Kalendar genocida: 06. jun 1941. godine. Stradanje Srba sa livanjskog područja

Spomenik u Gubinu popu Risti i njegovim parohijanima

U selima Donjeg Livanjskog polja, Gubin i Sajković, 6. juna 1941. ustaše su uhapsile 13 Srba. Streljali su ih i bacili u jamu Rubića dolac iznad sela Suhača i Kablić.

Jama koju zovu Rubića dolac, iznad sela Suhača kod Livna, može se smatrati prvootvorenim ustaškim gubilištem u Livanjskom polju. Već u prvoj sedmici juna 1941. godine ustaše su izvele svojevrsnu „probu“ istrebljenja Srba, građana NDH, planiranog za početak jula. Namera im je bila da uhapse Cviju Pajčina Oraščića, zbog nekog obračuna koji se nekoliko dana ranije dogodio između Pajčina i ustaša. Pošto je Cvijo već pobegao u planinu, uhapsili su sveštenika Ristu Ćatića paroha gubinskog i njegovih dvanaest parohijana, seljaka iz sela Sajković. Oca Ristu su optužili da je četnički vođa, a ostale da pomažu četnike. Odveli su ih do jame Rubića dolac, mučili i ubili, a tela im bacili u jamu. Trojica Srba su, svako svojim putem, pobegla ispred jame. Sudbina Rade Zagorca ostala je nerazjašnjena i do danas pod velom misterije. Najverovatnije je naleteo na ustaše i završio u nekoj drugoj jami. Jovo Pajčin, uspeo je da se domogne šume, kao i Pero Rosić. Mirko Rosić je izašao iz jame u toku noći, ranjen, i odmetnuo se u planinu.

Ubijeni su: sveštenik Risto Ćatić, paroh gubinski; Vaso Ilije Pajčin; Ilija Jove Šormaz; Vaso Tome Rosić; Slavko Vase Rosić; Simo Jove Rosić; Vojin Janjić; Ilija Janjić i Rade Jolić. Rade Zagorac je nestao u bekstvu.

Milan Radoja, savremenik ovog događaja, ovako je zabeležio u svojim zapisima:

Jedan autobus i jedna luksuzna kola sa oko 15 ustaša, sa jednim puškomitraljezom, otišli su u Gubin kod crkve, u popovsku kuću. Uvatili popa Ristu i tražili Oraščića Cviju. Nisu ga mogli naći. Uvatili su mu brata Jovu i još mirni seljaka. Neki su kopali krumpir, neki šišali ovce kavo mirni seljaci, nisu se tome nadali.

Potrpali ji u autobus. Ustavili su se u Strupniću kod žandarske stanice. Tamo je neki zbor bijo. Iz autobusa smijali se i vikali ponosito: ovo su hrvacki sokolovi što kupe srpsku bandu, mi ćemo našu domovinu očistiti od bande…

Oćerali su ji više Kablića u planinu i bacili u jamu. Od nji, uspjeli su pobjeći — Cvijin brat Jovo i Rosić Pero…

Kosti oca Rista i njegovih 8 parohijana, žitelja sela Sajković, posle rata su izvađene iz jame i sahranjene u porti Gubinske crkve. Spomenik nad grobnicom oštećen je tokom rata 1992-1995. godine, ali je kasnije delimično obnovljen.

Otac Risto Ćatić, kao đak bogoslovije, bio je član Mlade Bosne.

Izvor: Udruženje Ognjena Marija Livanjska, Beograd

Vezane vijesti:

POP RISTO ĆATIĆ – Jadovno 1941.

Ogledalo sudbine Srpske pravoslavne crkve – Jadovno 1941.

OPUSTJELA CRKVA – Jadovno 1941.

imena žrtava ustaškog genocida u livnu i okolini ljeta …

Livanjsko polje – Jadovno 1941.