3.1. Žrtve akcije Oluja na srpskoj strani
1. Poginuli i nestali Srbi po Veritas-ovoj evidenciji
Ova analiza obuhvaća period od početka akcije "Oluja", 04. 08. 1995. godine, do kraja 1998. godine, do kada su na području RH i bivše RSK, zbog etničke pripadnosti, ubijani Srbi u većem broju, i oni koji su ostali i povratnici.
Spisak žrtava akcije „Oluja" je izvod iz generalnog spiska „SRPSKE ŽRTVE RATA I PORAĆA NA PODRUČJU HRVATSKE I BIVŠE RSK 1990. -1998. GODINE", sačinjen po istoj metodologiji.
Analiza obuhvaća sve žrtve akcije "Oluja" (tačka 2.), dok su direktne (tačka 3.) i indirektne (tačka 4.) posebno analizirane.
2. Ukupne žrtve (direktne i indirektne)
2.1. Veritas je do 31.12.2012. verifikovao 1.839 poginulih i nestalih lica, od kojih je do sada sahranjeno 889, dok se 950 lica još vode u kategoriji nestalih (po grupama: nestao = 499; nestao/poginuo = 200; nestao/pokopan = 251 lica).
2.2. Poginuli/sahranjeni
Poginulo/sahranjeno je najmanje 889 (48% od ukupnog broja poginulih i nestalih u ovoj akciji).
Po spolu: muškaraca = 676 (76%); žena = 213 (24%).
Prema statusu: civila = 525 (59%); vojnika = 356 (40%); milicionera = 8 (1%).
Prema dobi: do 18 godina = 7 (1%); od 18 do 60 godina = 465 (52%); preko 60 godina =
400 (45%); nepoznata dob = 17 (2%).
Po godinama pogibije: 1995. = 869 (98%); 1996.= 12; 1997. - 4; 1998.= 4 lica.
Po regijama pogibije: Banija = 184; Lika = 216; Kordun = 45; Sjeverna Dalmacija =
383; unutrašnjost Hrvatske = 4, BiH = 57 lica.
2.3. Nestali
Trenutno se na listi nestalih vodi 950 lica (52% od ukupnog broja poginulih i nestalih u ovoj akciji).
Po spolu: muškaraca = 625 (66%); žena = 325 (34%).
Prema statusu: civila = 661 (69%); vojnika = 286 (30%); milicionera = 3 (1%).
Prema dobi: do 18 godina = 4 ; od 18 do 60 godina = 424 (45%); preko 60 godina = 487 (51%); nepoznata dob = 35 (4%).
Po godinama nestanka: 1995. = 925 (97%); 1996.= 19 (2%); 1997. = 6 lica;
Po regijama nestanka: Banija = 364; Lika = 233; Kordun = 116; Sjevernoj Dalmaciji =
210; unutrašnjost Hrvatske = 2, BiH = 25 lica.
2.4. Ukupne žrtve
Trenutno se na listi poginulih i nestalih vodi 1.839 lica.
Po spolu: muškaraca = 1.301 (71%); žena = 538 (29%).
Prema statusu: civila = 1.186 (64%); vojnika = 642 (35%); milicionera = 11.
Prema dobi: do 18 godina =11; od 18 do 60 godina = 889 (48%); preko 60 godina = 887
(48%); nepoznata dob = 52 (3%).
Po godinama pogibije/nestanka: 1995. =1.794 (98%); 1996.= 31 (2%); 1997. = 10; 1998= 4 lica;
Po regijama pogibije/nestanka: Banija = 548; Lika = 449; Kordun = 161; Sjevernoj Dalmaciji = 593; unutrašnjost Hrvatske = 6, BiH = 82 lica
3. Direktne žrtve
3.1. Žrtava na srpskoj strani, stradalih od neprijateljske strane evidentirano je 1.718 lica (93% od ukupnog broja žrtava na srpskoj strani u ovoj akciji), od toga 643 (37%) uniformisanih lica i 1.075 (63%) civila.
Oluja ̶ spisak direktnih žrtava
3.2. Poginuli/sahranjeni
Poginulo/sahranjeno je najmanje 806 (47% od ukupnog broja direktnih žrtava u ovoj akciji).
Po spolu: muškaraca = 636 (79%); žena = 170 (21%).
Prema statusu: civila = 449 (56%); vojnika = 349 (43%); milicionera = 8 (1%).
Prema dobi: do 18 godina = 6 (1%); od 18 do 60 godina = 447 (55%); preko 60 godina =
341 (42%); nepoznata dob = 12 (2%).
