Od graničara u Vojnoj krajini u austrijskom carstvu do partizana u Drugom svetskom ratu. Štiteći granice Beča, štitili i granice hrvatskog naroda. U Šestoj ličkoj partizanskoj diviziji bilo je čak 96 odsto Srba.
Skandal koji je ne tako davno izbio na konferenciji u Zagrebu o nestalima licima, kada je pomoćnik ministra hrvatskih branitelja Stjepan Sučić izrekao niz uvreda na račun Srbije i rekao da sve zlo u regionu dolazi iz Beograda, što je primoralo Veljka Odalovića, generalnog sekretara Ministarstva spoljnih poslova Srbije, da napusti ovaj skup, po ko zna koji put otvara pitanje srpsko-hrvatskih odnosa. Hrvatska ponovo gori. Ne samo po dalamatinskom kršu. Gore strasti zapaljene pre mnogo decenija i ne smiruju se. Malo-pomalo iz Zagreba se vuku potezi koji rehabilituju ustaški režim i Pavelićevu takozvanu Nezavisnu Državu Hrvatsku.
Sasvim je svejedno da li je to rehabilitacija Alojzija Stepinca, podizanje spomenika teroristi Barišiću, prisustvo državnih zvaničnika na ceremoniji u Blajburgu, ignorisanje sličnih skupova u Jasenovcu i postavljanje ploče na ovom stratištu Srba sa ustaškim pozdravom „Za dom spremni“ ili provokativni koncerti Marka Perkovića Tompsona, pod pokroviteljstvom države.
Na sve primedbe koje stižu iz Beograda, najčešći odgovor zvaničnog Zagreba je da ustaški režim nikada nije zvanično priznat, da se ustav, usvojen prilikom proglašenja nezavisnosti, poziva i na „antifašističko“ nasleđe, da se njihova suverenost temelji na odlukama Zemaljskog antifašističkog vijeća oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH).
Očito je da danas kada su Srbi, koji su na početku prošlog veka činili više od četvrtine ukupnog stanovništva Hrvatske, svedeni na zanemarljiv broj, a Hrvatska postala gotovo čista etnička država, srpsko pitanje je prestalo da bude unutrašnja stvar Zagreba i preselilo se u „domen međudržavnih i dobrosusedskih odnosa Srbije i Hrvatske“.
Iz istorijskog pamćenja „povjesničara i ideologa nove nacionalne hrvatske države“ izbledela je i činjenica da su Srbi na tom istom ZAVNOH-u, na koji se pozivaju u ustavu, proglašeni konstitutivnim narodom. Izbledele su i činjenice da su Srbi vekovima, štiteći granice Habzburškog carstva, štitili i „povijesne“ granice hrvatskog naroda.
A te činjenice govore o prisustvu Srba u različitim delovima današnje Hrvatske. Pisani dokumenti iz IX veka svedoče o postajanju manastira Krupa, zatim o manastirima Krka i Dragović iz XIV veka. Svi u Dalmaciji.
Orahovica u Slavoniji podignuta je u XV veku, Lepavina, takođe, u Slavoniji, u XVI veku. U to vreme, pored Dalmacije i Slavonije, Srbi su prisutni u Baranji i zapadnom Sremu.
Od kraja XV veka, kada Turci definitivno osvajaju srpske zemlje, mnogi naši preci beže ka zapadu, pod vlast cara, nepravoslavnog ali ipak hrišćanskog.
Na teritorijama, koje su u tadašnjem Austrougarskom carstvu naselili Srbi, stvorena je 1579. godine takozvana Vojna krajina (Vojna granica). Srbi će se tako naći na granici dva tuđinska carstva, austrijskog i turskog, i činiti „živi zid“ između rimokatoličkog Zapada i islamskog Istoka. Nećemo pogrešiti ako konstatujemo da je vekovima naš narod u Krajini i u današnjoj Vojvodini bio čuvar hrišćanske Evrope.
ZBOG svojih zasluga, Srbi su od Austrijske carevine dobijali određene povlastice. Tako u povelji austrijskog cara Ferdinanda Prvog piše: „… mi želimo da srpske ili raške kapetane i vojvode, njihove ljude i lica ili njihove pripadnike izdašno nagradimo, mi im dajemo, poklanjamo, ustupamo, podeljujemo i obećajemo dolje iznesenu povlasticu s oslobađanjem od izvesnih obaveza, izvesna prava kao i slobodu… svaka porodica, koja bude stanovala u jednoj kući, pod jednim krovom i na jednom imanju, mora, može i sme bez prekida slobodno živeti na našem području bez ikakvog plaćanja poreza i bilo kakve zakupnine, obrađivati zemlju ili je dati na obradu, primati sav plod i prihod sa te zemlje, bez ikakve zapreke ili protivljenja. Obavezujemo se i obećajemo, da ćemo se ove naše povlastice čvrsto držati, a zahtevamo i naređujemo da se nje svi drže.“
ZA DOM…
Čuvari NDH su, očito, zaboravili i istinitu anegdotu iz Zagorja kada je ustaška patrola zaustavila konjsku zapregu punu cigala: – Za dom… – pozdravili su kočijaša. – Za svinjac, prosim lepo – odgovorio je zbunjeni Zagorac!
Srbi graničari su svojim junaštvom opravdali ove povlastice i Austrijskoj carevini bili oslonac i brana pred najezdom islama. Mnogi istraživači su skloni da tvrde da je ovaj slobodnjački status Srba, dok su Hrvati bili kmetovi, začetak netrpeljivosti mržnje dvaju naroda. Pod uticajem katoličkih sveštenika i pojedinih političara raznoraznih opredeljenja, ta netrpeljivost će ostati i kada je Vojna granica izgubila značaj. Nastaviće da klija i u 20. veku, najpre u Prvom, a pogotovu u Drugom svetskom ratu.
