Srpska zastava u bečkom muzeju: Što nije zarobljeno u ratu, kupljeno u miru

U Vojno-istorijskom muzeju u Beču otvorena je izložba o Prvom svjetskom ratu, a jedan detalj uzbudio je duhove u srpskoj javnosti.

U sklopu izložbe nalazi se pukovska zastava srpske vojske, a nepoznato je  kako je muzej došao u njen posjed, jer je uvriježeno mišljenje da nijedna pukovska zastava srpske vojske nije zarobljena tokom velikog rata, što je gotovo nevjerovatna činjenica.

Kada je general August fon Mekenzen izvijestio njemačkog cara Vilhelma o pobjedi nad srpskom vojskom, ovaj je zahtjevao da mu se donese jedna zaplijenjena srpska pukovska ratna zastava kao simbol pobjede i ratni trofej. Međutim, general August fon Mekenzen morao je da razočara njemačkog cara jer tokom dvije godine ratovanja Srbima nije zarobljena ni jedna jedina pukovska zastava.

Srpska vojska imala je 51 pukovsku zastavu. U beogradskom Vojnom muzeju nalazi se njih 46. Jedna se nalazi u Parizu, a sudbina 4 nije poznata. Za neke se smatra da su uništene da ne bi bile zarobljene, a zastave Drugog puka (poznatog kao Gvozdeni) i Desetog puka (Takovski) viđeni su na slikama JVUO tokom sabora u selu Ba. Postoji mogućnost da su odnesene u inostranstvo.

Prema Milana Bogojevića, koji je sprenuo pažnju na ovaj detalj, bečki muzej tvrdi da je zastava originalna.

– Zastava je orginalna. Pripadala je 2. konjičkom puku „Car Dušan“ prvog poziva. Muzej je ovu zastavu kupio na aukciji 2014. godine od nemačke aukcijske kuće „Andreas Thies“ cijena koju su platili je 17.000 evra – odgovoreno j iz muzeja na upit o porijeklu zatave.

Sa druge strane, beogradski Vojni muzej tvrdi da posjeduje izvornu zastavu, i da nikad nije bila predmet prodaje. Tako oba vojna muzeja posjeduju zastavu za koju tvrde da je originalna.

Bogojević piše o tome šta bi moglo biti rješenje ove dileme:

Zastava koja se nalazi u Beču je nestala još za vreme Prvog svetskog rata a pošto je puk bio aktivan izrađena je nova identična zastava koja je takođe orginalna.Ta zastava je bila u upotrebi sve do 1930. godine kada je kralj Aleksandar Prvi Karađorđević na Banjici uručio vojsci nove zastave Kraljevine Jugoslavije, dok su stare predate Vojnom muzeju. Muzej tada nije imao svoju zgradu, pa su zastave čuvane u hramu Svetog Đorđa na Oplencu.

Rešen da rešim ovu enigmu obratio sam se za pomoć kolekcionaru Daliboru Stojiljkoviću koji važi za jednog od najboljih poznavalaca militarije iz perioda Prvog svetskog rata.

Usresredili smo se na zastavu koja se nalazi u Beču jer smo tu imali opipljiviji trag i posle višemesečnog istraživanja uspeli da saznamo dosta neverovatanih informacija vezanih za ovu pukovsku zastavu.

Zastava se do 1966. godine nalazila u vlasništvu poznatog francuskog trgovca antikvitetima Rene Džonsona (Renee Johnsona). Kako je on došao u njen posed nažalost nije poznato. Ono što znamo jeste da zastava 1966. godine prelazi u vlasništvo našeg poznatog pesnika i akademika prof.dr Dušana Matića koji je bio veliki poštovalac srpske vojske sa kojom je kao dečak prešao albanske gudure. Matić se školovao u Francuskoj gde je ostavio veliki trag u književnosti i kulturnom životu.

Dušanka Matić kustos iz „Legata Dušana Matića“ u Ćupriji nije upoznata sa činjenicom da je Dušan Matić posedovao ovu vrednu zastavu ali je potvrdila da je Matić koji je bio i oficir „Legije časti“ nakon rata često putovao na relaciji Beograd – Pariz te da je bio neka vrsta kulturne spone između Jugoslavije i Francuske. Posebno je bio aktivan 60-tih godina 20. veka.

Ne zna se tačno kada i zašto Matić prodaje zastavu antikvarnici „Patrice & Patricia Reboul“ u Parizu ali na poslednjoj aukciji 2014. uz zastavu je priložen račun otkupa od Matića, uverenje od Matića o legalnosti, nekoliko fotografija zastave, knjiga o istoriji srpske vojske sa fotogarafijama ratnih zastava i njegova knjiga pesama „Bagdala“ prevedena na francuski.

Srpska pukovska zastava dugo vremena je skupljala prašinu u pariskoj antikvarnici, razlog za to verovatno leži u visokoj ceni od 15. 000 evra koliko je tražio vlasnik Patrik Rebul (Patrice Reboul) koji je svakako znao šta poseduje i samo čekao pravi trenutak za prodaju.

Na stogodišnjicu od početka Prvog svetskog rata, potražnja za predmetima iz rata je porasla, pa je antikvarnica zastavu ponudila poznatoj nemačkoj aukcijskoj kući „Andreas Thies“ koji su je 2014. godine preprodali bečkom Vojnom muzeju.

Po svemu gore navedenom izgleda da su Austrijanci konačno „osvojili“ srpsku pukovsku zastavu. Ono što nisu uspeli u ratu, ostvarili su u miru. Simbolično na stogodišnjicu od početka Prvog svetskog rata.

Izvor: Frontal

Vezane vijesti:

Kako smo izgubili zastavu „Gvozdenog puka“

Neke stvari nemaju cijenu: Knjiga o gvozdenom puku

Koliko je Srba stradalo u 20. veku (1): Spisku žrtava nema kraja