Po godinama pogibije: 1995. = 789 (98%); 1996.= 10; 1997. = 3; 1998.= 4 lica.
Po regijama pogibije: Banija = 170; Lika = 209; Kordun = 42; Sjeverna Dalmacija =
355; unutrašnjost Hrvatske = 4, BiH = 26 lica.
3.3. Nestali
Trenutno se na listi nestalih vodi 912 lica (52% od ukupnog broja direktnih žrtava u ovoj akciji).
Po spolu: muškaraca = 614 (66%); žena = 298 (34%).
Prema statusu: civila = 626 (69%); vojnika = 283 (31%); milicionera = 3.
Prema dobi: do 18 godina = 4 ; od 18 do 60 godina = 412 (45%); preko 60 godina = 463
(51 %); nepoznata dob = 33 (4%).
Po godinama nestanka: 1995. = 888 (97%); 1996.= 18 (2%); 1997. = 6 lica;
Po regijama nestanka: Banija = 359; Lika = 227; Kordun = 1115; Sjeverna Dalmacija =
198; unutrašnjost Hrvatske = 2, BiH = 14 lica.
3.4. Ukupno
Trenutno se na listi direktnih žrtava u ovoj akciji vodi 1.718 lica.
Po spolu: muškaraca = 1.250 (73%); žena = 468 (27%).
Prema statusu: civila = 1.075 (63%); vojnika = 632 (37%); milicionera = 11.
Prema dobi: do 18 godina = 10 ; od 18 do 60 godina = 859 (50%); preko 60 godina = 804
(47%); nepoznata dob = 45 (3%).
Po godinama pogibije/nestanka: 1995. =1.676 (98%); 1996.= 29 (2%); 1997. = 9; 1998= 4 lica;
Po regijama pogibije/nestanka: Banija = 529; Lika = 436; Kordun = 157; Sjeverna Dalmacija = 553; unutrašnjost Hrvatske = 6, BiH = 37 lica.
3.5. Uniformisana lica kao žrtve
Od neprijateljske strane stradalo je 643 uniformisanih lica (632 vojnika ili milicionera), što iznosi 98% ukupnih uniformisanih žrtava u ovoj akciji. Od hrvatskih oružanih snaga (HV) stradalo ih je 612 (95%), od čega je do sada utvrđeno da ih je namjerno ubijeno (nakon predaje, odbacivanja oružja ili po napuštanju položaja i odlaska prema RS ili na teritoriju RS) najmanje 173; najmanje 32 ih je ubijeno artiljerijskim i avionskim granatiranjima; najmanje 1 ih je stradalo od ubačenih diverzantsko-terorističkih grupa (DTG); najmanje 9 ih je umrlo u bolnicama od posljedica ranjavanja; najmanje 33 je stradalo nakon zarobljavanja, za 3 lica još nije utvrđen način stradanja, a ostali 361 su izgubili živote na borbenom zadatku. Od HVO stradalo je 1 lice, ubistvom.
Od ABiH stradalo ih je 18 (3%), od čega je utvrđeno da ih je 8 namjerno ubijeno; dok ih je 7 stradalo nakon zarobljavanja, a 3 na borbenom zadatku. Za 12 (2%) lica, koja su takođe stradala na neprijateljskoj strani (3 na izvršavanju borbenog zadatka; 7 nakon zarobljavanja; 2 namjernim ubistvom) do sada se sa sigurnošću nije moglo utvrditi od koje strane su stradali s obzirom da su u nekim akcijama učestvovali zajedno (kombinovano) HV, HVO i ABiH.
3.6. Civilna lica kao žrtve
Od neprijateljske strane stradalo je 1.075 civila, što iznosi 91% svih civilnih žrtava u ovoj akciji.
Od pripadnika hrvatske strane (vojska, policija, paramilitarne grupe i sl.) stradalo je 1.053 (98%) lica, od toga ih je:
ubijeno (vatrenim oružjem, raznim eksplozivnim napravama, spaljivanjem, vješanjem, bacanjem u bunare i sl.) 723 (69%); 1995 = 1043 (97%) lica; 1996= 29; 1997= 9; 1998= 4;
granatiranjem (uključujući artiljerijsko i avio granatiranje područja RSK i izbjegličkih kolona na području RS) život je izgubilo najmanje 47 lica (4%); u zarobljeništvu (razni načini usmrćenja u logorima, kampovima i zatvorima RH) život je izgubilo najmanje 19 (2%) lica
na druge načine živote je izgubilo najmanje 16 (3%) lica (14 umrli u hrvatskim bolnicama i 2 samoubistva u hrvatskim zatvorima);
pod nepoznatim uzrokom smrti na teritoriji pod kontrolom hrvatskih vlasti, prema Veritas-ovoj evidenciji, stradalo je najmanje 250 (15%) lica. To su civili, koji se nalaze u evidenciji nestalih, a o kojima nema nikakvih ili pouzdanih informacija o načinu stradanja.