Proglašenje Nezavisne Države Hrvatske je i početak lova na Srbe… Teror počinje još u aprilu odmah po proglašenju NDH. U logoru Jadovno u Lici za 132 dana, koliko je postojao, ubijene su 40.123 osobe, od čega 38.012 Srba i 1.998 Jevreja. Bežeći od ustaškog klanja Srbi se odazivaju pozivu komunističke partije i prilaze partizanskom pokretu. Međutim, gore spomenuti „povjesničari“ i pojedini „antifašisti“ pre neku godinu pojavljuju se sa tvrdnjom da je „Hrvatska tokom Drugog svetskog rata imala najveće učešće u antifašističkim snagama među stanovništvom u okupiranoj Evropi“, i da je „građana Hrvatske najviše bilo u partizanskim jedinicama tokom rata“. Ova trdnja sama po sebi nije sporna. Sporno je nešto drugo, sporan je broj Hrvata u partizanskim jedinicama.
Svi izvori, partizanska dokumenta, izveštaji pisani u toku rata o nacionalnom sastavu, govori partizanskih komandanata, posleratni memoari učesnika rata, pa čak i dokumenta iz nemačkih arhiva – govore nešto sasvim drugo.
U Zborniku dokumenata, tom V, knjiga 30, objavljen je nacionalni sastav divizija koje su formirane na teritoriji današnje Hrvatske ovim redom:
– Šesta lička divizija – 96 odsto Srba; – Sedma banijska divizija – 92 odsto Srba; – Osma kordunaška divizija – 95 odsto Srba; – Dvanaesta slavonska divizija – 85 odsto Srba.
U dalmatinskim brigadama sastav je bio mešovit, mada uglavnom sa hrvatskom većinom od oko 70 odsto, osim u brigadama sa severa Dalmacije koje su imale veći procenat Srba.
Slobodan Nešović je u knjizi „Prvo i Drugo zasjedanje Avnoja“ objavio, prema zapisniku, govor Vladimira Bakarića, hrvatskog komuniste i predstavnika NOP-a Hrvatske, docnije visokog jugoslovenskog funkcionera, koji je rekao: „Na prvom zasjedanju mi smo bili više predstavnici srpskog otpora u Hrvatskoj nego predstavnici NOP Hrvatske.“
Poznati hrvatski istoriografi, otac i sin, Slavko i Ivo Goldštajn, a oni teško mogu da budu prosrpski izvor, pišu:
„Među 7.000 hrvatskih partizana potkraj 1941. godine, prema procjenama koje su, čini se, dosta točne, bilo je približno 5.400 Srba, te po 800 Hrvata i ostalih te nepoznatih nacionalnosti (po 11,5 odsto). Tijekom te godine poginulo ih je 1.188: Srba 927 (78,0), Hrvata 231 (19,4) te ostalih i nepoznatih nacionalnosti 30 (2,6 odsto). Postotak Hrvata u partizanima do kolovoza 1942. raste na 32, a do rujna 1943. na 34 odsto: tada je, navodno, u partizanima u Hrvatskoj bilo približno 19.500 Srba i 10.500 Hrvata.“
Podaci za jedinice sa teritorije Hrvatske u periodu 1943-1945. kažu da je 4. korpus NOVJ (do 5. oktobra 1943. zvao se Prvi hrvatski korpus) 9. jula 1943. u svom sastavu je imao 6.307 boraca, od toga 320 Hrvata (5 odsto) i 5.970 Srba (94,6 odsto). Krajem marta 1945. ovaj korpus je imao 17.349 boraca, od toga 6.907 Hrvata (39,8 odsto) i 8.030 Srba (46,28 odsto).
Šesti korpus NOVJ (do 5. oktobra 1943. zvao se Drugi hrvatski korpus) na dan 10. decembar 1943. u svom sastavu je imao 9.726 boraca, a od toga 2.708 Hrvata (27,8 odsto) i 6.230 Srba (64 odsto). Krajem decembra 1944. taj isti korpus je imao 12.547 boraca, od toga 7.389 Hrvata (58,89 odsto) i 2.771 Srba (22 odsto).
A Oružane snage NDH-a 1. aprila 1945, po nemačkim podacima, imale su 182.861 boraca.
TITO JE BIO ISKREN PRED ČERČILOM
Prilikom susreta sa Čerčilom u Kazerti 1944. godine, Josip Broz je izneo i podatke o nacionalnom sastavu njegovih jedinica:
„Moramo ovdje podvući činjenicu da se u redovima Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije, od samog početka pa do danas nalaze u ogromnoj većini baš Srbi, umjesto da to bude obratno. Baš srpski, crnogorski, bosanski i lički partizani i brigade, koje su bile sastavljene gotovo isključivo od Srba, vodile su i danas vode nemilosrdnu borbu ne samo protiv okupatora, već i protiv četnika Draže Mihailovića i ostalih neprijatelja naroda.“
Autor: Ivan Miladinović
Izvor: NOVOSTI
Vezane vijesti:
Ko se borio u Hrvatskoj od 1941. do 1945. godine? | Jadovno 1941.
Dr Momčilo Diklić: ANTIFAŠIZAM U HRVATSKOJ | Jadovno …
Zavjera hrvatskih komunista protiv Srba u Lici | Jadovno 1941.