Crkva za spaljenu djecu – sjećanje na ustaške zločine iz 1941. godine u selu Ljubljenica

U selu Ljubljenica kod Stoca, sada opština Berković u Republici Srpskoj juče je paroh dabarski i stolački jerej srpske pravoslavne crkve Aleksandar Gajić osveštao spomen-crkvu podignutu u znak sećanja na trideset dvoje Srba koje su ustaše pogubile na Veliku Gospojinu 28. avgusta 1941. godine. Žive su ih spalili.

U Ljubljenici je živelo ukupno 45 Srba i svi su bili iz porodica Vukosav i Gelo. Na Vidovdan 28. juna 1941. godine, ustaše iz Ljubljenice i okolnih sela sve zatečene Srbe zatvorili su u dve kuće, izdvojili 10 odraslih muškaraca i odveli ih. Uveče, istog dana, ustaše su odrasle muškarce ubile na jami Barev do. Njihovim ženama, međutim, govorili su kako su već stigli u Srbiju, da im je tamo dobro i da svi rade.

Nakon dva mjeseca iste ustaše su ponovo sve Srbe zatečene u Ljubljenici, ukupno njih 34, zatvorile u dve kuće. Tada, na Veliku Gospojinu 1941. godine, nikoga nisu izdvajali. Djeca, žene i među njima samo dva odrasla muškarca, ukupno 34 čeljadi moralo je da pođe sa njima. Doveli su ih do jedne velike štale u selu. Zatvorili su ih u tu štalu, koju su obložili suvim drvećem i zapalili. Iz zapaljene štale uspjele su da pobjegnu samo devetogodišnja devojčica Slavojka Vukosav kasnije udata Dulać i starija žena Spasenija Gelo, koja umrla iduće godine zbog teških opekotina.

Paraklis je sagrađen sredstvima opštine Berkovići, te sela Dabrica i Šćepan Krst i prilozima koje su prikupile porodice Dulać i Vujinović. Slavko i Novica Dulać, suprug i sin sada pokojne Slavojke Dulać postavili su mermernu ploču sa imenima žrtava stradalim na ovom mjestu.

Od 32 Srba izgorelih u štali koju su zapalili, dvadeset su bila djeca, od toga njih devet nije napunilo ni pet godina, a troje su bile bebe koje nisu živjele ni godinu dana.

Povodom godišnjice od ovog strašnog zločina, Milenko Jahura, predsjednik Srpskog nacionalnog društva „Prebilovci“, kaže da su tom prilikom na pravoslavni praznik Velika Gospojina iz porodice Vukosav izgorjeli Cvijeta, Dara, Slavko (15 godina), Stoja (10 godina), Nasta, Cvija, Danica, Slavko (osam godina) i Anđelko (osam godina).

Iz porodice Gele živi su spaljeni Petra, Anđa, Ljubica (četiri godine), Mara, Milenko (osam godina), Milenka (šest godina), Ljubica (dvije godine), Danica, Branko (15 godina), Milenko (12 godina), Anđa (dvije godine), Vlado (12 godina) i Boro (10 godina).

Iz plamena je iskočila i pobjegla jedino devetogodišnja Slavojka Vukosav.

Komšije Hrvati i muslimani su ih istjerali iz kuća, pod izgovorom da ih `sele u Srbiju` i uz batine potjerali ka štali porodice Gelo.

„Tu su ih sve zatvorili. Krov štale bio je od slame, a zločinci su ubacili i dodatne bale slame. Ispred vrata su stajali zločinci sa gvozdenim vilama. Njima su u vatru vraćali žive buktinje, mučenike koji su iskakali iz zapaljene štale“, navodi Jahura.

Jednu djevojku su prethodno silovali. Slavojkinog brata, koji je iskočio iz štale, ubili i bacili ponovo u plamen.

Sa teškim ranama preživjela je i Spasenija Gelo, ali je poslije nekog vremena umrla.

Zločin su izvršile ustaše, komšije žrtava. Predvodili su ih Baldo Bošković – Krakić, Smajo Rizvanović, Stojan Maslać, Hasan Bajgorić – Hodža, Božo Papac i drugi.

Oko štale, koja je gorjela, zločinci su se veselili i podvriskivali na krike mučenika, a na obližnjoj poljani hrvatske djevojke su igrale u kolu i pjevale.

„Tako su pjesmom, igrom i čašćavanjem proslavili zločin koji su počinili. Odmah zatim, podijelili su imanja svojih žrtava, onako kako su se prethodno bili dogovorili“, kaže Jahura.

Poznata su imena 44 žrtve iz ovog sela u Drugom svjetskom ratu, od kojih je 23 sa prezimenom Gelo. Oni su potpuno istrijebljeni, a prezime ugašeno.

Iz porodice Vukosav, ubijena je 21 žrtva. Odrasli srpski muškarci iz sela, njih 10, prezimena Vukosav i Gelo, poubijani su uoči Vidovdana, 27. juna 1941. na Šćepan Krstu i bačeni u jamu Barov do.