Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Logor Lora je bio koncentracioni logor u Splitu, u kome su mučeni i ubijani Srbi tokom ratova na prostoru bivše Jugoslavije.
Postojao je od 1992-1997. O svim dešavanjima u Logoru Lora bio je upoznat ceo državni i vojni vrh Republike Hrvatske. Kroz logor je prošlo 1.005 registrovanih zatvorenika koji su prošli stravičnu psiho-fizičku torturu. Ovaj logor je osnovan na mestu nekadašnje ratne luke Jugoslovenske Narodne Armije. Nakon odlaska JNA iz ratne luke Lora, pripadnici Vojne policije hrvatske vojske preuzimaju Loru. Prema svedočenjima preživelih logoraša Lora je smatran za jedan od najužasnijih logora na prostoru bivše Jugoslavije tokom ratova.
U Splitu je 6. maja 1991. godine došlo do velikih demonstracija u organizaciji stranke HDZ, koje su rezultirale napadom na zgradu komande JNA, kada je ubijen vojnik JNA Saško Gešovski, a isto tako napadnut je vojni transporter JNA i demonstranti su pokušali da udave vojnika JNA Svetlanča Nakova. Već naredni mesec je krenulo ozbiljno puškaranje između Srba u Kninskoj Krajini i hrvatskih paravojnih formacija, odnosno počeo je rat u Hrvatskoj.
NASTANAK
Krajem novembra 1991. godine dolazi do sporazuma vlasti u Zagrebu i Generalštaba JNA o povlačenju Jugoslovenske ratne mornarice sa teritorije SR Hrvatske. 4. januara 1992. godine počinje izvlačenje tehnike, ljudstva i oružja iz vojno-pomorskog kompleksa JNA „Lora“ u Splitu. Odmah potom ulaze pripadnici hrvatske vojne policije, koji su nekoliko dana kasnije od vojno-istražnog zatvora napravili logor Lora.
Zarobljenici koji su dovođeni u ovaj koncentracioni logor bili su srpske nacionalnosti (muškarci i žene), i nešto manje muslimanske. Prvobitno su u ovaj logor dovođeni Srbi sa prostora SR Hrvatske, a kasnije od aprila 1992. kada se zaratilo u Bosni i Hercegovini i sa tih prostora u Logor Lora su dovodili srpske civile, ranjenike, vojnike i ratne zarobljenike. Logoraši u ovom logoru su bili sa područija: Gabele, Duvna, Kupresa, Bjelovara, Splita, Lijevna, Dubice, Benkovca, Trebinja, Nevesinja, Nikšića, Mostara, Teslića, Klepaca, Odžaka, Karlovca…
USLOVI U LOGORU
Ovaj logor je imao veoma surove i nepodnošljive životne uslove koji nisu zadovoljavali ni najosnovnije potrebe zatvorenika, logoraša. Ćelije u kojima su logoraši bili smešteni nisu imali nikakav inventar niti nameštaj (sem jedne ćelije koja je imala gvozdeni krevet sa šipkama). Spavali su na podu tj. hladnom betonu. Ishrana im je bila vrlo loša i neredovna. Dešavalo se da i po nekoliko dana ne dobiju obrok. Fizička zlostavljanja su bila svakodnevna, bez milosti i najave. Čak i noću su stražari upadali u ćelije i tukli logoraše.
Dešavalo se da hranu koju dobiju logoraši bude vruća ili preslana, a da istovremeno moraju za kratko vreme da je pojedu. Većina obroka se sastojala od parčeta hleba i paštete (ili džema). Redovna lekarska nega u ovom logoru nije postojala. A zavorenici su stalno prebijani po celom telu, toliko da su bili deformisani. Često se dešavalo da stražari teraju zatvorenike da se međusobno tuku. Ako primete da jedan drugog štede, obojicu bi premlatili do krvi.