Od pripadnika ABiH stradalo je 15 (1%) civila (svi 1995. godine kada su pripadnici V MK ABiH u akciji "Oluja" napadali izbjegličke kolone sa Korduna i Banije), 10 je ubijeno; 1 stradao usljed granatiranja, 1 umro u bolnici kao posljedica ranjavanja, 1 ubijen nakon zarobljavanja i 2 na za sad nepoznat način;
Od zasad neindentifikovane, odnosno kombinovane tri neprijateljske strane (HV, HVO, i ABiH), stradalo je 5 civila (3 ubijena, 1 je umro u bolnici od posljedica ranjavanja, a 1 na nepoznat način).
3.7. Ukupne direktne žrtve
Kao žrtve akcije "Oluja" na srpskoj strani, stradalih od neprijateljske strane evidentirano je 1.718 lica (93% od ukupnog broja žrtava na srpskoj strani u ovoj akciji), od toga 643 (37%) uniformisanih lica i 1.075 (63%) civila.
Od strane hrvatskih snaga (vojska, policija, paramilitarne grupe), stradalo je 612 uniformisanih lica i 1.053 civila, što ukupno daje brojku od 1.665 lica (97% od ukupno stradalih od neprijateljske strane u ovoj akciji); Od strane HVO stradalo je 1 uniformisano lice.
Od strane ABiH stradalo je 18 vojnika i 15 civila, ukupno 33 lica (2% od ukupno stradalih od neprijateljske strane u ovoj akciji).
Od zasad neidentifikovane, odnosno kombinovane tri neprijateljske strane HV, HVO i ABiH, stradalo je 12 srpskih vojnika i 5 srpska civila ili ukupno 17 lica (1% od ukupno stradalih od neprijateljske strane u ovoj akciji).
Upoređujući žrtve "Oluje" sa ukupnim žrtvama rata, proizilazi da je u akciji "Oluja" stradalo 26 procenata više civila odnosno 12 procenata više žena, te da je za 26 procenata stradalo više civila u dobi preko 60 godina.
4. Indirektne žrtve
4.1. Žrtve akcije "Oluja" na srpskoj strani koje se ne mogu pripisati direktno bilo kojoj neprijateljskoj strani, evidentirano je ukupno 121 lice (7% od ukupnog broja žrtava na srpskoj strani u ovoj akciji), od toga 10 uniformisanih lica i 111 civila.
Oluja - spisak indirektnih žrtava
4.2. Poginuli/sahranjeni
Poginulo/sahranjeno je najmanje 83 (69% od ukupnog broja indirektnih žrtava u ovoj akciji).
Po spolu: muškaraca = 40 (48%); žena = 43 (52%); Prema statusu: civila = 76 (92%); vojnika = 7 (8%);
Prema dobi: do 18 godina = 1; od 18 do 60 godina = 18 (22%); preko 60 godina = 59 (71%); nepoznata dob = 5 (6%);
Po godinama pogibije: 1995. = 80 (96%); 1996.= 2; 1997. = 1;
Po regijama pogibije: Banija = 14; Lika = 7; Kordun = 3; Sjeverna Dalmacija = 28;
unutrašnjost Hrvatske = 0, BiH = 31 lica.
4.3. Nestali
Trenutno se na listi nestalih vodi 38 lica (31% od ukupnog broja indirektnih žrtava u ovoj akciji).
Po spolu: muškaraca =11 (29%); žena = 27 (71%). Prema statusu: civila = 35 (92%); vojnika = 3 (8%).
Prema dobi: do 18 godina = 0 ; od 18 do 60 godina = 5 (13%); preko 60 godina = 31 (82%); nepoznata dob = 2 (5%).
Po godinama nestanka: 1995. = 37 (97%); 1996.= 1 (3%);
Po regijama nestanka: Banija = 5; Lika = 6; Kordun = 1; Sjeverna Dalmacija = 12; unutrašnjost Hrvatske = 0, BiH = 14 lica.
4.4. Ukupno
Trenutno se na listi indirektnih žrtava u ovoj akciji vodi 121 lice. Po spolu: muškaraca = 51 (42%); žena = 70 (58%). Prema statusu: civila = 111 (92%); vojnika = 10 (8%);
Prema dobi: do 18 godina = 1; od 18 do 60 godina = 23 (19%); preko 60 godina = 90 (74%); nepoznata dob = 7 (6%).
