Ikonostas akademskog slikara Pavla Simića (1818-1876) uništen u glinskoj crkvi

Tokom četiri godine svoje vladavine ustaška Nezavisna Država Hrvatska ispoljila je monstruoznu aktivnost totalnog genocida: uništavanje srpskog naroda i njegovog istorijskog postojanja.

Takvu zločinačku delatnost nije ispoljila ni nemačka okupatorska vojska u Srbiji. Tragični događaji u srpskim crkvama u NDH, posebno u Glini, imali su, dakle, dva vida genocida: 1. Klanje Srba u hramu, 2. Uništavanje hrama kao srpskog pravoslavnog spomenika kulture.

U glinskoj crkvi uništen je ikonostas i zidni živopis Pavla Simića, jednog od najznačajnijih srpskih slikara 19. veka.

Pavle Simić je rođen u Novom Sadu gde je posle završenih slikarskih studija na bečkoj Akademiji imao stalni atelje sa saradnicima. Osnovne slikarske pouke primio je od poznatog baroknog slikara Teodora Ilića Češljara prilikom njegovog slikanja ikona za oltarsku pregradu u Staroj Kanjiži. Kraće vreme je radio u ateljeu Talijana Alojzija Kastanje koji je držao slikarsku radionicu u Novom Sadu. Posle ovih priprema upisao je studije u Beču, gde je već na trećoj godini odlikovan slikarskom nagradom barona Gundla. Simić je na studijama proveo pet godina, a potom se nastanio u Novom Sadu. Prvi veći slikarski rad je njegov ikonostas u mestu Rumenka kraj Novog Sada. To delo je dobro primljeno u Bačkoj i Sremu a potom se njegova slava širila i po ostalim oblastima Karlovačke mitropolije. Slikao je ikonostas u manastiru Kuveždinu, Đurđevu, Senti, Novom Sadu (Nikolajevska crkva), Bašaidu, manastiru Orahovici u Somboru i u još nekim mestima.

Ugovor i predračun za slikanje ikona za ikonostas u Glini sklopio je sa Crkvenom opštinom 5. avgusta 1866. ali je slikarski rad završio 1872-1873. Duborezbariju ikonostasa izradio je novosadski majstor ove veštine Nemac Josif Kistner a Pavle Simić je, takođe, sve ikone naslikao u svom novosadskom ateljeu.

U Simićevom predračunu navedene su ikone koje je slikao za glinsku crkvu, i taj popis je sada jedini dokument o sadržaju oltarske pregrade, pa ga ovde donosim u izvodu: „…u gornjem spratu Raspjatije, sa obe strane Bogorodica i Jovan Bogoslov i 12 apostola, a pod krstom Molenije. Praznične ikone: Roždestvo Bogorodice, Krštenje Hristovo, Vaskrsenje Hristovo, Vaznesenje, Silazak svetog Duha, Preobraženje. Praznične ikone: Isus Hristos, Bogorodica, Sveti Nikola, Sveti Jovan. Više dveri Tajna večera. Na prestonim ikonama: Uspenje Bogorodice, Rođenje svetog Jovana, Vozdviženje časnog krsta i Vavedenje Bogorodice. U soklu ispod prestonih ikona, Hristos i Samarjanka, Put u Egipat, Usekovanje glave Jovana Preteče, Čudo svetog oca Nikolaja. Na carskim dverima Blagovesti, Bogorodica i arh. Gavril. Na pevnicama: Car David i Jovan Damaskin. U episkopskom tronu: Sveti Sava.“ Osim ikonostasa, Pavle Simić je naslikao i dvanaest prazničnih-celivajućih ikona. Na prvom svodu ispred ikonostasa naslikana je velika zidna kompozicija Sveta Trojica, a u oltarskom prostoru, takođe, zidna kompozicija Silazak svetog Duha.

Iz ovog sažetog pregleda umetničkog sadržaja crkve u Glini saznaje se da je ona predstavljala malu galeriju srpskog crkvenog slikarstva epohe romantizma. Zločin u crkvi u Glini pripada istoriji ovoga grada ali i istoriji srpske umetnosti. U toj crkvi, najvećoj stradalnici srpske ratne sudbine, uništeni su životi ljudi, ali su uništeni i njihovi preci, matične knjige rođenih, venčanih i umrlih, bogoslužbene knjige i veličanstven ikonostas Pavla Simića.

<Zaključak>    <Sadržaj>    <Između dva zločina>