Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Svojim nacionalističkim osecćanjima, činjeničnim greškama, nedostatkom akademskih referenci i nedostatkom činjenica o istoriji Drugog svetskog rata, hrvatska Vikipedija nije pouzdan izvor. Članci koji se odnose na fašistički ustaški pokret u Drugom svetskom ratu i njegovi zločini kritikovani su kao posebno nepouzdani, ideološki opterecćeni i neprecizni, čime se umanjuju zločini, kažu analitičari za BIRN.
Najjasniji primer je najvecći ustaški koncentracioni logor Jasenovac, koji se u naslovu hrvatske Vikipedije navodi kao „sabirni logor Jasenovac“ – izraz koji nema istu konotaciju kao „koncentracioni logor“.
Prema podacima Spomen obeležja Jasenovac, ustaše su u logoru od 1941. do 1945. godine ubile više od 83.000 Srba, Jevreja, Roma i antifašista.
Radni i koncentracioni logor
Logor je korišcćen kao radni u smislu fizičkog rada koji iscrpljuje zarobljenike uzrokujucći njihovu smrt i logor smrti, pošto je puno zatvorenika bilo pogubljeno na različitim lokacijama u logoru odmah ili ubrzo nakon njihovog dolaska u logor.
Hrvatska krajnja desnica često se poziva na Jasenovac kao „sabirni“, „radni“ ili „kazneni“ kamp.
Unosi Vikimedije na drugim jezicima – engleskom, francuskom, nemačkom, italijanskom, španskom i ruskom – pozivaju se na Jasenovac kao koncentracioni ili logor istrebljenja.
Ali na hrvatskoj Vikipediji, čak i najvecći nacistički logor smrti, Aušvic, naziva se „Sabirni logor Aušvic“.
Profesor Hrvoje Klasić, istoričar iz Zagreba rekao je za BIRN da „postoji velika razlika“ između engleskog jezika i hrvatske Vikipedije.
Proustaška osećanja u odnosu prema istoriji
On je objasnio kako ponekad govori svojim studentima da nešto istraže na Vikipediji na engleskom jeziku, ako članak ima puno akademskih i naučnih referenci.
– Međutim, nikad ne bih preporučio hrvatsku Vikipediju studentima ako žele da nauče nešto o hrvatskoj istoriji. Ja sam lično video da se jedan broj članaka i tema obrađuje na potpuno revizionisti način, sa veoma istaknutim nacionalističkim i, usudio bih se recći, pro ustaškim osecćanjima – rekao je Klasić, aludirajući na unose vezane za Drugi svetski rat, socijalističku Jugoslaviji i rat u Hrvatskoj tokom devedesetih godina.
Dok članak o logoru Jasenovac na engleskom ima 187 referentnih beleški, zajedno sa 37 referenci ka knjigama i dva naučna rada, hrvatska verzija ima 57 referenci uglavnom iz desničarskih medija i sa privatnih blogova i samo iz tri knjige.
Klasicć je rekao da je iako je Jasenovac bio deo radnog logora, pozivajucći se samo na to je veoma pogrešno.
– Potpuno je isto kao i da sam napisao knjigu o Trecćem rajhu i jednostavno izjavio da je tokom tog perioda došlo do povecćanja zaposlenosti i industrijske proizvodnje, rekavši da se poboljšao životni standard stanovništva. U redu je ako isključite sve što se dogodilo svim ostalima koji nisu bili deo nemačke nacije – istakao je Klasić.
On je takođe potvrdio da je ukazivanje na Jasenovac samo kao sabirni i radni kamp ustvari korišćenje „istog jezika“ kao za vreme ustaške propagande, koja nije javno spominjala ubistva u logoru.
– Sve ovo smanjuje zločine počinjene tamo – zaključio je Klasicć.
Administratori bez odgovora
BIRN je pitao administratore hrvatske Vikipedije za komentar, ali nije dobio odgovor.
U odeljku za razgovor o upisu podataka za Jasenovac, gde čitaoci mogu postavljati pitanja administratorima, pitani su o upotrebi termina „sabirni logor“ u 2012. godini.
Administrator koji koristi ime Speedi Gonsales odgovorio je da je logor zvanično nazvan „Sabirni logor Jasenovac“ od strane ustaša i da je opis „koncentracioni logor“ bio samo „kolokvijalizam“.
– Bez validnog objašnjenja, ne vidim razlog za pravljenje činjeničnog i jezičkog nasilja na članku u korist kolokvijalizma. Vikipedia je enciklopedija, hajde da poštujemo principe enciklopedije – rekao je Speedi Gonsales.
Istoričar Goran Hutinec je rekao da je problem u činjenici što zvanični naziv za Jasenovac „ne opisuje pravu funkciju logora.“
– Izgleda da neko nije svestan da termin koji se koristio tada (sabirni logor) možda i nema isto značenje danas. Mislim, delimično je služio i za to… ali jasno je da nije bila samo ta funkcija logora“ – naveo je Hutinec za BIRN.
