Sandra Blagić: Napokon znam gdje počivate

Kroz Travnik, Nijemci su prošli 14. aprila 1941. godine, a ubrzo zatim vlast uspostavljaju ustaše i zavode teror. Nastade istrebljenje Srba, Jevreja i Roma.

Sistem Genocida je bio ozakonjen, te su određene Smrike kod Pucareva ( današnjeg Novog Travnika ) za glavno ustaško gubilište. A kada nije bilo mjesta u Smrikama onda su logoraši, odvedeni u Gospić, Jadovno, Pag i druge logore, tadašnje NDH.
Ustaše tako započinju ubistva, kako u Travniku tako i u okolnim selima, Turbe, Goleš, Bijelo Buće, Korićani, Komar, Vakuf, Dolac, Karaula, Dubravice, Vitovlje.
Prvo odvode, uglednije Srbe i Jevreje, doktore, sveštenike, advokate, činovnike.

Najozloglašeniji od svih ustaša bio je Viktor Gutić koji je i u Sanskom Mostu izvodio ista zločinstva nad srpskim narodom. Njegova desna ruka su pojedini učenici Jezuitske gimnazije, Slavko Knežević i Rudo Vajs, te Mirko Zec, Drago Erceg, Fabijan Svitica, Ivan Relja i mnogi drugi. Čak su i katolički sveštenici učestvovali u pokoljima.
Na razne trikove ustaše su hvatale Srbe i ubijale ih.
Dati su proglasi da se svi Srbi od 16 do 60 godina starosti jave na rad koji će trajati samo par dana.

Mnogi se nikada nisu vratili.

Pravljeni su spiskovi, Srba, Jevreja, Roma, koji su za likvidaciju. Pokrštavani su, pljačkani, silovani, maltretirani, ubijeni.
Na jednom takvom spisku našao se i brat Aleksa od pradjede Pane Šarića. Pradjeda se prijavio umjesto brata.
Prvog Avgusta iz sela Bijelo Buće, odvedeni su deda od moje majke Špiro Vasiljević i deda od moga oca, Pane Šarić. Otišli su sa komšijama, prijateljima, rođacima na rad.
Te 1941. godine prvog avgusta, poslednji put viđeni od strane svojih porodica.

Ostadoše žene sa nejači, a najmlađe od njih imalo je samo tri mjeseca.

Zameo im se svaki trag.

Godinama smo se pitali, gdje su im kosti.  Da nisu ubijeni pored puta, zakopani, zaboravljeni. Ili da su završili u Smrikama, Jasenovcu, ili u logoru Kruščica nedaleko od Travnika.

Ubijeni, jer su bili pravoslavci, čestiti, vredni, radni, porodični domaćini. Ubijeni, jer su bili Srbi!

Napokon sam Vas pronašla.

Vaše kosti počivaju na Velebitu. Onoj divnoj planini, prepunoj, ptica, cvijeća, a previše krvi.
Ne znam u koju ste jamu bačeni.
Ne znam da li ste živi bačeni, ili su vas tukli do smrti.
Ne znam da li su vas preklali, ili zatukli.
Ali znam da ste gore.

Pod kršom.
Onim golim kamenom, okruženi šumom. U dubokim bezdanima, progutani.
Našla sam vas preko Centralne baze žrtava Jadovno 1941. I zahvaljujem se svim ljudima koji su godinama, vrijedno skupljali imena. Imena naših, dragih, milih i nevinih.
Ponosna sam, jer vaša krv kola mojim venama. Venama vaših potomaka. I dok je nas, vaših potomaka nikada vas zaboraviti nećemo.
Živite sa nama. Dali ste život za nas, za našu slobodu!

„Oprostiti moramo jer smo hrišćani, zaboraviti ne smemo, jer je zaborav veliki greh i saučesništvo sa neljudima.“
Njegova Svetost Patrijarh Srpski g. German

Autor: Sandra Blagić

---

Vezane vijesti: