Otvorena izložba „Prebilovci“ u Bačkoj Palanci

Na veliki jubilej – 100 godina od prisajedinjenja Srpskog Vojvodstva cjelini našeg narodnog tijela i bića, bila mi je čast i iskrena radost učestvovati na otvaranju izložbe o stradanju srpskog naroda iz Prebilovaca i donje Hercegovine u Drugom svjetskom ratu, ali i njihovom vaskrsenju pod kupolama hrama u Prebilovcima, te pobjedi u dočeku 800 godina Svetosavske crkve u Hercegovini sa horovima pravoslavnih novomučenika.

U okviru duhovnih svečanosti „Pod pokrovom Bogorodice“, a povodom slave novog hrama Pokrova Presvete Bogorodice u Bačkoj Palanci, Srpsko Nacionalno Društvo „Prebilovci“ dobilo je poziv da u nedelju 30. septembra 2018. godine upriliči izložbu i razgovor o stradalničkom iskustvu Srba u Hercegovini.

Zahvaljujem se g. Milenku Jahuri, predsjedniku SND „Prebilovci“, na ukazanoj prilici da prenesem porodična i lična iskustva o hrvatskom genocidu nad Srbima u Hercegovini, te da ponudim savremeno sagledavanje zločina koji od razlaza 1054. godine neprekinuto traje na ovom razgraničenju dvije duhovno-civilizacijske svijesti.

Obratio sam se kao potomak žrtava ustaškog genocida u Hercegovini, potom kao publicista koji se bavi temama Pravoslavne civilizacije i srpskog iskustva u njenim okvirima, te kao pripadnik mlađih generacija koje će u traumatičnom iskustvu Jasenovca, Jadovna i Prebilovaca morati pronaći svoj Novi Tavor preobraženja, obnove i sile – sile u istini i životu s kojima ćemo se sigurno vratiti na sva naša istorijska podneblja zatiranja.

Ovo iskustvo srpskog naroda biće najvrednije što možemo ponuditi za život i slobodu državotvornih, neporobljivačkih i samosvjesnih naroda svijeta.

Zahvaljujem se sveštenstvu iz Bačke Palanke na srdačnom prijemu, sveštenicima eparhije bačke koji su ciljno došli na predavanje, Narodnoj biblioteci „Veljko Petrović“ u Bačkoj Palanci koja nas je ljubazno ugostila, te uljudnoj i dobroj publici koja je svaku našu riječ saslušala sa punim poštovanjem i interesom.

Volim ravnicu i njene ljude, mir ušorenih staza natkrivenih krošnjama platana, odmjerenu pristojnost ljudi, lagani trepet melanholije i nasljeđe velike istorije koja kao biser izranja iz dubina Panonije.

Jedna od mirnih luka naše ravnice je i Bačka Palanka, ljupka varoš pokraj živonosnog Dunava, privijena uz njegov tok kao zaljubljena žena uz vjerenika.
Po etimologiji riječ „bač“ u srpski jezik uhodi iz ugarskog (mađarskog), a značila bi konačište, naselje kraj vode.

Zato Vijenu zovemo Bečom tj. velikim naseljem uz veliku rijeku. No, u našem dinarskom kraju planinska konačišta i danas zovemo bač-ijama, te nije zatvorena mogućnost da se ova riječ vratila srpskom jeziku poslije milenijumskog kruženja ravnicom.

Bačka Palanka je dobra srpska luka. Kao kapija Podunavlja ona je prva prihvatala sve naše vjekovne zbjegove sa juga i zapada, pružala im odmor i komad paorskog nasušja. Oni su nju branili, ukrašavali, pjevali joj i davali svježinu obnove. Najstarija srpska pravoslavna crkva u Bačkoj Palanci je posvećena Svetom Jovanu Krstitelju, a njena gradnja započinje 1785. godine. U cjelini je završena 1815. i ta godina se uzima kao polazna za njeno trajanje.

2015. godine svečano je obilježeno 200 godina Svetojovanovskog hrama u Bačkoj Palanci.
Ono što je važno za Srbe Hercegovce među prvim sveštenoslužiteljima ove crkve bio je Rafailo Miloradović, potomak srpske vlastelinske loze iz Huma, Miloradovića-Hrabrena.

Rafailo Miloradović je bio ikonopisac i sekretar vladike bačkog Visariona Pavlovića (1731. -1756.), a učestvovao je i na crkveno-narodnom saboru u Sremskim Karlovcima 1735. godine kojim je ustanovljena Srpska Vojvodina.
U blizini Bačke Palanke živjele su i u novu srpsku vlastelu stasavale dvije hercegovačke loze, Stratimirovići i Dunđerski (Višnjevci).

Danas je Bačka Palanka Hercegovina izvan Hercegovine, a njeni ljudi su visovi u ravnici koji vrlinama, radom i ponosom na starinu jednako streme nebu kao oni planinski u našem Zahumlju.

30. septembra 2018.
u Bačkoj Palanci

Autor: Goran Lučić

Izvor: Slobodna Hercegovina

Vezane vijesti:

Zločin u Prebilovcima je jedan od najsramnijih događaja u ljudskoj istoriji, ali pošto su žrtve Srbi sve se brzo zaboravilo

Selo Prebilovci u Hercegovini – srpska Golgota dvadesetog veka

KRSTOM POBJEĐUJ: SND Prebilovci obilježiće mjesto stradanja na Kravarici