Po godinama pogibije/nestanka: 1995. =118 (98%); 1996.= 2 (2%); 1997. = 1;
Po regijama pogibije/nestanka: Banija = 19; Lika = 13; Kordun = 4; Sjeverna Dalmacija
= 40; unutrašnjost Hrvatske = 0, BiH = 45 lica.
4.5. Uniformisana lica kao indirektne žrtve
Vojnici SVK i pripadnici milicije RSK stradavali su i na srpskoj strani. Takvih je
ukupno 10 lica (2% ukupnih uniformisanih žrtava u akciji "Oluja" na srpskoj strani).
Namjernim ubistvima stradalo je 1 lice;
Samoubistvo je počinilo 1 lice;
U saobraćaju život su izgubila 2 lica;
Prirodnom smrću umrla su 3 lica;
U bolnicama je umrlo 1 lice;
Pod nepoznatim uzrokom smrti stradala su 2 lica.
4.6. Civilna lica kao indirektne žrtve
Među civilnim žrtvama rata na srpskoj strani evidentirano je 111 lica (9%) od ukupnog broja civilnih žrtava na srpskoj strani), čija smrt je vezana za rat i ratna dešavanja, ali se njihova smrt/nestanak ne može pripisati bilo kojoj neprijateljskoj strani. Među njima se nalaze uglavnom civilna lica koja su smrtno stradala u izbjegličkim kolonama izazvanim akcijom "Oluja" (76 se vođe kao umrli prirodnom smrću, 5 je izvršilo samoubistvo, 19 je umrlo u bolnicama, 3 su ubijena u međusobnim obračunima, 1 je ubijen iz nehata, 4 ih je život izgubilo u saobraćajnim udesima, a 3 je život izgubilo na druge načine).
4.7. Ukupne indirektne žrtve
Žrtava akcije "Oluja" na srpskoj strani koje se ne mogu pripisati direktno bilo kojoj neprijateljskoj strani, evidentirano je ukupno 121 lice, od toga 10 uniformisanih lica i 111 civila.
Kod ove kategorije žrtava, civila je stradalo 11 puta više od uniformisanih lica, žena je stradalo 16 procenata više nego muškaraca, a među stradalima je 3/4 starijih od 60 godina, dok ih je po načinu smrti najviše stradalo "prirodnom smrću" (79). Odnos gornjih brojki pokazuje da su najranjivija grupa bili starci i žene.
5. Ekshumacije, identifikacije i sahrane
Iz akcije "Oluja" do 31. 12. 2012. sahranjeno je ukupno 890 posmrtnih ostataka. U organizaciji nadležnih institucija na području RH ekshumirana su 822 leša (792 iz grupnih grobnica i 30 iz pojedinačnih grobnica) od čega su identifikovana 525 posmrtna ostatka. Porodice su u sopstvenoj organizaciji pronašle, uglavnom u "vrtnim grobovima", i sahranile još 292 posmrtna ostatka.
Dakle, na području Hrvatske do kraja 2012. godine ekshumirano je ukupno 822 posmrtnih ostataka iz ove akcije, a od čega još nije identifikovano 297 posmrtnih ostataka. Na teritoriji BiH do kraja 2012. godine iz ove akcije ukupno je identifikovano još 77 posmrtnih ostataka (u organizaciji nadležnih institucija 49, a u organizaciji porodica 28) i svi su sahranjeni.
Veritas raspolaže sa još oko 350 poznatih grobnih mjesta srpskih žrtava vezanih za akciju "Oluja", a za najveći broj lokacija podaci su dobijeni upravo od hrvatske strane.
Hrvatska strana opstruira ekshumacije i identifikacije srpskih žrtava iz razloga što bi pronalaženje svih leševa srpskih žrtava pokvarilo njen "imidž" kao "žrtve srpske agresije" i što je velik broj srpskih leševa, da su bili na vrijeme ekshumirani, mogao uticati i na ishod suđenja hrvatskim generalima pred Haškim sudom, koji su bili optuženi za sudjelovanje u "udruženom zločinačkom poduhvatu čiji je zajednički cilj bio prisilno i trajno uklanjanje srpskog stanovništva iz regije Krajina".
Beograd, 15. februar 2013. godine
Savo Štrbac, predsjednik DlC-a "Veritas"
- Srbi su u etnički motivisanim ubistvima likvidirani i narednih godina. Prema Veritasovom istraživanju počev od 01. 01.1996. likvidirano je ukupno 70 Srba, a još ih je 13 izgubilo život u sumnjivim samoubistvima.
