Drvenu crkvu premestili jer ima prejako zvono

GLINA –  Na Baniji i Kordunu bilo je do Drugog svetskog rata dvadesetak drvenih crkava Srpske pravoslavne crkve. Sve su bile izuzetni primerci autohtonog graditeljstva, od materijala sa ovog područja, nekad bogatog šumom, i uglavnom su sve građene u 18. veku. Bile su pravi biseri arhitekture, nastale ručnom obradom, umećem veštih tesara prenošenim s kolena na koleno.

Što u onom, što u poslednjem ratu, devedesetih prošlog veka, nestale su, porušene ili zapaljene sve, izuzev dve.

Sticajem okolnosti opstale su crkva u Donjem Selištu, danas stavljena pod zaštitu države Hrvatske, i poludrveni hram posvećen Vaskrsenju Gospodnjem u Majskim Poljanama. Oba svetilišta nalaze se u blizini Gline.

U glinskoj opštini, u selu Buzeta, nalazila se crkva od drveta, graditeljski dragulj među sakralnim građevinama na Baniji.

Spaljena je nakon „Oluje” i danas postoje realni izgledi da se obnovi. Branka Bakšić, zamenica gradonačelnika iz reda pripadnika srpske nacionalne manjine grada Gline, kaže da je gotova projektna dokumentacija, za koju je potrebno oko 14.000 evra i, prema njenim rečima, kada se prikupe ta sredstva konkurisalo bi se kod hrvatskog ministarstva kulture.

U arhivi u Zagrebu, koja je povučena iz Beča, našao se i deo dokumentacije crkve u Buzeti. Student istorije Petar Demić, poreklom s ovih prostora, bavi se izučavanjem prošlosti Banije, području kroz istoriju više puta paljenom od raznih vojski. Prema njegovim rečima, pomenuta tri hrama SPC potiču iz 18. veka.

– Tako sva tri imamo zabeležena u austrijskoj karti Banske krajine nastaloj između 1773. i 1775. godine. Hram Svetog proroka Ilije (Buzeta) nalazio se na tromeđi Buzete, Dabrine i Klasnića i upisan je kao „St. Elias”.

On je premešten, a hram Vaznesenja Hristovog (Majske Poljane) nalazio se na tromeđi Brnjeuške, Majskih Poljana i Roviške i upisan je kao „Sztovraska czerkva”. I danas se nalazi na istom mestu, kao i hram Svetog arhangela Mihaila (između Gornjeg Selišta i Donjeg Selišta i upisan je kao „St. Michael”) – precizira za „Politiku“ mladi istraživač.

Prema njegovim rečima, najviše pojedinosti sačuvano je o hramu Svetog proroka Ilije (Buzeta), pa tako znamo da je hram vremenom premešten dublje u Buzetu. Zanimljivo je i to što je hram Vaznesenja Hristovog iz Majskih Poljana upisan kao Stovraška crkva, sasvim sigurno po staroj porodici Stovrag iz Majskih Poljana.

Autor: Đuro Đukić

Izvor: Banija onlajn

Vezane vijesti:

Luščani na Baniji– Volimo i čuvajmo naše običaje

Parastos stradalim civilima Capraških sela na Baniji 1991. godine

Časni Krstovi na mjestima uništenih pravoslavnih hramova na Baniji