Ubistvo mitropolita i tri episkopa

U dugoj, poslednjoj depeši Moskvi i Slobodnoj Jugoslaviji, u kojoj je pominjao logor u Jasenovcu, Tito decembra 1942. među opisanim ustaškim zločinima nije pomenuo nijednu srpsku žrtvu

Krajem 1942, osam meseci posle prve, Tito i njegov Centralni komitet su u Moskvu poslali drugu, poslednju depešu u kojoj su pomenuli logor smrti u Jasenovcu. Podatak je utoliko važniji ako se zna da je Moskva većinu Titovih depeša objavljivala preko sovjetske radio-stanice Slobodna Jugoslavija, jedne od najjačih u Evropi, a mnoge je svojim razgranatim obaveštajnim kanalima širila po svetu.

Iz poslednje depeše koju su Tito i Centralni komitet Jugoslavije, krajem decembra te 1942. godine, poslali svom „Dedi“ u Moskvi moglo bi se zaključiti da je on imao različit odnos prema srpskim, hrvatskim i muslimanskim žrtvama u NDH.

U ovom dokumentu je navedeno da su četnici Draže Mihailovića „pobili oko 2.000 duša u hrvatskim i muslimanskim selima sreza prozorskog, konjičkog i vakufskog“. Rečeno je i da su ustaše „prvi puta zaklali oko 1.000 djece uoči imendana Ante Pavelića, a drugi puta su oko 1.200 djece zagušili novopronađenim otrovnim plinom – ciklonom“, ali iz neobjašnjivih razloga izostavljen je podatak da se i u prvom u drugom slučaju radilo o srpskoj deci. A pre toga je, opisujući zločine četnika, s pravom rečeno da se radilo o hrvatskim i muslimanskim žrtvama.

Ni logor Gospić-Jadovno, u kome je samo za 132 dana njegovog postojanja ubijeno i u okolne velebitske jame-bezdanke bačeno više od 30.000 ljudi, među kojima je bilo najviše Srba, Tito u svojim izveštajima poslatim u Moskvu nije nijednom pomenuo.

Isto kao što ni u jednoj od nekoliko hiljada ratnih depeša razmenjenih sa Moskvom i Slobodnom Jugoslavijom nije pominjao kako su ustaše u desetine kraških jama masovno bacale hiljade živih Srba, a samo u jednu, Šurmanačku, prvih dana avgusta 1941. gurnule su 606 srpske dece, žena i muškaraca.

Ni u jednoj depeši nije govorio ni o masovnim likvidacijama dece u Jasenovcu i drugim logorima i genocidnim stratištima u NDH, u kojima je, „prema dosad utvrđenim podacima, stradala najmanje 60.234 deteta, među kojima je najviše ubijeno srpske dece – 42.791“.

Tito ni u jednoj od oko 2.000 depeša koje je poslao svom „Dedi“ i Slobodnoj Jugoslaviji nije govorio ni o razaranju hiljada srpskih domova i bogomolja širom NDH. A u srezovima Otočac, Brinje, Ogulin, Glina, Kostajnica, Dvor na Uni i Bosanska Krupa uništeno je više od 50 odsto srpskih kuća, u srezu Gračac više od 70, a u srezovima Lapac, Korenica, Gospić, Bihać, Cazin i Vrgin Most porušeno je i spaljeno 90 odsto srpskih kuća.

Gornjokarlovačka eparhija je 1940. imala 440.000 pravoslavnih kuća, a 1945. bilo ih je samo 240.000. U ovoj eparhiji uništeno je 188 od ukupno 220 crkava, a upotrebljivo je ostalo samo četrnaest. Od 189 srpskih crkava u Lici, Baniji i Kordunu, ustaše su uništile 173, a ostalih 16 bilo je opljačkano. U Eparhiji zahumsko-hercegovačkoj uništene su bile sve crkve i manastiri, Eparhija banjalučka ostala je bez 100.000 Srba, a arhijerejsko namesništvo u Bosanskoj Dubici je sa 32.687 duša, koliko je imalo 1940, na kraju rata spalo na 13.286 ljudi.

U Nezavisnoj Državi Hrvatskoj je izvršen i veliki zločin i nad sveštenstvom Srpske pravoslavne crkve. U Eparhiji zvorničko-tuzlanskoj za vreme rata ustaše su ubile 40 sveštenika, u bosanskom delu Eparhije dalmatinske 20 sveštenika, a u Eparhiji gornjokarlovačkoj likvidirali su 70 sveštenika. Iz ove eparhije proterano je 86, a posle rata u svoje manastire vratilo se samo 17 sveštenika. Od 21 episkopa, koliko je ih je bilo uoči proglašenja NDH, kraj rata je u svojim eparhijama dočekalo samo njij devet, a ostali su bili proterani ili ubijeni ili zatvoreni. Tokom rata iz Hrvatske su proterana 334 sveštenika Srpske pravoslavne crkve, 254 popadije i 467 svešteničke dece.