SKRIVANjE LOGORA
Hrvatske vojne i civilne vlasti su sve logore u kojima su držani Srbi 1991-1997, pa i ovaj logor Lora, vešto sakrivali od MCK i drugih međunarodnih organizacija, koje su dolazile za vreme rata u Hrvatsku. Međunarodni Crveni Krst je u Logor Lora slao nekoliko puta svoje predstavnike, ali su komandiri i stražari pretili logorašima da moraju da ćute o svemu što su videli. U tajnosti je držan poseban deo „C blok“.
NAČINI MUČENjA
Logoraši u logoru Lora su svakodnevno bili izloženi raznim vrstama nehumanog, surovog i ponižavajućeg mučenja, gde su im nanesene teške telesne povrede, ugrožen život, duševne patnje trajnog karaktera. Civili su pretrpeli 48 načina mučenja, a vojnici 61 način mučenja. Tu spadaju:
- batinanje zatvorenika rukama, nogama, gumenim crevima, palicama, bezbol palicama, vodovodnim cevima, lancima, elektroprovodnicima;
- „telefoniranje“ u vidu priključivanja pojedinih, naročito osetljivih, delova tela zatvorenika (uši, prsti na nogama i rukama, polni organi) na indukovanu električnu struju iz poljskog telefona;
- prolazak zatvorenika kroz špalir batinaša;
- pretnja da će biti ubijeni, da će biti bačeni u more, da će ih pojesti ribe, pretnja smrću klanjem ili puštanjem dresiranih pasa vučjaka;
- prisiljavanje zatvorenika da po tri dana i tri noći ne smeju da sednu niti legnu, već da sve vreme provedu stojeći;
- prisiljavanje zatvorenika da sami sebi kopaju rake u dvorištu logora;
- psovanje, vređanje, zlostavljanje zatvorenika, nazivanje pogrdnim imenima;
- polivanje zatvorenika hladnom vodom iz šmrka koji je povezan za hidrant;
- prisiljavanje zatvorenika da jašu jedan drugoga četvoronoške i da se tako trkaju;
- prisiljavanje zatvorenika da do iznemoglosti trče po logorskom krugu, a potom tako zagrejane i
- oznojene polivaju hladnom vodom iz šmrka;
- prisiljavanje zatvorenika da se međusobno udaraju otvorenim dlanom, pesnicama, nogama, da se šamaraju;
- pretnja ubistvom zatvorenika na taj način da se oni prisiljavaju da glavu stave na panj dok su stražari
- zamahivali sekirom;
- držanje zatvorenika po celu noć u buretu sa vodom;
- prisiljavanje zatvorenika da mokri leže goli na žicama od gvozdenog kreveta po celu noć;
- prisiljavanje zatvorenika da ljube pse vučjake;
- čupanje ili brijanje na suvo brade zatvorenika i potom prisiljavanje zatvorenika da istu pojede;
- dozvoljavanje građanima Splita i bolničkom osoblju i pacijentima u bolnici Firule da tuku zatvorenike na razne načine;
- organizovanje lažnih ili fingiranih streljanja zatvorenika;
- prilikom vožnje zatvorenika u kombiju ili na kamionu u punoj brzini naglo zaustavljanje pri čemu se se oni valjali i udarali u vozilu jedan o drugoga;
- gašenje cigareta po telu, glavi i ustima zatvorenika;
- gaženje čizmama po leđima zatvorenika koji leži na podu;
- gnječenje čizmama prstiju ruku i nogu zatvorenika;
- prisiljavanje zatvorenika da kopaju rupe, da rade u kamenolomu bez potrebnog alata, golim rukama;
- onemogućavanje zatvorenicima da fiziološke potrebe redovno obavljaju;
- uskraćivanje zatvorenicima vode za piće;
- prisiljavanje zatvorenika da jedu žive puževe, školjke, crve, gliste;
- prisiljavanje zatvorenika na javno vršenje međusobnih seksualnih odnosa, perverzija, homoseksualnih odnosa i masturbacije;
- prisiljavanje zatvorenika da po ceo dan gledaju u sunce;
- huškanje pasa vučjaka na zatvorenike;
- prisiljavanje zatvorenika da imitiraju pojedine životinje: pse, mačke, bika;
- stavljanje cevi pištolja u usta zatvorenika uz pretnju ubistvom na ovaj način;
- prisiljavanje zatvorenika da goli leže na užarenom betonu u dvorištu po suncu ceo dan;
