Godišnjica stradanja Srba iz sela Kip i Klisa

Ovih dana se navršava 31 godina od stradanja Srba iz zapadnoslavoskih sela Kip i Klisa tokom rata u Hrvatskoj 1991. godine, koji su odvedeni u improvizovani zatvor u Marinom Selu gdje ih 18 nije preživjelo mučenja, saopšteno je iz Dokumentaciono-informativnog centra “Veritas”.

U saopštenju se podsjeća da su u periodu od 12. do 18. novembra 1991. godine pripadnici hrvatske vojne policije pohapsili 24 srpska civila u selima Kip kod Daruvara, pod sumnjom da skrivaju oružje, i Klisa kod Pakraca, radi “izmještanja” stanovništva.

Srpski civili su odvedeni u Marino selo, gdje su zatvoreni i držani u podrumu improvizovanog zatvora “Ribarska koliba”, psihički i fizički maltretirani, a najčešće metode mučenja su bile potapanje u vodu, priključivanje na induktorsku struju, odsijecanje ušiju, rezanje po prsima i soljenje rana, gaženje nogama, udaranje metalnim šipkama i drvenim palicama.

Samo su šestorica preživjeli mučenja, dok ih je 18 likvidirano, s tim da se za tijelima petorice još uvijek traga.

Za likvidaciju ovih srpskih civila Županijski sud u Osijeku je u junu 2011. od šestorice optuženih pripadnika vojne policije ZNG, osudio dvojicu – Tomicu Poleto na 15 godina i Željka Tutića na 12 godina zatvora, dok je trojicu oslobodio u nedostatku dokaza, a protiv jednog je optužbu odbacio zbog zastare.

“Veritas” napominje da je od 8. oktobra 1991. do 29. marta 1992. u logorima “Ribarska koliba” u Marinom selu i “Stara ciglana” u Pakračkoj Poljani, koje je osnovala jedinica za posebne namjene MUP-a Hrvatske pod komandom Tomislava Merčepa, likvidirano prema Veritasovim podacima, više od 100 žrtava, uglavnom srpskih civila.

Većina likvidiranih potiče iz zapadnoslavonskih naselja sa područja Pakraca i Daruvara, ali i sa teritorija opština Garešnica, Kutina, Bjelovar i Zagreb.

Sva ova naselja nalazila su se van područja u kojima se srpsko stanovništvo oružjem suprotstavilo nasilju hrvatskih oružanih formacija.

Poslije hapšenja, bez sudskog naloga, Srbi su dovođeni u ove logore, pojedinačno ili u manjim grupama, gdje su zadržavani nekoliko dana i poslije strahovite torture, ukoliko nisu podlegli mukama, izvođeni su na stratišta i likvidirani.

Županijski sud u Zagrebu je u toku 2005. godine nakon dugogodišnjeg postupka, pravosnažno osudio petoricu pripadnika MUP-a Hrvatske /Muniba Suljića, Sinišu Rimca, Igora Mikolu, Miru Bajramovića i Branka Šarića/ na kazne zatvora od tri do 12 godina.

Oni su osuđeni zbog ubistva nepoznatog muškarca i nezakonitog lišavanja slobode i iznude trojice Srba, koji su u oktobru 1991. iz Zagreba dovedeni u Pakračku poljanu, gdje su ih likvidirala nepoznata lica.

Županijski sud u Zagrebu je u maju 2016. godine nepravosnažno osudio i Tomislava Merčepa, tadašnjeg komandanta rezervne jedinice MUP-a Hrvatske i savjetnika u tom ministarstvu na pet i po godina zatvora.

Merčep je osuđen zbog toga što nije spriječio sebi podređene da vrše nezakonita hapšenja, zlostavljanja i ubijanja 31 civila dovedenih iz Zagreba, Kutine, Ribnjaka, Janje Lipe, Bujavice, Međurića, Zbjegovače i Pakračke Poljane, od kojih je 23 usmrćeno.

Iz činjeničnog opisa presude, napominje “Veritas”, izostavljeno je 20 žrtava, za koje se nije moglo utvrditi ko ih je hapsio i likvidirao.

Vrhovni sud je presudom iz februara 2017. preinačio prvostepenu presudu tako što je optuženom povećao kaznu na sedam godina zatvora, koju je umjesto u zatvorskoj ćeliji povremeno “izdržavao” u elitnoj banji Krapinske toplice.

Isti sud je u martu prošle godine donio je odluku da se osuđeni Tomislav Merčep pusti na uslovnu slobodu nakon izdržane tri četvrtine zatvorske kazne zbog znatno pogoršanog zdravstvenog stanja, ranije krivične neosuđivanosti, potpunog pridržavanja kućnog reda i što je dotadašnjim izdržavanjem kazne u cijelosti ostvarena svrha kažnjavanja.

“Veritas” podsjeća da su na današnji dan prošle godine mediji u regionu objavili vijest da je umro ratni zločinac Tomislav Merčep u 69 godini života, podsjećajući da je 2015. godine bio i VIP gost na inauguraciji tadašnjeg hrvatskog predsjednika Kolinde Grabar Kitarović.

U saopštenju se napominje da je u prvom velikom egzodusu Srba iz zapadne Slavonije u sukobu devedesetih, koji je kulminirao nakon osnivanja logora, na području opština Daruvara, Grubišnog polja, Podravske Slatine, Pakraca, Novske, Orahovice i Virovitice, etnički očišćeno 193 naselja i to 10 gradskih i 183 seoska.

U njima je uništena većina kuća i imovine, uništeno je ili oštećeno i 27 pravoslavnih hramova, dok je ovo područje, zbog hrvatskog terora i pritisaka, napustilo 52.320 Srba, od kojih se velika većina više nikada nije ni vratila na svoja imanja.

Prema popisu stanovništva iz 1991. godine u Kipu je živjela 271 osoba, od toga 195 /72 odsto/ Srba i 15 /šest odsto/ Jugoslovena, a u Klisi 139 stanovnika, od toga 82 /59 odsto/ Srba, dok je, prema popisu stanovništva iz 2011. godine, u Kipu živjelo 148, a u Klisi 73 stanovnika bez oznake o njihovoj nacionalnoj pripadnosti.

Izvor: RTRS