Više od 6.000 srpskih vojničkih grobalja nalazi se u 50 država širom sveta. Samo u Makedoniji, ima ih nekoliko desetina. Nažalost, ni u godini u kojoj se obeležava stotinu godina od Velikog rata, gotovo ništa nije urađeno na njihovom uređenju.
Na srpskom vojničkom groblju na periferiji Bitolja, na metalnim krstovima
nema imena – samo brojevi. Iznad se nalazi kosturnica u kojoj su
posmrtni ostaci 4.400 srpskih vojnika stradalih u Gorničevskoj bici,
jednoj od najznačajnijih za proboj Solunskog fronta, i kosti ratnika iz
Balkanskih ratova.
O groblju brinu jedino predstavnici Srpsko-makedonskog društva. Na
prostoru od Bitolja do Kajmakčalana ima oko 75 pukovskih grobalja srpskih
neznanih junaka.
Predsednik Srpsko-makedonskog društva Dragiša Strahinjić procenjuje da bi relativno brzo mogla da se saznaju njihova imena.
“To zavisi od arhive. Ako su složni i ako otvore dokumenta, to je za
mesec dana”, kaže Strahinjić i poručuje Beogradu da se oduži Soluncima.
Tridesetak kilometara od Bitolja, u selu Baču nalazi se ruševina kuće u
kojoj je bila Vrhovna komanda srpske vojske i u kojoj je jedno vreme
boravio kralj Aleksandar.
Na pola puta od Bitolja prema Kajmakčalanu ima još jedno srpsko vojničko
groblje, u Skočiviru. Još jedan zaboravljeni trag srpske vojske u Prvom
svetskom ratu o kome brine samo srpsko-makedonsko prijateljstvo.
Put do vrha Kajmakčalana, lošiji nego pre Drugog svetskog rata. Ni Memorijalni kompleks nije u dobrom stanju.
“Zašto srpska deca ne dođu? Neka se organizuje ekskurzija, pa da vide ta
groblja”, kaže Strahinjić i ističe da na Kajmakčalanu viđa i Amerikance.
U traganju za neobeleženim i zapuštenim humkama, Društvu
Srpsko-makedonskog prijateljstva pomažu Udruženje ratnih dobrovoljaca
1912-1918. i Planinarsko društvo Kopaonik.
Svi oni se nadaju da će, jednog dana, na red doći i ekshumacija, kako bi Solunci počivali na jednom mestu.
Izvor: BigPortal