Sutra u Nišu dan sjećanja na stradale u NATO agresiji

Sutra se navršava 20 godina od NATO bombardovanja Srbije, odnosno tadašnje SR Jugoslavije, a tim povodom će u Nišu biti obilježen Dan sjećanja na stradale u NATO agresiji.

Ovom skupu, koji će biti održan u 19.45 časova na Trgu kralja Milana, prisustvovaće predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i premijer Ana Brnabić.

Prije 20 godina, 24. marta, počeli su vazdušni napadi NATO-a na tadašnju SR Jugoslaviju, uz korištenje municije sa osiromašenim uranijumom.

Napadi su trajali bez prekida 78 dana, tokom kojih su teško oštećeni infrastruktura, privredni objekti, škole, zdravstvene ustanove, medijske kuće, spomenici kulture.

Prema procjenama različitih izvora, poginulo je između 1.200 i 2.500 ljudi.

Odluka o početku napada na SR Jugoslaviju donesena je bez odobrenja Savjeta bezbjednosti UN, a bombardovanje je okončano 78 dana kasnije usvajanjem Rezolucije 1244.

Naredbu o početku akcije pod nazivom „Saveznička snaga“ američkom generalu Vesliju Klarku prenio je 23. marta tadašnji generalni sekretar NATO-a Havijer Solana.

Klark je kasnije u svojoj knjizi „Moderno ratovanje“ priznao da je planiranje vazdušne operacije NATO-a protiv SR Jugoslavije „sredinom juna 1998. godine već uveliko bilo u toku“ i da je završeno krajem avgusta iste godine.

Napadi na Jugoslaviju počeli su 24. marta 1999. godine u 19.45 časova, a vlada u Beogradu iste noći proglasila je ratno stanje.

Napad je trajao do 4.00 časa ujutro, težište udara bili su objekti Ratnog vazduhoplovstva, Protivvazdušne odbrane i vojne industrije, a prve mete vojni aerodromi u Prištini, Podgorici, Batajnici i Užicu, kao i ciljevi u Kuršumliji, Novom Sadu, Pančevu, Kragujevcu i Lučanima.

Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 sedmica bar nekoliko puta nije našao na meti napada, a Crna Gora je, uglavnom, bila pošteđena masovnih udara.

Tokom operacije izvršeno je 2.300 vazdušnih udara po 995 objekata širom zemlje, a 1.150 borbenih aviona lansiralo je oko 420.000 projektila ukupne mase 22.000 tona.

NATO je lansirao 20.000 velikih projektila, među kojima 1. 300 krstarećih raketa na vojne i civilne ciljeve, a izručio je i 37.000 „kasetnih bombi“ sa 350.000 kasetnih potprojektila.

Uz upotrebu najubojitijeg oružja, NATO je u ratu protiv Srbije upotrijebio i zabranjeno naoružanje – municiju sa osiromašenim uranijumom, čije posljedice i danas trpe građani Srbije, a najviše djeca, koja obolijevaju od raka krvi.

U oružanom sukobu sa nemjerljivo nadmoćnijim neprijateljem, srpska PVO uspjela je da obori dva aviona NATO – lovac „F16“ i američki supermoderni „nevidljivi“ avion „F-117“, i da zarobi tri neprijateljska vojnika.

Prilikom povlačenja snaga Vojske Jugoslavije, ispostavilo se da je učinak NATO-a 14 uništenih tenkova, 17 oklopnih transportera i 20 artiljerijskih oruđa.

Akcija NATO-a, koju su Vlada SR Jugoslavije, ali i brojni pravni stručnjaci nazvali agresijom, uslijedila je poslije neuspešnih pregovora o rješenju krize na Kosovu u Rambujeu i Parizu, februara i marta 1999. godine.

Bombardovanje SR Jugoslavije okončano je 10. juna, usvajanjem Rezolucije 1244 Savjeta bezbednosti UN. Dan ranije, predstavnici Vojske Jugoslavije i NATO-a potpisali su u Kumanovu Vojno-tehnički sporazum, kojim je precizirano povlačenje snaga Vojske Jugoslavije sa Kosova i ulazak u južnu srpsku pokrajinu međunarodnih vojnih trupa.

Jedinice Vojske Jugoslavije povukle su se sa Kosova nakon donošenja rezolucije UN, a prve međunarodne trupe ušle su na teritoriju Kosova iz Makedonije već 12. juna 1999. godine.

Prema podacima UNHCR, Kosovo je od dolaska mirovnih snaga napustilo oko 230.000 Srba i Roma, a u pokrajinu se vratilo oko 800.000 izbjeglih Albanaca.

U mnogobrojnim incidentima u istom periodu ubijeno je oko 500 ljudi, ranjeno više desetina i oteto 200, prema albanskim izvorima.

Prema srpskim izvorima, od početka bombardovanja kidnapovano je 1.500 nealbanaca.

Izvor: SRNA