Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Jovan Dučić pisao je o vrhovnom komandantu srpske vojske u Prvom ratu, Kralju Aleksandru Karađorđeviću, koji je otkupio rukopis “Gorskoga vijenca” i iz Beča ga posle 1918. godine donio u svoju biblioteku. Iz te porodične svojine, nečijom samovoljom je odnesen na Cetinje – rekao je Bećković i dodao se ovih godina mnogo slušalo o Prvome ratu.
– Vrhovni komandant te vojske imao je samo 21 godinu kad je počeo tom vojskom da komanduje. Prošlo je više od pola vijeka da otadžbina nije uždila svijeću za dušu tog najznačajnijeg srpskoga vladara dvadesetoga vijeka. Prije 74 godine ubijen je on, sin jednog, unuk dva kralja, praunuk vožda Karađorđa, rođen na Cetinju, ostao bez majke s nepune dve godine, školovan kod Ruskog Cara, vodio tri rata, pregazio Albaniju, stvorio Jugoslaviju i jedva da je nekad skinuo uniformu- rekao je Bećković navodeći da je kralj Aleksandar imao poetsku ideju koju su imali samo najveći ljudi u istoriji.
– I sam je pisao i prevodio poeziju, volio je muziku, razumio se u slikarstvo, bio vjernik, dobrotvor i zadužbinar, a uz to i ustanovio i obnovio gotovo sve kulturne institucije koje imamo. Kao Karađorđev praunuk dovršio je mauzolej na Oplencu, kao Njegošev potomak obnovio kapelu na Lovćenu, kao vojnik podigao spomenik Neznanom junaku na Avali i Pobjedniku na Kalemegdanu i spomenik zahvalnosti Francuskoj na Kalemegdanu. Ozidao hramove i kosturnice širom zemlje, otkupio rukopis “Gorskoga vijenca” o svome trošku, a kad je prilikom posjete Manastiru Krka upitao bratiju šta bi mogao da učini za njih i ispuni im kaku želju, iguman mu je odgovorio: “Veličanstvo, vi ste sve naše ispunili na Kumanovu”. Poslednja zvona koja je čuo bila su zvona Manastira Savinje. Ubijen je u Marseju pred očima milion Francuza koji su izašli da ga vide. Pao je na putu mira kao prva žrtva fašizma.
Ruka koja ga je ubila uskoro je počela bez spiska da kolje i ubija njegov narod, da pali gasne komore Aušvica i Jasenovca, da u crno zavija čitav svet. U času kad je Vlada njegovoga sina prva u Evropi donela lice Hitlera, Francuzi su sa cvećem i svećama krenuli na mesto na kome je ubije. Sahranjen je na Oplencu, ne uz Karađorđa i Kralja Petra, nego u kripti pored majke Zorke. Crna Gora mu je priložila vijenac od crnog trnja, a Crnogorci su tog dana zavezali zvona i skinuli čaktare sa ovnova.
Uoči proslave Prvog srpskog ustanka čuli su se glasovi kako će i srpska crkva proglasiti Kralja Aleksandra svetiteljem i mučenikom, kao što je to već učinila ruska crkva sa carskom porodicom. Iz istih razloga zbog tvrde vjere hrišćanskog držanja pred smrću, on joj je išao u susret otvorenih očiju. Jedino što je mogao vjerovati i u samrtnom času da ga Srbi nikad neće zaboraviti i kako, gdje, zašto i od koga je ubijen. Meni se činilo da je ovo prilika da ga spomenemo. A ko će ga spomenuti ako neće Hercegovci i Trebinjci – rekao je Bećković uz primjedbu da je na nedavnoj proslavi u Parizu Srbija bila ponižena, ali je ponizila i sebe samu.
– Nedaleko od Trijumfalne kapije nalazi se spomenik Kralju Petru i Aleksandru, a na 20 kilometara je srpsko vojničko groblje. Zemlja u srcu Pariza potrošena kostima srpskih vojnika. Nismo se tamo pojavili, nije nas niko vidio, a da smo tamo bili svako bi znao otkud smo se našli na toj proslavi i gdje nam je mjesto – rekao je Bećković završavajući svoju besjedu citatom Isidore Sekulić koja je opisala kako je izgledao ulazak Kralja Aleksandra u oslobođeni Beograd:
“Ispod svih određeno izdvojen, mlad i nemlad, oficir sam. Šinjel težak, neispeglan, ne leži na telu. Čizme grube, kapa stara, ruke bez rukavica a na licu potamnelom, lepom licu, izraz čoveka izmučena i uzbuđena, čoveka tankih živaca. Kroz prigušen šapat žena u suzama ‘ponos naš, dete naše ispaćeno’. Beograd ga je dočekao u olujnom tajcu ofijukan vetrovima pobednik se vratio u spaljeni dom.”
Iz besjede akademika Matije Bećkovića na 5. zavičajnom skupu Trebinjaca, na kome mu je ovom uručen “Avramov štap” književna nagrada koju pod pokroviteljstvom Grada Trebinja zajednički dodjeljuju Udruženje književnika Srbije, Republike Srpske i srpskih pisaca Crne Gore.
Izvor: Slobodna Hercegovina
