Danas je školska slava – Savindan

Vernici i crkva slave Svetog Savu ili Savindan, posvećen utemeljitelju srpskog pravoslavlja Rastku Nemanjiću, prosvetitelju i prvom srpskom arhiepiskopu, čoveku koji se svojevoljno odrekao zemaljske vlasti i zamonašio se.

Praznik Svetog Save jedan je od najvećih hramovnih i porodičnih praznika. Proglašen je za školsku slavu i kaže se „Sveti Sava, školska slava“, a svetkuju ga i mnoge zanatlije i čobani.

Sveti Sava, rođen kao Rastko Nemanjić, bio je raški plemić iz vladarske porodice Nemanjića, uticajni diplomata i prvi srpski prosvetitelj i arhiepiskop autokefalne srpske žičke arhiepiskopije, diplomata, zakonodavac, književnik i hodočasnik.

Umro je 27. januara 1236. godine u Trnovu u Bugarskoj i taj dan je crkva ustanovila kao praznik kojim se obeležava uspomena na njegov život i delo.

Počekom 19. veka spevana je poznata Himna Svetom Savi.

Mnoge zanatlije u Srbiji smatrale su ga svojim patronom i uzimale njegov dan za esnafsku slavu.

U beogradskoj opštini Vračar, na mestu gde se veruje da su po nalogu Turčina Sinan-paše 1594. godine oskrnavljene i spaljene svetiteljeve mošti, podignut je hram posvećen Svetom Savi u znak zahvalnosti za sve što je uradio za svoj narod i crkvu.

Rastko Nemanjić, sin velikog srpskog župana Stefana Nemanje, rođen je 1169. godine.

Kao mladić je žudeo za duhovnim životom i zato je odbegao u Svetu Goru. I sam Stefan Nemanja je za njim došao u Svetu Goru, zamonašio se i umro kao monah Simeon.

Rastko, koji je uzeo monaško ime Sava, izdejstvovao je kod cara i patrijarha nezavisnost Srpske crkve, i postao prvi srpski arhiepiskop.

Sveti Sava i njegov otac ustanovili su manastir Hilandar, a potom i mnoge druge manastire, crkve i škole po srpskoj zemlji.

Putovao je dva puta na poklonjenje svetinjama u Jerusalimu i Svetoj zemlji.

Mirio je svoju braću, zavađenu oko vlasti, mirio je Srbe sa njihovim susedima. Stvarajući Srpsku crkvu, istovremeno je stvarao srpsku državu i kulturu.

Unosio je mir među sve balkanske narode i radio je na dobrobit svih i zato su ga poštovali i voleli svi na Balkanu.

Srbima je dao hrišćansku dušu, koja je opstala i posle propasti srpske države.

Umro je u Trnovu u vreme cara Asena, razbolevši se posle službe na Bogojavljenje, 12. januara 1236. godine.

Kralj Vladislav preneo je njegove mošti u manastir Mileševu, a Sinan-paša ih je oskrnavio i spalio na u Beogradu, 27. aprila 1594. godine.

Svetog Savu praznuju i stočari iz raznih krajeva. On se, poput svetog Mrate i svetog Aranđela, smatra vučjim pastirom.

Mnogi srpski narodni običaji oko Svetog Save vezani su za stoku i za strah od vukova.

Stoka se pred Savindan nije smela terati u šumu zbog straha od vukova, jer bi to za nju bilo pogubno, a tih dana se ništa nije radilo sečivom, pa britve nisu otvarane da bi vucima čeljusti ostale sklopljene. Žene nisu smele ništa da boje u crveno da vuci ne bi klali stoku.

Da bi umolili sveca da vukove okrene od njihovog stada, Sveti Sava se u mnogim krajevima proslavlja veoma svečano, posle sedmodnevog posta.

Ime Svetog Save nose mnogi toponimi gde god žive Srbi, a naročito u Srbiji i Crnoj Gori.

Poznato je da uspomenu na prvog srpskog arhiepiskopa u Crnoj Gori čuvaju toponimi Savina, Savinica, Savina voda, Savina greda, Savina stopa, Savin izvor, Savin potok, Savina strana, Savin kuk, Savino počivalo.

Sveti Sava, školska slava

Za vreme socijalističke Jugoslavije Sveti Sava se nije službeno slavio, jer su komunisti taj praznik ukinuli kada su zauzeli vlast 1945. godine. U škole je ponovo vraćen 1990. godine. U školama je taj dan radni, ali nenastavni. Kao školska slava obeležava se u školama u Srbiji i Republici Srpskoj.

Izvor: Informer/mondo