6. Pravoslavni sveštenik Dositej (Vasić) mitropolit zagrebački (1932-1945).

Mitropolit Dositej (Vasić) rođen je u Beogradu 5. decembra 1877. godine. Gimnaziju i bogosloviju završio je u svom rodnom gradu, a Kijevsku duhovnu akademiju, sa stepenom magistra bogoslovlja, 1904. godine. Nakon dvogodišnjih studija bogoslovskih i filozofskih nauka na Berlinskom univerzitetu, studirao je u Lajpcigu čistu i eksperimentalnu filozofiju.

            Zamonašio se još kao učenik bogoslovije i rukopoložen je u čin jerođakona. Za suplenta Bogoslovije Svetoga Save u Beogradu postavljen je 1907. godine, a dvije godine kasnije nastavio je studije na Sorboni i Višoj školi socijalnih nauka. Krajem 1910. godine prešao je u Ženevu gdje je boravio kao student do objave Balkanskog rata.

            Sveti arhijerejski sabor Kraljevine Srbije izabrao ga je za episkoga niškog u maju 1913. godine, a 25. istoga mjeseca posvećen je za episkopa.

            Jedva je episkop Dositej sastavio u Nišu dvije godine, izbio je Prvi svjetski rat. Svi su očekivali da će se episkop povući iz svoje rezidencije. Međutim, episkop Dositej je dočekao neprijateljsku vojsku, a ona ga poslala u internaciju. Odmah zatim poubijano je na zvjerski način – kamom oko 150 sveštenika.

            Sa internacije se episkop Dositej vratio u svoju eparhiju 1918. godine. U vrijeme vaspostavljanja redovnog stanja u Srpskoj pravoslavnoj patrijaršiji poslije Prvog svjetskog rata episkop Dositej zauzima položaj potpredsjednika Središnjeg arhijerejskog sabora i u tom svojstvu učestvuje u pregovorima sa Carigradskom patrijaršijom u cilju uzimanja na znanje o vaspostavljenju Srpske patrijaršije u kojoj je duži niz godina bila pauza u poglavarstvu.

            U vrijeme vraćanja Čeha i Slovaka u pravoslavlje iz rimokatolicizma, a u Prikarpatskoj Rusiji iz unije, episkop Dositej je tri godine proveo u Čehoslovačkoj kao izvrstan misionar, a potom je održavao stalnu vezu sa mladom Pravoslavnom crkvom u ovoj zemlji.

            Donošenjem novog Ustava Srpske pravoslavne crkve 1931. godine od dijelova oduzetih od Gornjokarlovačke i Pakračke eparhije stvorena je Zagrebačka eparhija. Na molbu članova Svetog arhijerejskog sabora, episkop-mučenik Dositej se primio izbora prvog mitropolita zagrebačkog. Njegov rad kao pravoslavnog jerarha u Zagrebu bio je raznovrstan. Baveći se cijelog života karitativnim radom, mitropolit Dositej je u Zagebu, pored ostalog, osnovao ženski manastir Svete Petke i radio na osposobljavanju pravoslavnih monahinja za rad u bolnicama.

            Administrirao je eparhijama Gornjokarlovačkom i banjalučkom i više godina pomagao prestarjelom episkopu pakračkom Mironu (†1941.) u vršenju episkopske službe. Za vrijeme bolesti partrijarha srpskog Varnave kao najstariji član Sinoda upravljao je poslovima Srpske pravoslavne crkve, i poslije patrijarhove smrti, do izbora patrijarha Gavrila 1938. godine administrirao je Arhiepiskopijom beogradsko-karlovačkom.

            Odmah poslije izbijanja Drugog svjetskog rata mitropolit Dositej je zatvoren u Zagrebu. U zatvoru je maltretiran i toliko pretučen – a u tome su učestvovale i rimokatoličke monahinje – da je u besvjesnom stanju donijet u manastir Vavedenje u Beograd, gdje je brižljivo njegovan sa strane sestrinstva ovoga manastira. Ne dolazeći više k svijesti, umro je 13. januara 1945. godine u manastiru Vavedenje u Beogradu, a sahranjen je u manastirskoj porti. 

Svetozar Livada: Stradanja i nadanja

NASLOVNA STRANICA