Hrvatski ustaški Zrinj, na Baniji, pravo je mesto za spomenik Alojziju Stepincu

Nedavno su pojedini mediji objavili vest da Hrvatska katolička crkva otkriva, 8. maja, spomenike svom nekadašnjem nadbiskupu, Alojziju Stepincu, koji je posle Drugog svetskog rata na suđenju u Zagrebu osuđen za zločine koje su Katolička crkva i on, njen poglavar, počinili nad Srbima, Jevrejima, Romima i Hrvatima antifašistima u tom ratu. Jedan bi spomenik trebalo da bude otkriven u Sisku, a drugi u Zrinju (Zrinu), na Baniji.

Spomenici Stepincu podižu se povodom 120 godina od njegovog rođenja, a u Zrinju povod je, kako Hrvatska katolička crkva saopštava, 75. godišnjica stradanja stanovnika Zrinja u Drugom svetskom ratu od partizana i Srba koji su ga spalili.

Ovde nećemo pričati o samom Stepincu, o kome je u poslednje dve-tri godine mnogo pisano. I to prvenstveno povodom predloga da ga se u Vatikanu proglasi svecem. Nećemo pričati ni o dečjem logoru u Sisku, u kome je stradalo blizu 3.000 srpske dece sa Kozare i iz Potkozarja, a Stepinac će u naručju, na spomeniku, držati dvoje dečice kao izraz njegove brige za tu decu. Čelnici i sveštenici Katolička crkve, koja podiže ove spomenike, a među njima posebno oni koji su dosledni u veličanju i promovisanju fašističkog ustaštva u današnjoj Hrvatskoj, preimenovali su taj strašni logor u „prihvatilište za djecu“. A do naziva „odmaralište za djecu“ samo je jedan korak.

Strašno! I to u državi koja je članica Evropske unije, a koja, ta ista Evropska unija o tom i takvom fašizmu ćuti.

Ne, nećemo o Stepincu, iako se ne može govoriti o genocidu koji su počinili Hrvati u svojoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (NDH) nad Srbima, prvenstveno nad njima, zatim, rekosmo, nad Jevrejima, Romima i Hrvatima antifašistima, a da se ne govori i o njemu i njegovoj ulozi u stvaranju i krvoločnom postojanju te fašističke hrvatske države.

Ovde ćemo nešto više o Zrinju. O tom malom selu na Baniji, ispod obronaka Šamarice, u nekadašnjem srezu Dvor na Uni, u opštini Javoranj, a danas opštini Dvor na Uni. Selu koje je bilo okruženo srpskim selima i zaseocima: Šamarički Brđani, Gorička, Zrinjska Draga, Vukelići, Rogulje, Lotine, Dabići, Grabovica, Švrakarica, Oraovica, Šegestin, Šakanlije i drugima.

Sve do početka rata i uspostave NDH, 10. aprila 1941. godine, Srbi i Hrvati su na tom području živeli mirno: čuvali zajedno stoku, išli na prela, jedni drugima na kućne svečanosti, kumovali jedni drugima, deca im išla zajedno u škole… A onda su se Hrvati preko noći preobratili. Mada su neki i ranije bili vatreni frankovci i pripadnici tajnog ustaškog pokreta. U svemu tome vodeću ulogu imala je Katolička crkva u tom mestu, ali i u drugim mestima dvorskog sreza sa većinskim ili sa čistim hrvatskim stanovništvom.

Prve ustaše u Zrinju, s položenom zakletvom poglavniku Anti Paveliću, prema pisanju Ljubana Đurića (prilog Zašto je raseljen i uništen Zrinj, Ljetopis Srpskog kulturnog društva „Prosvjeta“ Zagreb, za 2013), rođenog u selu Gage, u bivšem dvorskom srezu, borca i rukovodioca u partizanskim jednicama od 1941, partizanskog publiciste, autora više knjiga i radova, bili su: Franjo-Franc Jakovac i njegova žena Anka Jakovac, zatim Matija Feketić, Martin Kormanoš, Mavra Jozić, Jure Stipetić, Martin Maraković, Lovro Ikić, Franjo Jukić, Pero-Perak Jukić, Jerko Labudović, Ante Babić, Stanko Babić, Mijo Babić, Ivan Babić i tako dalje, sve do broja 142, koliko ih je bilo na spisku s vlastitim potpisom. Spisak je poslat u Zagreb, lično poglavniku Anti Paveliću. Jedini nosilac Partizanske spomenice 1941. godine iz Zrinja bio je Ivo Babić, koji je radio u Sisku, a živeo u Komarevu, selu nedalo Siska. Još ih se nekoliko priključilo partizanima, ali od 1943. i 1944. godine. A jedina hrvatska žrtva tih ustaša bio je Mile Babić, seoski obućar, koji se suprotstavio njihovom teroru.