Povrh svega, ustaše su umorile i jednog mitropolita i trojicu episkopa, a Nemci jednog episkopa. Jedan mitropolit i jedan episkop umrli su od posledica ustaškog terora, po jednog su uhapsili i internirali Nemci, Italijani i Albanci, a nacisti su već na početku rata izolovali i patrijarha Srpske pravoslavne crkve Gavrila Dožića, koji će kraj rat dočekati u Dahauu.

U depešama slatim za Moskvu, „Dedi“ i Slobodnoj Jugoslaviji, ni u jednoj Tito nije pomenuo da su muslimani u Prijedoru, Sarajevu, Mostaru, Banjaluci, Bijeljini i Tuzli između 23. septembra i 12. novembra 1941. godine, za razliku od Hrvata, objavili posebne rezolucije u kojima su osudili i ogradili se od ustaških zlodela prema Srbima.

Nije pomenuo ni protest šestorice muslimanskih prvaka Banjaluke, koji su 12. novembra 1941. potpredsedniku Pavelićeve vlade Džaferu Kulenoviću skrenuli pažnju kako hrvatske ustaše šire ratni požar između Srba i muslimana u Bosanskoj Krajini:

– Mi znamo dosta primjera gdje su ustaše pristupale klanju i ubijanju pod fesovima na glavi. To je bilo u Bosanskom Novom, gdje su četiri kamiona ustaša došla pod fesom na glavi, udružili se sa muslimanskim ološem i izvršili klanje hrišćana u masama.

– Isto se desilo u Bosanskoj Kostajnici, kad je na isti način i za jedan dan poklano 862 hrišćana. I u Kulen-Vakufu isto tako su uradili. Tu je poklano 950 hrišćana, što je dalo povoda za osvetu četnika od 6. rujna (septembra) kada je popaljen Kulen-Vakuf i gdje je glavom platilo 1.350 muslimanskih ljudi, žena i djece.

Bosanski muslimani činili su 30 odsto celokupne ustaške vojske, musliman je bio doglavnik, dvojica muslimana su bili potpredsednici vlade NDH, njihovi sunarodnci vodili su četvrtinu ministarstava NDH, a bosanskih muslimana je bilo i među ambasadorima i na svim drugim važnim mestima u ovoj nacističko-fašističkoj tvorevini.

REČ USTAŠ SE VEZIVALA ZA SRPSKE USTANIKE

Ironijom sudbine, reč ustaš(a) potiče od reči ustanik. Prvobitno se vezivala za Srbe u Hercegovini i Hercegovački ustanak protiv Turaka. O tom nazivu svedoči i Nacrt zakona za hercegovačke ustaše naslov knjige Petra Karađorđevića, potonjeg srpskog kralja: „Dnevni zapisi jednog ustaša o bosansko-hercegovačkom ustanku 1875-1876. godine“.

Izraz se upotrebljavao i u drugim srpskim krajevima. Reč ustaša je u tom značenju koristio još Vuk Karadžić u svojim delima za srpske ustanike.

Hrvatska ustaška organizacija bila je klerofašistička i teroristička, osnovana 1929. godine radi stvaranja Nezavisne Države Hrvatske oružanim sredstvima i njenog otcepljenja od Kraljevine Jugoslavije.

Njihova ideologija je bila mešavina fašizma, nacizma, hrvatskog ultranacionalizma i katoličkog verskog fundamentalizma.

Autor: Pero Simić

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

Tito i Jasenovac (1): Ćutanje o logoru smrti

Tito i Jasenovac (2): Demonski cerek dželata

Tito i Jasenovac (3): Spokojstvo Vukašina od Klepaca

Tito i Jasenovac (4): Dva ordena za pokrštavanje Srba

Tito i Jasenovac (6): Paktiranje s Nemcima i ustašama

Tito i Jasenovac (7): Nemci protiv ustaških zločina

Tito i Jasenovac (8): Uzaludne nade logoraša

Tito i Jasenovac (9): I ustaše oslobađaju Srbiju

Tito i Jasenovac (10): Revizija istorije počela u Glini

Tito i Jasenovac (11): Najtužnija stranica genocida