Etničko čišćenje – ratno i poratno

Piše: Nenad Krsmanović*

Da li će rezultati poslednjeg popisa stanovništva u BiH, koji će biti zvanično saopšteni do kraja godine, srušiti globalno rasprostranjeni mit o Srbima kao etničkim čistačima, odnosno Muslimanima/Bošnjacima i Hrvatima kao etnički očišćenim?

„Srbi su ubijali decu, palili kuće, silovali starice, rušili bogomolje. Hrvati su sve to retko činili i žrtve su gotovo isključivo bili Muslimani. A ovi opet, i kad im se i omaklo neko zlodelo, bilo je samo nehotično, u samoodbrani, od ruke nekog psihopate itd. Ali kod njih to nije bio sistem, pa nije bilo ni komandne odgovornosti.”

To je, ukratko, bila verzija građanskog rata u BiH koju su 1992-1995. širili globalni mediji. Posle se onih trista hiljada pobijenih Muslimana tokom prve godine rata svelo na ukupno sto hiljada žrtava na sve tri strane tokom celog rata. Osam hiljada žrtava u Srebrenici na Haškom sudu je odjednom i bez objašnjenja prepolovljeno.

Istovremeno, utvrđena je mreža privatnih zatvora u mestima sa muslimanskom većinom, u kojima je bilo ne manje ubijanja, mučenja, silovanja, pljačkanja. Ispostavilo se da nisu samo mudžahedini srpskim zarobljenicima odrubljivali glave nego da su to činili i branitelji građanskog Sarajeva sa oficirskim činovima nad jamom Kazani. Neumorni istraživač Milivoje Ivanišević u „Antologiji ubijanja Srba u BiH 1992-1995.” o svemu tome daje verodostojne podatke.

Nezvaničnim rezultatima popisa stanovništva 2013. na red je došla i demistifikacija etničkog čišćenja, što je, navodno,takođe bilo ekskluzivno srpski specijalitet. Početkom prošlog meseca banjalučki „Press” je iz pouzdanih izvora objavio da je poslednji popis stanovništva BiH pokazao da u nacionalnoj strukturi stanovništva Srpske danas ima znatno više Bošnjaka i Hrvata nego Srba u Federaciji. Brojčano, 195.000 nesrba živi u PC, a 120.000 Srba u Federaciji. Procentualno, u Srpskoj ima 15 odsto Bošnjaka i Hrvata, a u Federaciji stanuje svega pet odsto Srba. Iz svega proizlazi da je PC relativno više multietnička, multireligijska i multikulturalna nego Federacija, koja se inače zaklinje u „evropske vrednosti”.

Uprkos tome, naše komšije jašu na povratku izbeglica na ognjišta u Srpskoj, a iz nje retko dolazi pitanje gde su Srbi iz Sarajeva, Mostara, Tuzle, Zenice, Drvara, Glamoča itd. Naravno, pitanje je odavno postalo neumesno, jer posle 20 godina stariji su ili pomrli ili teško pokretni, a mlađi su odrasli i započeli bolji život na sigurnijem mestu i nasleđeno u zavičaju odavno prodali ili zamenili. Česti istupi reisa Kavazovića i biskupa Komarice o problemu povratka na ognjišta, u kojima se nikada ne spominju i predratni pravoslavci u Federaciji, ipak imaju svoju funkciju. Ispada da je etničko čišćenje bilo samo u Republici Srpskoj, iako već nestanak 145.000 Srba u Sarajevu i 25.000 u Mostaru nadilazi ukupan broj Bošnjaka i Hrvata koji od rata više ne stanuju u Banjaluci, Doboju, Bijeljini, Trebinju, Zvorniku itd.

Kada je reč o Federaciji, ne radi se samo o posledicama etničkog čišćenja tokom rata nego i o kontinuiranim odlascima u miru, ali utoliko gore. Ratne izbeglice su neretko odlazile preventivno, iz straha da će se rat proširiti i na njihov kraj, zbog vesti da se u susednoj opštini dogodilo zlo, u panici što svi okolo odlaze i sl., a ne zbog neposredne životne opasnosti. Poratni odlasci su posledica staložene i promišljene procene da u mirnodopskim uslovima u starom kraju više nisu kod kuće. A to opet mnogo govori o današnjoj situaciji u jednom, odnosno drugom entitetu.

Štaviše, u predstojećoj proveri državljanstava, što je spoljni nalog radi identifikacije islamskih terorista u BiH, doći će do tragikomične situacije. Srpske izbeglice iz Hrvatske biće tretirane jednako kao mudžahedini sa Bliskog istoka koje su bošnjačke vlasti državljanstvima nagradile za ratne zasluge u borbi protiv Srba. Ili, kako to onomad na TV rečejedan Ličanin koji je izbegao u Srpsku: „Mi ćemo biti kolateralna šteta borbe protiv islamskog terorizma.” On i ne sluti da bi na kraju moglo biti i gore, da oni budu optuženi da su etnički očistili Hrvate iz Srpske, a ne ovi njih iz Hrvatske.

O tome se, naravno, ćuti u federalnim medijima, ali se začudo ništa ne govori ni u zajedničkim organima BiH u Sarajevu. U Narodnoj Skupštini PC, umesto o tome, vode se beskrajne rasprave da li je veće zlo korupcija ili izdaja, a lideri vlasti i opozicije, umesto za zajedničkim stolom u Banjaluci, sede na priredbamau Beogradu. Nijedan političar ili analitičar u PC nije obratio pažnju na podatke insajdera iz Statističkog zavoda BiH, pa nije onda čudo što se na međunarodnim forumima i u globalnim medijima i dalje operiše podacima o Srbima kao etničkim čistačima i ostalim kao žrtvama.

Na pitanje sa početka teksta: da li će rezultati popisa promeniti taj opšteprihvaćeni stereotip, odgovor glasi: Neće! Gubitak medijske bitke u ratu Srbi će potvrditi i u miru…

*Profesor univerziteta

Izvor: Politika, petak 30. oktobar 2015., str. 14.

Vezane vijesti:

Javnosti, državnim zvaničnicima i stranačkim vođama Republike Srpske

REPUBLIKA SRPSKA I SRBIJA STOJE UJEDINjENE

Nisam bitan ja,bitna je Republika Srpska!