Godišnjica: 12. – 22. jula 1941. – Stravični zločini nad Srbima livanjskog polja

U šumi Koprivnica (Kupres-Bugojno) na mestu Kožvarica 15. jula 1941. godine pobijeno je 11 Srba iz Livna, pretežno trgovaca i imućnijih domaćina, a potom, desetak dana kasnije, na mestu Mala vrata, ubijeno je još 49 Srba iz Livna, pretežno članova porodica pobijenih na Kožvarici i Zanesovićima.

Napomena redakcije portala Jadovno.srb.: Ovaj prilog je prvi put objavljen na našem portalu 14. jula 2017. godine.

Neki izvori ukazuju da je u šumi Koprivnici, na više mesta, pobijeno 79 Srba iz Livna, ali za njih 19 nisu utvrđena imena.

Dvadesetak dana nakon ubistva dr Mitrovića, dr Zubića i sudije Margetića, tačnije 12. jula 1941, na put bez povratka su povedeni drugi Srbi iz grada: trgovci, bankari, službenici, gostioničari…

Posle nekoliko dana provedenih u zatvoru, najverovatnije 15. jula, pobijeni su u šumi Koprivnici na mestu zvanom Kožvarica.

Nakon par dana, oko 22. jula, na „put u Srbiju“ povedeni su i drugi Srbi iz grada, kao i porodice već pobijenih i svi su pobijeni u šumi Koprivnici na mestu Mala vrata.

Od 15. do 22. jula 1941. godine ustaše su na Kožvarici i Malim vratima, u šumi Koprivnca, pobili: Uroša Vidovića, činovnika; Ranka Jovanovića, gostioničara; Živka Pavlovića, trgovca; Mirka Stevića, knjižara sa ženom Savkom, kćerkama Danicom i Dragicom i sinovima Dejanom i Dragoljubom; braću Tomu i Rada Radetu, trgovce sa porodicama: Radetovom ženom Veselinkom i sinovima Dejanom, Milošem i Nikolom, kao Tominom ženom Tarsom, sinom Bogdanom i kćerkom Sofijom; Nikolu Kravarušića, auto-prevoznika; Uglješu Bajilo, veletrgovca sa ocem Jovom i majkom Ristom, ženom Dobrilom (u drugom stanju), sinovima Draganom i Milunom i sestrom Stojankom; Rajka Lalića, automehaničara sa ženom Angelom i sinom Zdravkom; Rajkovog šuraka Milana Pucarića, šofera sa majkom Stakom; Uroša Tomovića, direktora Srpske banke i njegovog brata Ljubu Tomovića, službenika; Ranku Mitrović, ženu dr Dušana sa sinom Zdravkom i kćerkom Vesnom; Obreniju Zubić, ženu dr Krste; Maru i Simu Margetić, roditelje advokata Ranka; Milku Anđić; Vlajku Besaru; Jovu Bokića sa ženom Koviljkom (rođena Bajilo) i sinovima Draganom i Milanom; Mihajla Velemira; Draginju Gligić sa sinom Rankom i kćerkama Veselinkom i Milenom; Mariju Zirojević; Nikolu Ivicu sa ženom Smiljanom (rođenom Bajilo) i sinovima Ilijom i Krstom; Milojka Kujundžića sa ženom Danicom i kćerkom Dragicom; Božu Naerlovića sa ženom Jovankom i kćerkama Veselinkom i Mirjanom; Dragomira Novakovića; Julku Obradović i Anđelku Šormaz.

Iz spiska se uočava činjenica da su u mnogim slučajevima pobijene cele porodice. Neke su gotovo zatrte, kao porodica Bajilo. Jovo i Rista Bajilo, glave jedne od najbrojnijih i najuzornijih porodičnih zadruga u Livnu, pre nego što su zaklani, morali su da gledaju kako ustaše kolju njihove unuke, kćerke, zetove, a iz utrobe njihove snahe Dobrile vade još nerođeno unuče. Njihovu najmlađu, još neudatu kćerku Stojanku i rođaku Vlajku Besaru, koja je kod Bajila bila u gostima, prvo su obeščastili, a onda zaklali.

Monstruozne zločine nad Srbima u Koprivnici ispričao je, posle rata, jedan od vozača autobusa smrti, Ismet Duran. Tako se, pored sudbine porodice Bajilo i drugih mučenika, saznalo i za stravičnu sudbinu učiteljice Angele Pucarić Lalić, supruge Rajka Lalića. Angelu i njenog trogodišnjeg sina Zdravka poterali su u autobus „za Srbiju“. Kad je počelo orgijanje koljača u autobusu, mali Zdravko je počeo da plače. Prestravljena majka je pokušavala da ga umiri, ali je dete bilo neutešno i skretalo pažnju koljača. Jedan od ustaša je zgrabio dete iz majčinog naručja i poneo prema prednjem delu autobusa, gde je izvođen ritual mučenja i ubijanja. Jedan od koljača zgrabio je za usta nemoćno dete da ga ućutka, a drugi mu jednim potezom noža otkinuo glavu i bacio je u krilo majci, poludeloj od bola. Zaklali su potom i nju.

Umrla je ne ispuštajući iz naručja glavu jedinca…

Priredio:

Udruženje Ognjena Marija Livanjska