- bacanje komada hleba među gladne zatvorenike koji se otimaju četvoronoške kao psi;
- prisiljavanje zatvorenika da jedu tucani kamen i pesak;
- „traženje četnika“ – uvlačenje ruke čuvara u analni otvor zatvorenika u cilju „traženja četnka“ u njegovom telu;
- prisiljavanje zatvorenika da pužu po betonu i da se međusobno trkaju, a ko stigne na cilj poslednji bio bi pretučen do besvesti;
- „imitiranje aviona“ – posebna vrsta mučenja koja se sastojala u prinuđavanju zatvorenika da trče po logorskom krugu sa raširenim rukama kao avioni u bombardovanju, a drugi zatvorenici su imitirali
- pucanje na avione kako bi ih oborili;
- prisiljavanje zatvorenika da zubima pregrizu svoje vojničke čizme;
- dovođenje u logor muške dece od 7-8 godina starosti koja su mokrila po zatvorenicima;
- prisiljavanje zatvorenika da jedu fekalije iz klozeta;
- „ruski rulet“ – prisiljavanje zatvorenika da pucaju u sebe iz revolvera;
O svim ovim mučenjima, kao i načinu na koji su izvršeni, lekari i neuropsihijatri su dali svoje mišljenje, kroz sudsko-medicinsko veštačenje, što nedvosmisleno pokazuje da je u logoru Lora počinjen zločin protiv čovečnosti, zločin genocida i ratni zločin.
NALOGODAVCI I UPRAVNICI
Ovi zločini u splitskom logoru Lora, prema srpskom stanovništvu i ratnim zarobljenicima, u periodu 1992-1997. su organizovani i planirani od najviših vojnih i političkih struktura Hrvatske.
1. Mate Laušić, rođen u Sisku 8. juna 1949. Živi u Zagrebu, general-pukovnik hrvatske vojske, komandant vojne policije Republike Hrvatske (1992-2002) u čijoj je nadležnosti bio i vojni logor „Lora“ u Splitu. Pred rat je bio vođa tima za bezbednost Franje Tuđmana.
2. Boško Ivica, bio je komandant u logoru „Lora“ od sredine maja 1995. godine do 30.8.1996. i kasnije u martu i aprilu 1997. I sam je učestovao u mučenju logoraša.
3. Buzov Miroslav, komandant logora lora 1995. godine. I sam je učestvovao u vršenju pojedinih zločina.
4. Dujić A. Tomo, zvani „Crni“, iz Vukovara, rođen 30.8.1969. Najduže je bio upravnik logora Lora. Izdavao je naređenja i neposredno učestvovao u vršenju ratnih zločina i mučenju logoraša.
5. Grančić Frane, iz Imotskog je izdavao naređenja i neposredno učestvovao u vršenju zločina nad zatvorenicima u logoru. On je zamenio Tomu Dujića na mestu komandanta logora. Pre rata je bio član Legije stranaca.
6. Zainović Nikša, star 35-40 godina. On je naređivao ili neposredno učestvovao u izvršenju zločina nad logorašima u logoru „Lora“.
MUČITELjI I DžELATI
1. Baban Ivica, pripadnik hrvatske vojne policije.
2. Banić Davor zvani „Bane“, bivši bokser iz Slavonije, rodom iz Pakraca. Bio je član interventnog voda.
3. Bek, stražar u zatvoru.
4. Bjelokapić Robert, zvani „Crni“, iz Hercegovine.
5. Boban, o čijim zločinima govori iskaz svedoka:
6. Bokanović Tadija, zvani „Mrki“, iz Hercegovine, pripadnik vojne policije
7. Botić Anđelko, stražar u logoru, zvani „Mali Anđelko“, rođen 29.10.1967. u Labinu od oca Blaža i majke Stane.
8. Boško, zvani „Polja“,
9. Bošnjak Boro, pripadnik interventnog voda iz Borova naselja. Visok 180cm, star 35 godina.
10. Pribudić Joško, stražar, star 25 godina.
11. Budalić, stražar iz okoline Mostara, visok, smeđe kose, jak.
12. Bungur Emilio, stražar u logoru Lora, rođen 10.2.1960. u Šibeniku, od oca Milana i majke Dragice.
13. Vanja, prezime još nije poznato,
14. Vidinić, čije prezime nije poznato,
15. Vidović Saša,
16. Viktor, čije prezime nije poznato, iz Dugopolja.
17. Vrkić Tonči, iz Splita, rođen 6. maja 1960. od oca Andije i majke Radojke. Bio je zamenik upravnika logora Lora Tome Dujića.
