić.

Naši “oslobodioci” su usmrtili i učenika Milana Mrkića, penzionisanog generala Milutina Marinovića, inž. Mihajla Pljušića, mesara Rada Jajčanina, litografa Milana Jovanovića, vozovođu Đorđa Đukića, devetogodišnjeg Panteliju Mihajlovića. Pa Aleksu Đorđevića, Peska Regine, Vlastimira Lazarevića, Zorku i Miodraga Antića, Anicu Kojić, Mariju Besarabić…

Autor: Ivan Miladinović

Vezane vijesti:

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (1)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (2)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (3)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (5)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (6)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (7)

Feljton: Savezničko razaranje naših gradova 1944. godine (8)