I krenuše ustaše, zrinjski Hrvati, predvođeni tek imenovanim ustaškim logornikom za područje sreza Dvor, Antunom Đurićem, inače dotadašnjim župnikom u selu Divuši (takođe dvorski srez). O zlodelima župnika, odnosno logornika Đurića piše i dr Viktor Novak u svojoj kapitalnoj knjizi Magnum crimen, Pola vijeka klerikalizma u Hrvatskoj (knjiga je o zlodelima Hrvatske katoličke crkve i njenog sveštenstva, među kojima su mnogi bili najkrvoločniji zlikovci, sve sa znanjem Alojzija Stepinca).

Pa da krenemo kroz prilog Ljubana Đurića o zlodelima zrinjskih ustaša, prema svedočenjima preživelih Srba i drugih svedoka:

– … Mihajlo Medaković – Seljko, o stanju popa Branka Vignjevića, koga su zrinjske ustaše uhapsile, isprebijale i sprovele, sa drugim Srbima, u Dvor na Uni, gde se mučenje nastavilo: „… 15. juna otišao sam popu Branku Vignjeviću u selo Šamaričke Brđane da ugovorim vjenčanje. Našao sam ga u bašči, ležao je do pola gol, sav u modricama i kaže da su ga tukle zrinjske ustaše, čupale mu brkove, bradu…“

– Pravoslavnom svešteniku Stojanu Mediću odrezali su, za početak, sve prste na rukama, a njegovom prezimenjaku Savanu (Medić), odsekli obe noge. Potom je ostavljen da umre…

– Zrinjske ustaše učestvuju, od 25. do 27. jula 1941, u masovnom ustaškom zločinu u Banskom Grabovcu, a početkom auvgusta, sa ustašama iz Unčana, Divuše i Kuljana, učestvuju u hapšenju 26 Srba u Volinji, a više od 70 ljudi, žena i dece, početkom avgusta 1941, iz Donjih Kuljana, proglasivši ih Ciganima. Oko 280 ljudi žena i dece pohvatali su Zrinjani i na desnoj obali Une, u potkozarskim selima Grdanovac, Dobrljin, Ravnice, Vodičevo itd. i sve ih pobili u vojnim objektima u Volinji, na levoj obali Une.

– Polovinom decembra 1941, upadaju Zrinjani u selo Rogulje, hapse 12 ljudi i devojke Rogulje, Anu i Boju. Nikolu Rogulju, zvanog Sihter, stavljaju na magarca za rezanje drva i živog ga s dvije testere režu. Devojke Anu i Boju svlače do gola, Anu stavljaju na konja, a Boja vodi konja kroz selo. U suprotnom pravcu je obrnuto: Boja gola jaše, a Ana vodi konja. Zatim su zrinjske ustaše devojkama prorezale grudi i kroz njih proturili njihove slomljene ruke. Obe su u mukama umrle.

– Krajem januara 1942, oko 200 zrinjskih ustaša i ustaša i sela Struge (ima podataka da je tu bilo ustaša i iz drugih hrvatskih sela na Baniji) upadaju u selo Šegestin, pale ga i tu vrše pokolj 273 stanovnika Šegestina i izbeglica iz sela Draškovca i Oraovice. O tome piše u svojoj knjizi Za pobjedu Joža Horvat, kasnije poznati hrvatski književnik, koji je te ratne godine bio politički komesar 2. bataljona „Miloš Čavić“ Partizanskog odreda Banije:

„… Bilo je to veliko i bogato selo na Baniji, a jednog dana (29. januara 1942. godine – opaska) dođoše ustaše iz Zrinja, popališe selo i zapališe sve živo u njemu. Stotinu i osamdeset i sedam leševa, raskrvavljenih od ustaških noževa, ležalo je smrznuto na snijegu, a svud oko njih još su se dimila zgarišta njihovih kuća. Psi i svinje rastrgaše im utrobe, a ptice iskljuviše oči i razvukoše crijeva. Na raskršću usred sela ležalo je u hrpi dvadest i sedmero djece. U snijegu, nekoliko koraka od njih, vidjeli su se još tragovi stopala onog prokletog puškomitraljeza i pored stopala prosute čahure onoga rafala, kojim je to čudovište pobilo ovu dječicu… Kad god se sjetim Šegestina, u meni se javlja stid i neumoljiv osjećaj odgovornosti neiskupljenog duga…“

– „U kući Dragana Mijanovića, takođe u Šegestinu“, nastavljamo priču iz teksta Ljubana Đurića, „zatvorili su i žive zapalili više od 35 osoba. Mnogu djecu zabijali su na bajonet i bacili u zapaljene kuće i staje, bacali su ubijene i u duboke seoske bunare.“