18. Gavrilović Neno, stražar u Lori.
19. Galić Mirko, komandir 72. bataljona hrvatske vojske u Dalmaciji.
20. Gidić Duško, bivši kapetan JNA iz Smedereva, rođen 16. oktobra 1955. godine u Požarevcu, od oca Novice, pristupio HVO.
21. Giljanović Zvonko, zvani „Giljo“, iz Metkovića, instruktor u specijalnim jedinicama hrvatske vojske.
22. Grbeša, ime nepoznato rođen 1974. godine ili 1975. godine.
23. Grujo Nikša,
24. Gudić Ante zvani „Umetnik“, visok 190cm, plave kose, rođen 9.2.1971. u Donjem Postinju, između Splita i Drniša. Pre rata radio kao policajac u Splitu.
25. „Dabro“, nadimak stražara nepoznatog imena i prezimena, starijeg sa brkovima.
26. Dožder Zoran, narednik u vojnoj policiji hrvatske vojske. Rođen u Dugopolju, kraj Splita. Star 30 godina.
27. Dražić Miljenko,
28. osoba sa nadimkom „Dugi“, stražar nepoznatog imena i prezimena, star oko 30 godina.
29. Emir, nepoznatog prezimena iz Zvornika, po nacionalnosti musliman, star 27 godina.
30. Jasko, nepoznatog imena i prezimena, stražar u logoru. Rodom iz Zenice, musliman po naciji.
31. Jović Zdenko, vojni policajac.
32. Lekić Stipe, stražar u logoru,
33. Livaja Ivica,
34. Maleš Jerko,
35. Mehić Dževad, zvani „Brzi“, bivši zastavnik JNA iz Busovače koji se priključio hrvatskoj vojsci.
36. Musa Tomislav, bivši vojnik JNA (radio kao vojni policajac u Sarajevu), rodom iz Kočerina kod Širokog brijega (BiH). Njegov deda je bio ustaša u NDH.
37. Osoba sa nadimkom „Nacista“, čije ime i prezime nije poznato.
38. Nikša Grujica, pripadnik hrvatske vojne policije.
39. Obradović Željko, zvani „Laca“, rodom iz Bajrovca kod Čapljine (BiH), član HOS.
40. Ošanić Luka, pripadnik hrvatske vojne policije iz Metkovića,
41. osoba sa nadimkom „Paraga“, čije ime i prezime nije poznato,
42. Pašalić Tvrtko, zamenik Galić Zdravka, komandanta 72. bataljona hrvatske vojne policije za Dalmaciju.
43. osoba sa nadimkom „Pepi“, čije ime i prezime nije poznato,
44. Perišić, zvani „RAMBO“ i Perišić Davor iz Sinja,
45. osoba sa nadimkom „Pobro“, čije ime i prezime nije poznato,
46. Rakić Edin, vojnik bivše JNA koji je prešao na hrvatsku stranu.
47. Resić Almaz, iz Rudog, vojnik bivše JNA koji je prešao na hrvatsku stranu
48. Rogošić Tonči,
49. osoba sa nadimkom „SAKE“, čije ime i prezime nije poznato, star 27 godina. Musliman iz Brčkog.
50. Sević, čije ime i prezime nije poznato,
51. Slavko, čije prezime nije poznato,
52. Sulejmanović Zoran, zvani „Sule“, star oko 25 godina. Visok 185cm, smeđe kose.
53. Tanja Dujić r. Bjelobrajdić, ona je bila devojka, kasnije supruga Tome Dujića, upravnika logora „Lora“. Radila je u kriminalističkoj službi hrvatske policije. Trenirala džudo. Stara oko 25 godona, visoka 165cm.
