Kad su kosili u Bilogori

Prema srpskim izvorima, pomenuta hrvatska operacija započela je poslednjeg dana oktobra te 1991. napadom na TO Grubišno Polje, a imala je

PRE neki dan iz Zavičajnog udruženja „Bilogora“ stiglo mi je obaveštenje da se 31. oktobra u Crkvi Svetog Marka u Beogradu održava parastos žrtvama hrvatske operacije poznate pod kodnim nazivom „Otkos-10“.

Uz obaveštenje priložen je detaljan popis i opis stradanja svih žrtava rata i porata devedesetih na području istočne Bilogore, smeštenog na severozapadu Hrvatske u trouglu između Bjelovara, Daruvara i Virovitice.

Na tom popisu nalazi se 66 osoba, većinom srpske nacionalnosti i onih koji su bili u rodbinskim vezama sa srpskim porodicama. Među žrtvama je 41 civil, od kojih je 17 ubijeno pre akcije „Otkos-10“ tokom kampanje zastrašivanja i zlostavljanja, te 23 pripadnika TO, dok su dvojica Srba, koji su ostali u hrvatskoj vojsci i policiji, likvidirana od „saboraca“. Među žrtvama se nalazi i sedam žena.

Šta je operacija „Otkos-10“?

Prema hrvatskim izvorima, to je bila jedna od prvih oslobodilačkih operacija hrvatske vojske u Domovinskom ratu. Izvedena je na području Bjelovarsko-bilogorske i Virovitičko-podravske županije od 31. oktobra do 4. novembra 1991. godine, kojom je oslobođen okupirani deo Bilogore, oko 300 kvadratnih kilometara. Hrvatske snage, sastavljene od vojske i policije, imale su ukupno 2.647 „branitelja“, dok su srpske, sastavljene od pripadnika JNA i TO, brojale 1.750 boraca, među kojima su prevladavali „pobunjeni stanovnici“ lokalnih sela.

Prema srpskim izvorima, pomenuta hrvatska operacija započela je poslednjeg dana oktobra te 1991. napadom na TO Grubišno Polje, a imala je za cilj likvidirati ili proterati Srbe sa područja istočne Bilogore. Narod istočne Bilogore, ocenivši da malobrojne srpske snage, njih oko 400, neće moći dugo izdržati pritisak više od šest puta brojnijih hrvatskih formacija ojačanih tenkovima i dalekometnom artiljerijom, a poučen istorijskim iskustvom iz Drugog svetskog rata, kada su ih ustaše odvodile i ubijale u logorima Jadovno i Jasenovac, krenuo je u egzodus spasavajući gole živote.

Tog i narednog dana, kompletno stanovništvo iz 23 sela i jedan broj žitelja iz još 15 njih, napustilo je to područje i u izbegličkoj koloni, u kojoj se našlo oko 4.000 ljudi i preko 600 različitih vozila, prešlo u Bosnu, u kojoj se još nije ratovalo. Među njima je bilo i oko 250 pripadnika drugih nacionalnosti, Hrvata, Čeha, Mađara i Roma, dio njih u mešovitim brakovima sa Srbima.

Posle povlačenja Srba iz istočne Bilogore, usledila su ubistva preostalih stanovnika, pljačka, paljevine i miniranja kuća, uključujući i sela u kojima ranije nije ni bilo otpora.

Na pomenutom spisku žrtava nalaze se Mićo Vasiljević i Vladimir Kučera iz Grubišina Polja i Petar Slijepčević (1926) iz sela Rastovac, koje je u septembru i oktobru 1991. pobio Veljko Marić, pripadnik ZNG iz Grubišnog Polja. To je onaj ratni zločinac koga je Srbija u junu ove godine iz svog zatvora transferisala u Hrvatsku.

Iz pomenutog spiska žrtava izdvaja se sudbina starice Danice Vudrag (1920) iz Velike Dapčevice, za koju se kaže da je imala jednu od najtragičnijih bilogorskih sudbina. Sa mužem Stevom izrodila je petoro dece. Sina joj Dragu, starog dve godine, u grubišnopoljskom parku 1941. otmu ustaše i od tada ga više nikad nije videla. Iako je bila pred porođajem uspeva pobeći ustašama, ali je ubrzo sustignu i ona pred njima rodi blizance, dva dečačića, koje ustaše odmah po porođaju pred njenim očima ubiju. Sa kćerkama Milkom i Jovankom preživela je Drugi svetski rat, ali ne i onaj devedesetih. Naime, 1991. Danica je ostala u Velikoj Dapčevici, gde su je u decembru te godine ubili zengovci u dvorištu Filipa Gležnića.

Na tom spisku žrtava nalazi se i Milan Radelić (1923) iz Velikog Grđevca, koji je ubijen 24/25. aprila 1997. na Veliki petak, sa tri hica u glavu iz „kalašnjikova“. Navodi se da ga je ubio lokalni Hrvat Josip Marijan, uz pomoć Zlatka Grdinića iz Pavlovca. Milan je osma žrtva ustaša u dva rata iz te porodice i bio je poslednji Radelić u tom mestu.

Po završetku akcije „Otkos-10“, u najboljoj ustaškoj tradiciji iz 1941, nastavljeni su rušenje i devastacija pravoslavnih hramova tako da su do temelja izgorele drvene crkve bilogorskog stila, jedinstveni spomenici kulture nulte kategorije pod zaštitom Uneska: Hram Svetog Dimitrija u Rastovcu, sagrađen pre 1700. god. i crkva Uspenije Presvete Bogorodice u Donjoj Rašenici iz 1709. godine.

Do Drugog svetskog rata na području istočne Bilogore živelo je 18.000 žitelja srpske nacionalnosti, a posle ustaških zločina u Drugom i onih počinjenih u poslednjem ratu, 2005, po podacima Mitropolije zagrebačko-ljubljanske, preostalo ih je 1.170, uglavnom starijih osoba, dok je popis stanovnštva u aprilu 2011. dočekalo manje od 1.000 njih.

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

PARASTOS ZA STRADALE BILOGORCE 31. OKTOBRA

VI Sabor Bilogoraca – 31. maja u Belom Potoku

Zavičajno udruženje Bilogora: „Jadovničke žrtve 1941.“