NOVI IZDAVAČKI PODUHVAT RATKA LIČINE I ALEKSANDRA MARTINOVIĆA: 1.000 znamenitih Krajišnika

U pitanju je monografija „1.000 znamenitih Krajišnika“, od četiri toma, u kojoj su od zaborava oteti najznačajniji pojedinci koje je iznedrio srpski krajiški narod.

Piše: Dušan Marić

Samo šest meseci nakon što je objavljen desetotomni zbornik državnih dokumenata nekadašnje Republike Srpske Krajine, Ratko Ličina, izbeglica iz Gračaca, nekada najmlađi poslanik (SDS) u Saboru Hrvatske i predsednik Vlade RSK u izbeglištvu, danas službenik u Skupštini Srbije i dr Aleksandar Martinović, narodni poslanik i šef poslaničkog kluba SNS u Skupštini Srbije, za štampu su pripremili još jednu monografiju, koja će predstavljati neprocenjivo dragoceno svedočanstvo o krajiškim Srbima.

U pitanju je monografija „1.000 znamenitih Krajišnika“, od četiri toma, u kojoj su od zaborava oteti najznačajniji pojedinci koje je iznedrio srpski krajiški narod. Svuda tamo gde se nekada nalazila Vojna Krajina. Od Vukovara na istoku, do Karlovca na zapadu i Knina na jugu.

S tim što je dr Martinović, takođe jedan od znamenitijih Krajišnika (on je rođen u Slavonskom Brodu, ali su mu roditelji sa Korduna – otac iz Vojnića, majka iz Slunja) u prethodnom izdavačkom poduhvatu bio urednik a sada je koautor.

Patrijarh srpski Pavle Stojčević, čuveni svetski fizičar Nikola Tesla, višestruka svetska i olimpijska šampionka Jasna Šekarić, slikar Sava Šumanović, matematičar i astronom Milutin Milanković, fudbalski golman Vladimir Beara, glumac Rade Šerbedžija, pesnik i muzičar Arsen Dedić, atletski šampion Dane Korica, Titova supruga Jovanka Broz, košarkaški trener Božidar Maljković, košarkaš Predrag Stojaković, teniserka Jelena Dokić, fudbaler Siniša Mihajlović, filolog Milan Vujaklija, pravnik Smilja Avramov, moglo bi se još dugo nabrajati, su stekli planetarnu slavu, za njih se zna od Aljaske do Australije, ali je i među Srbima malo onih koji znaju da su svi ti znameniti ljudi – Srbi Krajišnici.

-U ovaj projekat Martinović i ja smo krenuli sa idejom da monografija ubuhvati 100 najznamenitijih Krajišnika. Međutim, kako je rad odmicao, što smo više istraživali, pojavljivalo se sve više Krajišnika koji su ostavili značajan trag u istoriji ne samo našeg naroda, pa smo odlučili da zasučemo rukave i u monografiji opišemo ravno hiljadu zemljaka – kaže Ratko Ličina, koji se u monografiji našao po dva osnova: kao najmlađi poslanik u hrvatskom Saboru, nakon prvih višestranačkih izbora u socijalističkoj Hrvatskoj i kao jedan od osnivača i predsednika Vlade RSK u izbeglištvu.

Knjige će biti štampane na A4 formatu a svakom znamenitom Krajišniku posvećene su dve stranice. Na levoj se nalazi fotografija na desnoj biografija.

Među 1.000 ličnosti koje su Ličina i Martinović odabrali, najbrojniji su patrijarsi, mitropoliti, episkopi SPC ali i sveštenici koji su čuveni po nekom delu koje su učinili ili po mučeničkom stradanju. Ima ih više od stotinu.

Najpoznatiji među njima su patrijarh srpski Pavle Stojčević, mitropolit crnogorsko-brdski Nikanor Ivanović Njeguš, mitropolit beogradski Pavle Jovanović, mitropolit karlovački Vićentije Jovanović Vidak, mitropoliti dabrobosanski Evgenije Letica, Nikolaj Mandić i Nikolaj Mrđa, mitropolit zagrebačko ljubljanski Jovan Pavlović i mitropolit zahumsko-hercegovački Serafim Perović,

Od sportista tu su, između ostalih, košarkaši Predrag Stojaković, Arijan Komazec, Milan Mačvan, Zoran Erceg i Danko Cvjetičanin, košarkaški trener Božidar Maljković, fudbaleri i fudbalski stručnjaci Vladimir Beara, Ilija Petković, Milan Borjan, Goran Bunjevčević i Gojko Zec, teniserka Jelena Dokić, vaterpolisti Vladimir Vujasinović i Andrija Prlinčević, plivačica Đurđica Bjedov i strelac Jasna Šekarić.