- 301 sa groblja u Kninu, 154 sa groblja u Gračacu, 27 sa groblja u Korenici, 160 sa groblja u Petrinji, 64 sa groblja u Dvoru, 31 sa groblja u Šibeniku i 49 sa groblja Žitnik;
- Groblje Zadar 59; groblje Vrlika 7; Groblje Slunj 16; Groblje Šaš 15; Groblje Glina 51; Groblje Selište 15; Lička Jasenica 4 i još desetak manjih lokacija;
- Po pravosnažnom okončanju krivičnog postupka protiv hrv. generala Gotovine i Markača, od 28. do 30. novembra 2012. godine u organizacji hrvatske vladine komisije iz zajedničke grobnice sa Šibenskog groblja ekshumiran je 31 posmrtni ostatak srpskih žrtava iz vremena "Oluje".
Nedavno je na Zavodu za sudsku medicinu i kriminalistiku Medicinskog fakulteta u Zagrebu, među leševima ekshumiranim u zadnjih dvanaest godina iz masovnih, zajedničkih i pojedinačnih grobnica, identifikovano još 18 posmrtnih ostataka lica srpske nacionalnosti, stradalih na području Like, Dalmacije, Korduna, Banije, Zapadne i Istočne Slavonije u vremenu od 1991. do 1995. godine.
Među indentifikovanima su: Simo Sime Ivanović (1922) iz Tornja, Pakrac; Ljubica Stevana Carević (1926) iz Vučjaka Čečavskog, Slavonska Požega; Petra Ilije Panić (1924) iz Kusonja, Pakrac; Mile Đuke Bošnjaković (1951) iz Smrtića, Okučani; Jelena Jove Mrkonja (1934) iz Medara, Okučani; Zorka Stanka Tomić-Bolić (1923) iz Medara, Okučani; Stevan Bože Pralica (1929) iz Rajića, Okučani; Miloš Lazara Bačić (1959) iz Jasenovca, Okučani; Mitar Milana Todorić (1943) iz Rajića, Okučani; Ranko Boška Pavković (1950) iz Borovca, Okučani; Branko Ilije Bosanac (1953) iz Rajića, Okučani; Ilija Alekse Lekanić (1957) iz Borovca, Okučani; Miloš Mirka Batalo (1933) iz Topuskog, Vrginmost; Nikola Đure Pjevac (1947) iz Jagrovca, Vojnić; Stanko Jovana Cvjetanović (1937) iz Islama Latinskog, Benkovac; Petar Jovana Radujko (1910) iz Dulera, Bosansko Grahovo; Marija Jovana Vučak (1932) iz Civljana, Knin i Stevan Nikole Knežević (1935) iz Vrbnika, Knin.
Među identifikovanima su i posmrtni ostaci Batalo Miloša i Pjevac Nikole koji su ubijeni 6/7. avgusta 1995. godine na drumu Glina - Dvor kada su izbjegličku kolonu, u kojoj su se nalazili Kordunaši i Ličani sa područja Plaškog, napali pripadnici HV i ABiH, kojom prilikom je ubijeno najmanje 189 lica.
Među identifikovanima su i posmrtni ostaci Bošnjaković Mile, psihičkog bolesnika, kojeg su u akciji "Bljesak" pripadnici HV-a ubili pred njegovom majkom Marijom, koja je u istoj akciji izgubila i drugog sina Đorđa, kojeg je identifikovala u julu a sahranila u septembru prošle godine, a zatim u oktobru i sama preminula, ne dočekavši da pronađe i sahrani i drugog sina.
Do sada je od 1.140 ekshumiranih leševa u zadnjih jedanaest godina iz zajedničkih, masovnih i pojedinačnih grobnica na području Hrvatske i bivše RSK, identifikovano 769 posmrtnih ostataka srpskih žrtava.
Na Veritas-ovom spisku nestalih još se nalazi 1.951 lice srpske nacionalnosti koji su nestali u periodu 1991. ̶ 1995. na području Hrvatske i bivše RSK. Među nestalima je 1.332 civila, od čega 517 žena. Veritas raspolaže pouzdanim podacima za još oko 500 registrovanih grobnih mjesta u kojima se nalaze neidentifikovani posmrtni ostaci smrtno stradalih Srba na pomenutom području i u istom periodu, koji i u osamnaestoj godini po prestanku rata, isključivo zbog opstrukcije hrvatske strane, čekaju na ekskumacije.