On je rekao da je Jasenovac bio korišćen i za privremeno interniranje političkih zatvorenika, kao što je bio hrvatski političar Vlatko Maček, koji je proveo pet meseci u Jasenovcu pre nego što je pušten, kao i mesto za ubijanje ljudi „koji nisu ni ušli u logor, već su po dolasku brzo prebačeni na obližnje lokacije gde su vršena ubistva.
Hutinec tvrdi da je čak i Aušvic imalo „deset različitih namena za koje se koristio“ – kao logor smrti i radni logor, između ostalog. Dodao je da se isto može reći i o Jasenovcu i drugim ustaškim logorima iz Drugog svetskog rata.
On dalje navodi da hrvatska Vikipedija ima mnoge nedostatke, činjenične greške i ideološki obojen jezik u poređenju sa engleskim i nemačkim verzijama.
Unos o Jasenovcu na hrvatsku Vikipediju ima više spornih tačaka kao što se uglavnom fokusira na vrlo kontroverznu zagrebačku NVO pod nazivom Društvo za istraživanje trostrukog logora Jasenovac. NVO najčešcće uključuje ljude koji nisu profesionalni istoričari, a koji procenjuju da je bilo manje žrtava i to značajno u odnosu na sve druge istoričare.
U uvodu na Jasenovac, hrvatski Vikipedia daje Igoru Vukicću, sekretaru Društva i profesionalnom novinaru, isti kredibilitet kao i profesionalnim istoričarima.
Engleska i hrvatska verzija Ante Pavelića
U istraživanju BIRN-a se osim razlika u odnosu prema broju žrtava i opisu uslova života u logoru koje navodi hrvatska Vikipedija i odnosu na englesku verziju, poziva i na opis ustaškog vođe Ante Pavelića.
„Ante Pavelicć je bio hrvatski fašistički general i vojni diktator koji je osnovao i vodio fašističku ultranacionalističku organizaciju poznatu kao ustaše 1929. i upravljao Nezavisnom Državom Hrvatskom fašističko nacističkom marionetskom državom izgrađenom na teritoriji Jugoslavije od strane vlasti nacističke Nemačke i fašističke Italije“, piše na engleskom gde se odmah posle toga govori o velikom zločinu nad Srbima, Jevrejima, Romima, i antifašistima.
Istovremeno hrvatska Vikipedija opisuje pavelića kao „hrvatskog političara i odvjetnika, vođu i osnivača Ustaškog pokreta i poglavnika Nezavisne Države Hrvatske“.
Takođe, u vezi sa temom ustaša, a u članku o hrvatskom režiseru Jakovu Sedlaru, hrvatska Vikipedija izostavlja sve kontroverze koje su pratile njegov dokumentarac o logoru „Jasenovac – Istina“.
Film, koji je premijerno prikazan u Zagrebu u aprilu 2016. godine, bio je snažno kritikovan zbog toga što se umanjio zločin počinjen u logoru.
Iako hrvatska Vikipedija ovo uopšte ne pominje, engleska verzija ima ceo odeljak pod naslovom „Kontroverze“, kao i ceo poseban članak o filmu, pominjući sve sporne navode oko filma.
Hrvatska Vikipedija takođe ne razmatra neke druge kontroverzne javne ličnosti.
Kod bivšeg ministra kulture Zlatka Hasanbegovića, hrvatska Vikipedija potpuno izostavlja tekst nedeljnika „Novosti“ u kome je otkriveno da je Hasanbegović napisao članak za pro-fašistički bilten pod nazivom Nezavisna Država Hrvatska 1996. godine, a u kome je opisao ustaše kao „heroje i mučenike“. Vikipedija na engleskom jeziku ovo pominje i nudi link.
Sa druge strane javne ličnosti koje su levo orjentisane nalaze se pod mnogo detaljnijim nadzorom hrvatske Vikipedije.
Tako se u članku „Levi ekstremizam u Hrvatskoj“ mirovna aktivistkinja Vesna Teršelič, lider Srba u Hrvatskoj Milorad Pupovac i neke anti-fašističke organizacije navode kao zagovornici ekstremizma.
Ko je vlasnik hrvatske Vikipedia?
Fondacija Vikimedia Foundation Inc., američka neprofitna nevladina organizacija, vlasnik je hrvatske verzije Vikipedije.
Međutim, Fondacija Vikimedia nije osnivač hrvatske verzije, niti prihvata da je odgovorna za tačnost svojih članaka. Ona insistira na tome da nema nikakvu mocć nad unetim stavkama na hrvatskom jeziku. Svi administratori i saradnici na hrvatskoj Vikipediji su volonteri.
(Balkan Insight, BIRN)
Izvor: BLIC
Vezane vijesti:
HR Vikipedija: Partizani ubijali u Jasenovcu
„Jasenovac nije bio radni logor“ | Jadovno 1941.
