Sakrivena istina o genocidu

U Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, na Tribini Biblioteke SANU, o knjizi Dinka Davidova „Totalni genocid – Nezavisna država Hrvatska 1941–1945”, koju je objavio Zavod za udžbenike iz Beograda, govorili su Vasilije Đ. Krestić, Miro Vuksanović i autor.

Krajnji ishod pogroma nad kulturnim dobrima donosi porazne podatke koji kazuju o veličini istorijskog gubitka. Razrušeno je, spaljeno, oštećeno, oskrnavljeno više od 450 pravoslavnih hramova, najpostojanijih istorijskih spomenika srpskog naroda. U tim hramovima uništeni su monumentalni ikonostasi, hiljade ikona, veliki broj rukopisnih i retkih knjiga, među kojima su i knjige – matice rođenih, venčanih i umrlih, obimna arhivska građa i veliki broj crkvenih obrednih predmeta kulturno-istorijskog značaja i lepote.

Dinko Davidov je odlučio da objavi knjigu „Totalni genocid”, objašnjava Vasilije Đ. Krestić, zato što smatra da je uništavanje srpskih crkveno-istorijskih spomenika nedovoljno poznato, ili sasvim nepoznato, blagodareći posleratnom komunističkom diktatu o „zaboravu istine”. Zbog toga je sam pojam – genocid hrvatskih ustaša (i svega što taj pojam sadrži) bio osuđen na zaborav. Bila je to komunistička politička oprosnica na čijoj je osnovi negovano bratstvo i jedinstvo, ideološka podloga titoističke Jugoslavije. Rukovodstvo Jugoslavije postaralo se, i u dobroj meri u tome uspelo da obmanama sakrije istinu o genocidu ne samo u zemlji, nego i u posleratnoj Evropi. Davidov naglašava da ni u jednoj oblasti porobljene Evrope u Drugom svetskom ratu nije uništeno toliko kulturno-istorijskih spomenika, koliko je uništeno na tlu NDH.

Ako potomci i sledbenici ustaškog programa koji je imao tri cilja, danas podržavaju osnovu tog programa da srpski narod u hrvatskoj domaji treba trostruko rasporediti – kako je dr Mile Budak, doglavnik, pisac i ustaški ideolog, 1941. godine ponavljao: „Jedan deo Srba ćemo pobiti, drugi preseliti, a ostatak ćemo prevesti u katoličku veru i tako pretopiti u Hrvate” – ako se zatočenici takve namere i danas oglašavaju internetski, ističe Miro Vuksanović, svako verovanje o podnošljivosti vera i nacionalnosti – postaje reč bez odjeka. Zato takvu reč treba ponavljati uporno sve dok sasvim ne zaraste u toleranciji koja živi.

U knjizi „Totalni genocid”, dodaje Vuksanović, nalaze se fotografije i kopije. Na fotografijama su srušene srpske pravoslavne crkve, ljudi koji su u njima i u logorima umoreni. Na kopijama su naredbe, dopisi o zlu, spiskovi sa spomenika ubijenoj deci. To su dokazi koliko je pavelićka i hrvatska država, usred fašizma, bila nezavisnau sprovođenju genocida. Kada se sve to pregleda, reč totalni dobija drugo značenje, postaje način za imenovanje zločina. Zato i naslov knjige dobija opravdanje. Pisac ne traži osvetu, ne poziva na mržnju, ali pita kako je moguće da se ljudi naslađuju krvlju ljudi kada će takvo zlo biti pravično kažnjeno i ugašeno.

U Drugom svetskom ratu, u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, ističe Dinko Davidov, najokrutnije je demantovana stara latinska sentenca: Vita brevis ars longa. Životi oko milion pravoslavnih Srba, ne samo da su bili prekraćeni, već su uništeni njihovi istorijski koreni, crkveno-umetnički spomenici. Sudbina srpskih crkava, neraskidivo je vezana za tragičnu sudbinu srpskog naroda u Hrvatskoj nad kojim je izvršen genocid. Davnašnja humanistička opomena Hajnriha Hajnea: „Kad počnu da spaljuju knjige, odmahiza toga počeće da spaljuju ljude”, što se odnosilo na nacističku Nemačku, u ustaškoj Hrvatskoj se tragičnije obistinila. U toj državi, u isto vreme i na istom mestu, spaljivani su i ljudi i knjige. Crkve su postale lomače, ponegdelomače i klanice. Hramovi hrišćanskog, pravoslavnog bogosluženja pretvoreni su u stratišta samo zbog toga što su pripadali pravoslavnom obredu.

Ustaški naredbodavci, izvršioci i učesnici genocida nad srpskim narodom, među kojima su bili i sveštenoslužitelji rimokatoličke crkve, znali su dobro da je svaka uništena crkva pokušaj, ali i cilj da se razori srpsko nacionalno biće u Hrvatskoj, da se satre i zatre njegovo istorijsko prisustvo, njegovi koreni, crkveno-umetničke vrednosti. Ne treba nikada zaboraviti da je biološki genocid ovde ostvaren i kao kulturni i duhovni genocid. Bio je to totalni genocid.

Z. Radisavljević

Izvor: Politika