– I sve vreme zrinjske ustaše upadaju u srpska sela i pale ih, pale i pljačkaju crkve, u čemu se posebno isticao župnik i ustaški logornik Antun Đurić, ubijaju Srbe ili ih odvode u Zrinj pa ih tu ubijaju ili šalju u neki od zloglasnih hrvatskih logora. U svim srpskim selima pljačkaju i odvoze sve što što je bilo vrednije u kućama, odvoze žito, mast, meso, poljoprivredno oruđe, rakiju… odvode stoku… I sve je to išlo u Zrinj. A u svemu tome bile su veoma aktivne i zrinjske žene, koje je predvodila već pomenuta Anka Jakovac.

Zrinjske ustaše učestvovale su u pokoljima i ostalim zverstvima u Glini, Banskom Grabovcu, Bajić jamama kod Kostajnice, u ofanzivi na Kozaru…

Uza sva zverstva koja su činile i počinile ustaše iz Zrinja (ovo je samo delić navedenih njihovih krvoločnih zlodela), kao i ustaše iz ostalih hrvatskih mesta na Baniji, oni su veoma aktivno vršili i pokrštavanje pravoslavnog srpskog stanovništva. U čemu je takođe župnik i logornik Antun Đurić jedan od najaktivnijih i najzloglasnijih.

A onda su komande banijskih partizana predložile i tražile da se izvrši napad (i ranije je bilo pokušaja) na to strašno i krvoločno hrvatsko ustaško gnezdo, zvano Zrinj.

Iznad Zrinja nalazi stari i dobro utvrđeni grad, kula, koju su ustaše opremile, tu se utvrdile, do zuba naoružane. I 8. maja 1943. godine odlučeno je, a sutradan, 9. maja, izvršen je napad. Zrinj je osvojen, a ustaše razbijene. Da bi kasnije, kad je borce 3. bataljona Partizanskog odreda Banije, koji je vršio pretres sela, napale zrinjske žene, Zrinj bio ispražnjen.

Budući da niko od banijskih partizanskih i partijskih rukovodilaca nije doneo a ni mogao da donese odluku o napadu, kao ni o iseljavanju Zrinjana, štab Unske operativne grupe (UOG) Narodnooslobodilačke vojske (NOV) Hrvatske (komandant Petar Kleut, politički komesar Ranko Mitić) traži odobrenje od 4. korpusa NOV i Partizanskih odreda Jugoslavije (komandant Ivan Gošnjak, politički komesar Većeslav Holjevac) za osvajanje Zrinja i obračun sa ustašama. I štab korpusa odobrava napad. Odluku je preneo Većeslav Holjevac. Ova odluka, kao i odluka da se uništi i isprazni selo Zrinj, nisu mogle biti ni donesene bez saglasnosti i odobrenja Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske, čiji je komandant bio Ivan Rukavina, a politički komesar Vladimir Bakarić.

Dakle, nije istina da Aleksandar Vučić, predsednik Srbije, „laže“ kad je govorio o zločinima hrvatskih ustaša na području Siska i Dvora na Uni. Iz ovog teksta vidljivo je ko laže laže. Hrvatska katolička crkva sigurno je da ne govori istinu kad priča da su Zrinj napali i uništili partizani i Srbi. A to, pre svih, govore Vlado Košić, sisački biskup, veoma poznati pobornik ustaštva, i Marko Cvitkušić, generalni vikar Sisačke biskupije. Nikad oni ni bilo ko iz Katoličke crkve ne pominju sve ono što se dogodilo dogodilo u Zrinju, oko njega i vezi s njim do septembra 1943. godine. I ne pominju ko je odobrio i izdao naređenje da se ukloni to strašno ustaško gnezdo. Ne pominju Ivana Gošnjaka, Većeslava Holjevca, Ivana Rukavinu i Vladimira Bakarića. Ne pominju ih, jer oni nisu Srbi. To Košić i Cvitkušić veoma dobro znaju. A među partizanima koji su ovojili Zrinj i oslobodili srpski narod tog dela Banije od tih zloglasnih zločinaca bilo je najviše Srba, ali i Hrvata i muslimana. To je istina.

Mnogo je literature napisano o zlodelima zrinjskih ustaša. Mnogo je autora, direktnih učesnika i svedoka u tome i o tome pisalo i svedočilo.

I posle svega, Alojziju Stepincu zaista je mesto, između ostalih mesta, i u Zrinju. Tu je bar svoj među svojima.

Autor: I. B.

Izvor: Intermagazin

Vezane vijesti:

Slave Stepinca na mestu pokolja!

Spomenici Stepincu – dokaz da ustaška ideologija živi

Stepinac dobija drugi spomenik u Hrvatskoj