Nesumljivo da većina gledalaca kultnih televizijskih serija Bela lađa, Sećni ljudi, Porodično blago i Junaci našeg doba, koje do same srži odslikavaju srbijanski mentalitet, i ne slute da Siniša Pavić nije Srbijanac već – Krajišnik. Koji je rođen u Sinju.

Krajišnici su i čuveni balkanski i evropski vojni komandanti, vojskovođe i ratni heroji Petar Biga, general austrijske vojske, Boško Buha, partizanski narodni heroj, partizanski narodni heroj Slaviša Vajner Čiča, osnivač i admiral ruske crnomorske flote Marko Ivanović Vojnović, feldmaršal Habzburške monarhije Barun Josif Filip Vukasović, general austrijske vojske Petar Duka, heroj Lenjinove Oktobarske revolucije Aleksa Dundić, četnički vojvoda Momčilo Đujić, legendarni uskoci Stojan i Ilija Janković, načelnik Generalštaba Vojske Jugoslavije general Branko Krga, slavni komandant turske vojske Omer paša Mihajlo Latas, harambaša Vuk Mandušić, prvi srpski general u Habzburškoj monarhiji Mihajlo Mikašinović, harambaša Petar Popović Pecija, harambaša Jovo Stanisavljević Čaruga, austro-ugarski feldmaršal Baron Manojlo Emanuel Fon Cvjetićanin, prvi vojvoda Srpske Vojvodine Stevan Šupljikac…. teško je nabrojati sve vojskovođe hrabrog i mučeničkog krajiškog naroda.

Sa potpunom istorijskom opravdanošću Ličina i Martinović su među čuvene i zaslužne Krajišnike uvrstili i poznate Srbe katolike iz Dubrovnika. Između ostalih, pisca čuvenog četničkog kodeksa Matiju Bana, Ivana Gundulića, Ruđera Boškovića, Marina Držića…

Krajišnici su i čuveni srbijanski univerzitetski radnici: Vojislav Bakić, rektor Velike škole u Beogradu, rektor Konstantin Vojnović, rektor Univerziteta u Košicama Matija Vučetić i biolog i fiziolog, rektor Univerziteta u Beogradu Ivan Đaja.

Osim Matije Bana, čuveni krajiški političati su i ministar spoljnih poslova SFRJ Budisav Lončar, jedan od najbližih Totovih saradnika Rade Končar, političar i publicista Sava Kosanović, osnivač SDS u Hrvatskoj Jovan Rašković, Svetozar Pribićević…

Srpsko ali i jugoslovensko glumište je nezamislivo bez ovih glumaca iz Krajine: Rade Šerbedžija, Slavko Štimac, Bela Krleža, Boris Komnenić, Petar Kralj, Branka Petrić, Alma Prica, Renata Ulmanski, Đuro Utješinović, Božidarka Frajt, Marija Crnobori…

Najčuveniji krajiški ali i srpski naučnik je fizičar Nikola Tesla. Tu su i matematičar i astronom Milutin Milanković, čuveni balkanski botaničar i prvi predsednik SANU Josif Pančić, astronom, matematičar i fizičar Ruđer Bošković, filolog Milan Vujaklija, rukovodilac američkog APOLO programa Milojko Vucelić, molekularni biolog Dušan Kanazir, matematičari Đuro Kurepa i Jovan Karamata, sociolog, istoričar i demograf Svetozar Livada, istoričar Mile Mrkalj, folozof Gajo Petrović, islamolog i diplomata Darko Tanasković…

Glavni junak jedne od četničkih himni „Nad Kraljevom živa vatra seva, da vidimo kog četnika nema, nema Sime, nema ni Deroka, to su Draži dva najbolja momka“ je Krajišnik Simo Uzelac.

Književnici i publicisti poreklom iz Krajine su Branko Radičević, Ivan Gundulić, Slobodan Selenić, Adam Pribićević, Niko Bartulović, Jovan Radulović, Svetlana Velmar Janković, publicista i književnik Đuro Vilović, dečiji pesnik Grigor Vitez, Joakim Vujić, Boško Desnica, Vladan Desnica, Arsen Diklić, Cvijeta Zuzorić, Anton Kolendić, Ivan V. Lalić, pisac za decu Vaska Jukić Marjanović, Simo Matavulj, Petar Preradović, Marin Držić…

Krajišnici su i čuveni istoričar Smilja Avramov, istoričar umetnosti i predsednik SANU Dejan Medaković, akademik Nikša Stipčević, jedan od najpoznatijih balkanskih istoričara Simo Ćirković i nekadašnji predsednik SANU Nikola Hajdin.

