Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Josip Broz Tito
(Odlomci iz Pogovora knjige V. Dedijera – A. Miletića “Protiv zaborava i tabua”, Sarajevo, 1991.)
“Koncentracioni logor Jasenovac je prestao da postoji kad su logoraši 22. aprila 1945. godine izvršili proboj. Više od 90% logoraša je poginulo u tom jurišu. U porušeni Jasenovac 2. maja 1945. godine ušle su jedinice Jugoslovenske armije. Opravdano se postavlja pitanje kako je ova fabrika smrti radila tako dugo posle oslobođenja Beograda 20. oktobra 1944. godine i pola teritorije Jugoslavije. Kad su jedinice JA ušle u Jasenovac zatekli su pored stravičnog prizora, razrušene objekte, delove sačuvanog ogradnog zida sa stražarnicama-osmatračnicama, oštećenu ciglanu, zidine električne centrale, stolarije, pilane i granika, kao i niz drugih objekata sa oborenim ulaznim vratima. Dosta od toga bilo je moguće obnoviti i popraviti, a deo konzervisati i očuvati, kao što je to uradio civilizovani svet u Evropi (Poljska, Nemačka) i tako sačuvati autentičnost jednog zloglasnog mesta da posluži kao opomena da se Jasenovac više ne ponovi.
Međutim, to takođe nije odgovaralo strategiji zaborava, politici koju su vodili Hebrang, Krajačić, Bakarić i njihovi nasledici i sledbenici koji su Jasenovac porušili i sravnili sa zemljom. Ovo „raščišćavanje“ izvedeno je pod stručnim nadzorom jednog Slovenca po prezimenu Skropnik, a radove su izvodili nemački ratni zarobljenici. Po završetku „raščišćavanja“ Savez boraca NOR opština Novska i Jasenovac drvenim tablama su obeležili porušene objekte u užem krugu Ciglane. Ostali prostor, koji je pripadao uglavnom srpskim seljacima (oko 100 hektara), isti su obrađivali sijanjem raznih poljoprivrednih kultura. Međutim, 1954. godine vlasti Hrvatske nacionalizovale su im tu zemlju i od tada je cela ta površina obrasla u korov i vrbovo šiblje tako da je sve to ličilo na jednu zapuštenu baruštinu-prašumu od trstike, šaše i šiblja visine preko dva metra. No, ipak manje grupe naroda sa područja Novske, Dubice i Kostajnice svakog 4. jula (na Dan borca) okupljale su se na užem prostoru nekadašnje Ciglane i odavale poštu ubijenim logorašima. Međutim, već 1961. godine kad se tom okupljanju masovno pridružio srpski narod Potkozarja, Kozare i okolnih slavonskih sela, srušena je politika zaborava i pod tim pritiskom pristupilo se dostojanstvenom obeležavanju bivšeg koncentracionog logora Jasenovac. Jedna delegacija iz Jasenovca, Mile Dragić, Milan Mačkić i Batar, preko Boška Šiljegovića, Veljka Miladinovića, Jefte Šašića i Ivana Gošnjaka, primljena je kod maršala Josipa Broza Tita. Složio se sa predlogom da Jasenovac treba dostojanstveno obeležiti, ali kako je on rekao od toga ne treba praviti „jadikovku“ jer je tu izvršena „odmazda neprijatelja na ustanak naroda Jugoslavije“. Iz toga proizilazi da Josip Broz Tito stradanje ljudi, žena i dece u Jasenovcu nije gledao „kao nekakvu zasebnu žrtvu“, tj. da je tu izvršen genocid.
Od jula 1961. godine počelo je dostojanstveno obeležavanje ovog najvećeg stratišta na Balkanu. Prvo je uređen centralni deo oko Ciglane, zatim se pristupilo raščišćavanju korova i obeležavanju gde su se nalazili nekada logorski objekti, ali se to na kraju svelo na podizanje jednog centralnog spomenika (1966), a 1968. godine podignut je spomen-muzej u kojem je postavljena neadekvatna muzejska postavka (ispravljena je tek 1988. godine).