55. Tolušić Mladen,
56. Filipović, nepoznatog imena, rodom iz Vira kod Posušja (BiH). Visok 180cm, star oko 25 godina.
57. Franić Mario, zapovednik vojne policije za Omiš. Pre rata trenirao ful-kontakt.
58. Hodžić Rešid, vojnik bivše JNA, vojni rok služio u Gabeli, rodom iz Srebrenice, prešao na hrvatsku stranu.
59. Čović, nepoznatog imena, vojni policajac HV.
60. Josip Bikić zvani „Čop“, pripadnik vojne policije, stražar u „Lori“. Pre rata trenirao je boks. Visok, crne kose.
61. Čulina Zoran,
62. Šimić, kome nije poznato ime. Radio u kancelariji hrvatske vojne policije. Snabdevao je oružjem hrvatsku vojsku iz Nemačke pred rat, gde mu je otac dugo godina radio.
63. Šoloć, čije ime nije poznato.
64. NN lice, stražar u logoru, rodom iz Rame, star oko 30 godina, krupan,
65. Miljenko Bajić, rođen 1966. Bio je pripadnik interventnog voda vojne policije HV.
ZATVARANjE LOGORA
Ovaj koncentracioni logor Lora u Splitu je zatvoren avgusta 1997. godine usled pritisaka međunarodnih organizacija na Hrvatsku. Odnosno 2 godine nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma.
SUĐENjA I PRESUDE
Krajem septembra 2001. godine otvara se istraga protiv 8 pripadnika hrvatske vojne policije, koji su osumnjičeni za mučenja i ubistva srpskih zarobljenika u logoru Lora 1992-1997. Određen im je i pritvor, dok je raspisana poternica za Tomom Dujićem, koji se nalazio u bekstvu. Odmah nakon toga, dolazi do pretnji svedocima.
10. juna 2002. godine u Splitu počinje suđenje za 8 osumnjičenih pripadnika vojne policije Hrvatske. Sudnica je bila prepuna i pod velikim merama bezbednosti. Ovo je bilo prvo suđenje za „slučaj Lora“, pa je nazvan „Lora 1“, gde se sudilo za smrt civila Gojka Bulovića i Nenada Kneževića, kao i mučenje većeg broja zatočenih Srba.
19. juna 2002. veliki broj svedoka iz Srbije i Crne Gore ne dolazi na suđenje jer se boji za svoju ličnu sigurnost.
20. juna 2002. Tužilac Mihael Skuikmaro traži izuzeće sudije Županijskog suda u Splitu, Slavka Lozine.
2. jula 2002. Mario Barišić, bivši vojni policajac svedoči i teško tereti 8 osumnjičenih.
22. jula 2002. Županijski sud u Splitu donosi odluku da sedam bivših vojnih policajaca se brani sa slobode.
Avgust 2002. Organizuje se potera za optuženicima koji se nisu odazvali pozivu Županijskog suda u Splitu.
22. oktobra 2002. Obavljen uviđaj u bivšem logoru Lora.
7. novembra 2002. Na suđenje dolazi svedok Mirolav Katalina. U hodniku ga maltretiraju prijatelji i rodbina optuženika.
22. novembra 2002. Sudija Županijskog suda u Splitu, Slavko Lozika donosi oslobađajuću presudu za svih 8 optuženih u „slučaju Lora 1“, uz obrazloženje da nema dovoljno dokaza, čime je napravljen prvorazredni skandal.
Oktobar 2004. Vrhovni sud Hrvatske poništava odluku Sudskog veća u Splitu i vraća postupak „Lora 1“ na početak.