Glavni obaveštaac u televizijskoj seriji „Ravna gora“, čija tema su prvi evropski ustanici protiv Hitlerovog nacizma pod komandom pukovnika Dragoljuba Draže Mihailovića, Mihajlo Uzelac, poznat po nadimku Taras, je Krajišnik.

Krajišnici su i čuveni srpski muzičari Džoni Branimir Štulić, Neda Ukraden, Momčilo Bajagić Bajaga, Arsen Dedić, Senka Veletanlić, njena sestra Bisera Veletanlić, Dušan Dančuo, Žarko Dančuo, kompozitorka Ksenija Zečević, Vlado Kalember, Milan Mladenović i Marina Perazić.

Nezaobilazne ličnosti novije krajiške i srpske istorije su Milan Martić, predsednik RSK, Milan Babić, takođe predsednik RSK i već pomenuti koautor ove knjige Aleksandar Martinović, šef Poslaničkog kluba SRS i šef Poslaničkog kluba SNS u Skupštini Srbije. Postojani srpski nacionalista koji pleni svojim pravničkim znanjem i oratorskom veštinom.

Među perjanice viteškog i junačkog krajiškog naroda spadaju i slikar Sava Šumanović, književnik Stojan Aralica, jedini jugoslovenski oskarovac režiser Dušan Vukotić, slikar Ignjat Job, slikar i novinar Dragoš Kalajić, vajar Toma Rosandić, vajar Milan Četnik i vajar Dušan Džamonja.

Kada su hrvatske paravojne formacije opkolile i napale kasarne JNA, na meti njihovog napada našlo se i ogromno skladište vojne opreme i municije u Bjelovaru. Naredba je glasila: predati skladišta i evakuisati se sredstvima koje obezbede hrvatske paravojne formacije. Dični sin junačkog i mučeničkog Potkozarja Milan Tepić je odbio naređenje. Sebe i skladište je digao u vazduh. U legendu i nezaborav.

Čuveni istoričar Valtazar Bogišić je Srbin. Kao i najpoznatiji jugoslovenski fotografi Tomislav Peternek i Ivo Eterović.

Nema kraja i naroda koji se ne bi ponosio novinarima kao što su Miroslav Lazanski, Đoko Vještica, Boris Vukobrat, Jug Grizelj, Stefan Grubač ili Ratko Dmitrović, sadašnji ministar u Vladi Republike Srbije. Sve njih rodile su i odnegovala majke iz Krajine.

Mnogo je Krajina iznedrila velikih ljudi. Koji su svoje znanje ugradili u izgradnju savremene Evrope. Među njima su i brojni Budisavljevići. Četranaest njih Ratko Ličina i Aleksandar Martinović su izabrali i uvrstili među 1.000 znamenitih Krajišnika. Uglavnom uglednih bečkih plemića i vojskovođa. Ali niko od plemenitih Budisavljevića nije stekao planetarnu popularnost kao lička partizanka Jovanka Broz, potonja supruga Josipa Broiza Tita i Dijana Budisavljević, austrijska snajka, koja je hiljade srpske dece spasila iz hrvatskih logora smrti od 1941. do 1945 godine.

Krajišnici su i proslavljeni pravnik, istoričar, diplomata i senator Lujo Vojnović, čuveni inženjer Branko Žeželj, koji je konstruisao Žeželjev most u Novom Sadu i ništa manje srpskoj javnosti poznati advokat Veljko Guberina.

Vreme brzo prolazi, zaborav prekriva ne samo ljude, već i čitave narode i države. Krajina je zavičaj mnogih velikana, koji su zadužili ne samo Krajinu i srpski narod, već čovečanstvo. Da oni i svi pregaoci koji su se istakli kroz istoriju, koji su doprineli da život Krajišnika bude bolji, ne bi bili zaboravljeni, Martinović i ja smo odlučili da im podignemo ovaj spomenik i, koliko-toliko vremenu i zaboravu otežamo posao. Kad buduća pokolenja Krajišnika budu čitala ove knjige biće ponosna na svoje poreklo – kaže Ratko Ličina.

Izvor: SRBIJA DANAS