Prema tome, politiku zaborava srušio je srpski narod, a drugu tabu temu, naučno izučavanje logora Jasenovac, naučni radnici i istraživači; A. Miletić, V. Dedijer, M. Bulajić, D. Lukić, R Petrović i drugi sa knjigama, brojnim napisima u dnevnoj i revijalnoj štampi i prilozima na više okruglih stolova i naučnih skupova.
Tako je nastalo Spomen-područje Jasenovac. Ovako spor i neprimeran razvoj Spomen-područja Jasenovac diktirala je politika ljudi u partiji i vlasti, u prvom redu SR Hrvatske i Bosne i Hercegovine, uz stalnu konsultaciju i odobrenje vrha SKJ i i vlasti SFRJ. No, ne treba ispustiti ni činjenicu da se za taj problem nisu mnogo interesovale ni partija SR Srbije, a ni sami preživeli logoraši i njihova udruženja. Prva zvanična svečanost održana je tek 3. jula 1966. godine na bivšem jasenovačkom stratištu, prilikom otkrivanja Bogdanovićevog spomenika podignutog u vidu kamenog cveta (tulipana, lale), kada je održan prvi govor, a posle je to praktikovano svake godine na godišnjicu proboja logoraša (oko 22. aprila).
Na ovim godišnjicama uvek su govore držali republički funkcioneri na vlasti, partiji i društveno-političkim organizacijama (u najviše slučajeva iz SR Hrvatske). Većina ovih govora su političke prirode, vrlo malo se odnosi na koncentracioni logor Jasenovac, a skoro nikako (do 1984. godine), ili bojažljivo sa ponekim izuzetkom, ne govore da je u Jasenovcu izvršen genocid, da su u njemu stradali ljudi, žene i deca samo zato što su bili Srbi, Jevreji i Romi, i ko su bili zločinci. Gotovo svi ovi govori , do pomenute godine, su produkt politike zaborava. Potvrdu za to imamo 1971. godine kada je u SR Hrvatskoj stupio na scenu „Maspok“ (hrvatski nacionalizam) i kada je izostalo obeležavanje godišnjice u Jasenovcu (istorija se ponovila i 1991. godine neučestvovanjem vlasti Hrvatske i partije na vlasti HDZ). Ministarstvo kulture Republike Hrvatske, odnosno današnji režim u toj Republici, odlučio je da zatvori Spomen-područje Jasenovac (odnosi se na 1991. godinu; napomena – I. B.).
I neizostavno se postavlja pitanje zašto Josip Broz Tito nije posetio Spomen-područje Jasenovac i odao poštu palim žrtvama u Jasenovcu, a obišao je mnoga druga spomen-obeležja. Objašnjenje se nalazi u politici ljudi na vlasti i partiji SR Hrvatske (njegovih bliskih saradnika Hebranga, Krajačića, Bakarića i naučnika i institucija Hrvatske) koji su proturali tezu da to nije bio koncentracioni logor, da u njemu nije vršen genocid ili vrlo neznatan, da je broj ubijenih desetostruko uvećan, te da je u njemu nastradalo najviše Hrvata i komunista (antifašista), a ne nevinih Srba, Jevreja i Roma, da se ne znaju ni imena ni prezimena umorenih (a nisu hteli da to utvrde do danas) do teze da su tu stradali četnici i četničke familije. Dakle, reč je o jednoj kontinuiranoj politici partije na vlasti u SR Hrvatskoj kojoj je Tito verovao, ili je i sam u to bio ubeđen (istoričari će to utvrditi). Svakako da mu istorija to neće nikada oprostiti.“
Pripremio: I. Brezac
Izvor: Intermagazin
Napomena redakcije portala Jadovno.srb.: Ovaj prilog je prvi put objavljen na našem portalu 20. marta 2015. godine.
Vezane vijesti:
Kitarovićeva: Tito je bio diktator!
Teror hrvatskih divizija – Jadovno 1941.
Tito poklanjao Kosmet Albancima još 1946 … – Jadovno 1941.
One Response
Istine radi, Broz je najmanje dva puta posetio Jasenovac i odao poštu žrtvama. Ustaške zločine je nazvao „perfidnim“ i nečuvenim u dotadašnjoj istoriji južnih Slovena.