ZATIRANjE SRPSKE POPULACIJE

Ustaše su vadile „sitnu“ djecu iz kolijevki za noge i udarali ih glavom od zid. Na taj način su ubijena sva djeca, a bilo je oko 50 u kolijevkama.

Priredio: Ognjen BEGOVIĆ

Bestijalni ustaški zločini nad Srbima aprila 1941. godine u selu Prebilovci, kod Čapljine, svjedoče o brutalnosti i sadizmu ubica, ali i o njihovoj genocidnoj namjeri da zatru Srbe kao narod.

Istoričar Draga Mastilović pojašnjava da su teror nad prebilovačkim Srbima ustaše počele da sprovode odmah nakon uspostavljanja vlasti, aprila mjeseca 1941. godine. Prvi na udaru bili su ugledniji ljudi, solunski dobrovoljci, pripadnici „Sokola“…

Prva žrtva terora bio je Ognjen Ždrakanović, koji je u maju, sa još jednom grupom pohapšenih Srba, divljački pretučen kundacima na ulicama Čapljine. Izmrcvaren i polumrtav, prevezen je kamionom u selo Vitinu, kod Ljubuškog, i u mesari ubijen sa grupom čapljinskih Srba.

Početkom juna 1941. godine uhapšeni su Kosta i Jovo Mandrapa i Spasoje Zurovac, istaknutiji seoski prvaci iz Prebilovaca, i ubrzo ubijeni kod željezničke stanice u Krupi, u srezu Čapljina. Napad Njemačke na SSSR 22. juna 1941. bio je povod za nova hapšenja prebilovačkih Srba, zlostavljanja i ubijanja.

U noći između 22. i 23. juna na Klepačkom mostu na Bregavi ubijeni su Vaso, Triša i Uglješa Mandrapa. Iste noći, jedna grupa ustaša koju su predvodili Smajo Čolaković i Leopold Ferjančić upala je u kuću Koste Mandrape i ubila ga, kao i čitavu njegovu porodicu – ukupno devetoro osoba, a njihove leševe pobacali su u Bregavu.

„Žrtve su odvođene u zloglasni zatvor `Silos` kod Tasovčića, a odatle na gubilišta. Neke od žrtava ubijane su i u blizini sela, poput Boška Buluta, Spasa Ždrakanovića, Mitra Tripkovića, Rista Banđura i još nekoliko staraca, koji su pobijeni na mjestu zvanom Morin otok u Prebilovačkom blatu“, navodi Mastilović.

Nakon toga, kompletno srpsko stanovništvo iz Prebilovaca izbjeglo je u planine, a u selo su se vratili tek pošto je u Hercegovinu upućen specijalni Pavelićev izaslanik podmaršal Laksa, koji je jednim proglasom garantovao mir i sigurnost srpskom stanovništvu u Hercegovini.

Razlog njegovog dolaska u Hercegovinu bio je opšti narodni ustanak koji je protiv ustaške strahovlade izbio u istočnoj Hercegovini već početkom juna 1941. godine.

U međuvremenu, ustaše su spremale nove pokolje hercegovačkih Srba, a selo Prebilovci ubrzo će postati zastrašujući simbol stradanja srpske djece i nejači od ustaškog noža u Hercegovini.

U ranim jutarnjim časovima 4. avgusta 1941. godine hiljadu do hiljadu i po ustaša napalo je selo iz tri pravca, ali su u selu zatekli uglavnom žene, djecu i starce jer odrasli muškarci, u strahu od ustaša, nisu spavali kod svojih kuća.

Mastilović upućuje na materijale Zemaljske komisije BiH za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača, u kojima se doslovno kaže: „Odmah po ulasku u selo, ustaše su otpočele sa pretresanjem kuća, sporednih zgrada, prikupljanjem stanovništva, silovanjem žena i djevojaka i pljačkom stvari“.

Stanovnike centra sela dovezeni su kod zgrade osnovne škole. Tamo počinju orgije sadizma i bestijalnosti nad nezaštićenim ženama i djevojkama, a naročito nad djevojčicama od 12 do 15 godina.

Učiteljicu Stanu Arnaut mnoge su ustaše redom silovale, a zatim je zaklali i negdje oko škole zakopali. Ženu Bogdana Medana ustaše su zatekle upravo pri porođaju, bajonetom joj rasporile trbuh, izvukle dijete, zamotale ga u krpu i ponovo vratile u rasporenu ženu.

Ustaše su iz kuća iznosile posteljinu, prostirale je ispred kuća i tamo na njima javno vršili silovanje. Najgore scene odigrale su se u samoj osnovnoj školi – sve su mlađe žene, djevojke i djevojčice bile silovane i to pred njihovom djecom i majkama.

„Kada su se neke ustaše zasitile silovanja, naredile su jednoj grupi djevojaka i starom Nikoli Šariću, zvanom Hadžija, da se skinu goli i igraju kolo“ – stoji u izvještaju.

Mara Bulut je jedina žena koja se spasila i živa izašla iz škole u Prebilovcima. Ona je svjedok užasnih scena, vidjela je kako su ustaše vadile „sitnu“ djecu iz kolijevki za noge i udarali ih glavom od zid. Tako su ubijena sva djeca, a bilo je oko 50 kolijevki.

Žrtvu Maksima Buluta, starog oko 22 godine, ustaše su nagonile da siluje svoju rođaku Stanu Bulut i, pošto to nije htio, ustaše su ga strašno tukle i mučile. U mučenjima i zlostavljanjima žena i djevojaka naročito se isticao ustaša Rudo Vrdoljak iz Ljubuškog.

Nakon svih ovih zlostavljanja i mučenja, ustaše su stanovnike centra sela još u toku tog dana otjerali prema Čapljini i zatvorile u zloglasni „Silos“.

Istovremeno, ustaše su u pojedinim zaseocima kod Prebilovaca ubijali ljude na licu mjesta. Tako su na Suhića brdu, pred njihovim kućama, pobijene kompletne porodice Vlajka i Nikole Dragičevića – oko 25 članova, dok je jedini uspio da se spasi Ćetko Dragičević.

Porodice Jovice i Sava Medana – oko 20 članova, kao i Boška Dragičevića i Pera Buluta – oko 15 članova, koji su živjeli u zaseoku Košćela, odvedene su do Prebilovačkog blata i pobijene u mjestu zvanom Glaviš do.

(nastaviće se)

Izvor:

Vezane vijesti:

Draga Mastilović: Stradanje Srba u Prebilovcima (2)

Prebilovci – Jadovno 1941.