12. septembra 2005. Sudija Spomenka Tonković započinje novo suđenje u slučaju Lora. Na ponovljenom suđenju se umesto osam našlo 4 optuženih: Vrkić Tonči, Davor Banić, Ante Gudić i Anđelko Botić. Ostali su bili u bekstvu: Tomo Dujić, Miljenko Bajić, Josip Bikić i Emilio Bungur. Na ponovljenom suđenju se našla i većina svedoka iz Srbije, BiH i Crne Gore, koji nisu došli na prvo suđenje 2002. godine. To ponovljeno suđenje je bilo u veoma teškim uslovima za rad. U sudnici je bilo često nestanaka struje, nedostatak grejanja, podrugljivi i vulgarni komentari iz publike.
2. marta 2006. Županijsko veće suda u Splitu, donosi presudu, za „Loru 1“ po kome su bivši vojni policajci osuđeni na 53 godine zatvora, od čega je Tomo Dujić dobio 8 godina zatvora, isto koliko i njegov zamenik Tonči Vrkić. Davor Banić zvani Bane dobio je 7 godina zatvora, zatim Miljenko Bajić, Josip Bikić, Emilio Bungur, Ante Gudić i Anđelko Botić dobili po šest godina zatvora. Za ovo krivično delo prema Krivičnom zakonu Hrvatske predviđena je kazna od 5 do 20 godina zatvora. Ove presude Županijskog Suda u Splitu su izazvale ogorčenje u sudnici, uz pogrdne reči i psovke.
6. februara 2007. Vrhovni sud Hrvatske potvrđuje prvostepenu presudu Županijskog suda u Splitu, za „Slučaj Lora“.
18. novembra 2008. Osuđenik Josip Bikić zvani Čop iz „slučaja Lora“, se predao policiji u Splitu.
23. decembra 2008. Županijski Sud u Splitu je podiglo optužnicu protiv pet osumnjičenih pripadnika vojne policije HV, za mučenje velikog broja zarobljenika.
13. januara 2009. U Splitu Županijsko tužilaštvo podiže nove optužnice za 5 bivših pripadnika 72. bataljona, vojne policije Hrvatske. Tako je počelo suđenje za slučaj „Lora 2“ gde se sudilo optuženima za zlostavljanje više od 40 zatočenika u Lori i ubistvo trojice ratnih zarobljenika: Bojana Vesovića, Dušana Jelića i Vlade Savića.
Septembra 2010. godine uhapšen je Miljenko Bajić u svojoj porodičnoj kući.
Oktobra 2011. Miljenku Bajiću je obnovljeno suđenje u „Slučaju Lora“. Odlukom Županijskog suda u Splitu kazna mu je smanjena sa 6 na 4,5 godina zatvora.
14. marta 2012. Vrhovni Sud Hrvatske naređuje da počne suđenje optuženima za „Lora 2“, pošto su odbijene žalbe Tome Dujića i Eemilia Bungura, koji su u bekstvu.
DOKUMENTARNI FILMOVI
2007. godine Bridž produkcija i RTRS su uradili jedan dokumentarni film pod nazivom „Mučenici“, gde je jedan deo filma posvećen dešavanjima u logoru Lora, odnosno to je svedočenje preživelih logoraša.
Logor Lora je koncentracioni logor u Splitu, u kome su mučeni i ubijani Srbi tokom ratova na prostoru bivše Jugoslavije. Postojao je od 1992-1997. O svim dešavanjima u Logoru Lora bio je upoznat ceo državni i vojni vrh Republike Hrvatske. Kroz logor je prošlo 1.005 registrovanih zatvorenika koji su prošli stravičnu psiho-fizičku torturu. Ovaj logor je osnovan na mestu nekadašnje ratne luke Jugoslovenske Narodne Armije. Nakon odlaska JNA iz ratne luke Lora, pripadnici Vojne policije hrvatske vojske preuzimaju Loru. Prema svedočenjima preživelih logoraša Lora je smatran za jedan od najužasnijih logora na prostoru bivše Jugoslavije tokom ratova.
Mučenici – Logor Lora (Ceo film):
Izvor: Vikipedija
One Response
Nekada je naziv Lora bila ponos i ugled u celom svetu a posebno u Jugoslaviji. Tu je bila omladina, mladost kojom se država Jugoslavija ponosila, da čovek ne poveruje šta se sve dešavalo ružno od strane Hrvatske vlasti od kada je iz Lore dislocirana J,R.M.