Novi zakon Španije može dovesti do izmeštanja posmrtnih ostataka ustaških lidera

English

Ukoliko Španija usvoji novi Zakon o istorijskom sećanju, grobnice ustaških lidera iz Drugog svetskog rata, Ante Pavelića i Vjekoslava Maks Luburića, možda će morati da budu izmeštene na manje poznatu lokaciju ili vraćene u njihovu rodnu BiH.

Ukoliko španska vlada levog centra usvoji najavljeni Zakon o istorijskom sećanju pripremljen u cilju suočavanja sa sećanjem na građanski rat u Španiji tridesetih godina prošlog veka, grobnice hrvatskih profašističkih lidera iz Drugog svetskog rata možda će morati biti izmeštene sa sadašnjih poznatih lokacija u Madridu i Valensiji.

Posmrtni ostaci ustaškog lidera Ante Pavelića nalaze se na groblju San Isidro u Madridu, dok su posmrtni ostaci komandanta ustaških koncentracionih logora Vjekoslava Maks Luburića pokopani na groblju Carcaixent u Valensiji.

Prema predloženom Zakonu o istorijskom sećanju, biće izbrisana krivična evidencija lica koja su osuđena zbog suprotstavljanja bivšem fašističkom režimu u Španiji, a organizacije koje čuvaju sećanje na diktatora Franciska Franka, kao što je Fondacija Francisko Franko, biće zabranjene.

Španski portal Eldiario.es je u ponedeljak objavio da usvajanje novog zakona može dovesti do izmeštanja posmrtnih ostataka Pavelića i Lubrića na manje vidljiva mesta ili u njihovu rodnu zemlju.

Pavelić i Luburić su rođeni u današnjoj Bosni i Hercegovini, koja je u vreme Drugog svetskog rata bila deo Nezavisne Države Hrvatske (NDH).

Razlog za izmeštanje njihovih posmrtnih ostataka je to što su njihovi grobovi mesta za obeležavanje sećanja desničara, što je pitanje kojim će se novi zakon baviti.

U junu, novi premijer Španije, socijalista Pedro Sančez, izjavio je da grobnica bivšeg diktatora Franka treba da bude izmeštena iz velikog kompleksa Valle de los Caídos (Dolina palih), koji se nalazi kod Madrida.

U ovom kompleksu, koji je izgrađen od strane Frankove Vlade, se nalaze posmrtni ostaci oko 34.000 vojnika, pripadnika fašističke falange, i onih na republikanskoj strani, koji su se međusobno borili tokom Španskog građanskog rata.

Novim zakonom je takođe predviđeno formiranje Komisije za istinu, koja bi istraživala zločine koje je počinila država u vreme Frankove vladavine.

Tokom devedesetih godina, hrvatski predsednik Franjo Tuđman je imao ideju da prebaci posmrtne ostatke Pavelića u Hrvatsku, zajedno sa posmrtnim ostacima bivšeg jugoslovenskog predsednika Josipa Broza Tita, koji je sahranjen u Beogradu, ali je rođen u Kumrovcu u severnoj Hrvatskoj.

Pavelić je 1945. godine pobegao iz Hrvatske i sigurnost je našao u Argentini, gde je nastavio svoje političke aktivnosti. U njega je, 1957. godine, u Buenos Airesu, pucao srpski emigrant Blagoje Jovović, ali je Pavelić preživio atentat.

On zatim odlazi u prijateljsku Španiju, jer je imao dobre odnose sa Frankovim režimom, gde je 1959. godine, sa 70 godina starosti, preminuo.

Luburić se 1949. godine takođe preselio u Frankovu Španiju i živeo u Valensiji, gde je vodio štampariju u kojoj je objavljivao proustaške časopise.

Agenti jugoslovenske Službe državne bezbednosti infiltrirali su se u njegovu štampariju i 1969. godine ga ubili.

Između 1941. i 1945. godine, Pavelićeva NDH je usvojila rasističke zakone po uzoru na nacističke, na osnovu kojih je progonila Srbe, Jevreje, Rome i hrvatske antifašiste.

Prema zvaničnom poimeničnom spisku, 83.145 žrtava režima stradalo je u glavnom ustaškom koncentracionom logoru u Jasenovcu.

Nakon Frankove smrti, Španija je usvojila amnestiju, poznatu kao “pakt ćutanja”, da bi se sprečilo ponovno otvaranje rana iz građanskog rata. Pristalice ove amnestije su kazale da je ovaj čin olakšao mirni prelaz Španije u demokratiju.

Međutim, porodice pripadnika republikanske strane koja je izgubila rat, smatraju da je amnestija nepravedno stigmatizovala njihove porodice i na efikasan način odala počast fašističkom nasleđu.

Autor: Sven Milekić

Izvor: BALKANSKA TRANZICIONA PRAVDA