„BJEGAO IZ STRAHA PRED HRVATIMA…”
Među dokumentima o ustašim zvjerstvima počinjenim nad Srbima u toj prvoj ratnoj
godini druge svjetske kataklizme u dvadesetom vijeku, svakako je posebno
zanimljiv jedan članak objavljen u ratnoj „Borbi” od 22. oktobra 1942. godine.
Nepotpisani autor u članku pod naslovom „Stub zločina”, na osnovu originalnih
ustaških spiskova i izvještaja govori o zločinima u Donjim i Gornjim Rujanima,
Odžaku i Lištanima.
Podnaslovom „Kako su četnički saveznici ustaše trijebili srpski narod“, autor sugeriše da su ovi stravični spiskovi sinonim zločina svih koji su oružje okrenuli protivu svog naroda, koji su se stavili pod skut okupatora i za njegove interese ogrezli u zločinstva:
„Po zvaničnom 'iskazu' Oružničke postaje Prolog — piše 'Borba' — tajni broj 203 od 18. decembra 1941. godine, čiji original imamo u ruci, ubijeno je u dva dana, i to 30. jula i 2. avgusta 1941. pravoslavnih žitelja:
U selu Gornji Rujani 135, od toga 58 ispod 14 godina starosti; u selu Donji Rujani 205, od toga 100 ispod 14 godina; u selu Odžak 7 od kojih 3 djeteta ispod 14 godina; u selu Lištani 55, od kojih 19 ispod 14 godina“.
Sudeći po onome što je objavila „Borba”, ustaše su pravile preciznu evidenciju i po porodicama, baš onako kako to svjedoče i svi preživjeli:
„Od 135 ubijenih u Gornjim Rujanima jesu: Kiso 46, Ercezi 26,Stojanac 41, Boškovići 11, Bulovići 11.
U Donjim Rujanima: Ercezi 18, Lalići 111, Stojića 11, Bačkovića 25, Kozomara 9, Gligići 4, Boškovići 21, Vulići 6.
U Odžaku: Arnauti 7; u Lištanima svih 55 su Cvitići. Samo su četiri muškarca iz ta četiri sela umakli ovom ubistvu. Iskaz oružničke postaje beleži kod njihovih imena: 'Bjegao iz straha pred Hrvatima'.”
Slijedeći ono što je istakao u podnaslovu, autor potom naglašava sramnu ulogu četnika koji su stupili u savez sa krvnicima, a protivu „narodnih osvetnika“ partizana:
„U ime borbe protiv 'komunizma' — piše 'Borba' — četnici jugoslovenskog ministra Draže, pop Đujić, Uroš Drenović i ostali banditi, danas su saveznici onih koji su poklali ova srpska sela i bore se zajedno sa Njemcima, Talijanima i ustašama, i ispred njih, protiv narodnih osvetnika, partizana.
Ali, ni fašistički zločinci, ni njihovi pomagači neće umaći narodnoj kazni. Ordeni Karađorđeve zvezde neće još dugo krasiti njihove izdajničke grudi…“
Zahvaljujući dobroti autora,
preneseno iz knjige:
Budo Simonović: „Ognjena Marija Livanjska“
Knjiga je posvećena ustaškim
pokoljima nad Srbima u Livnu i okolini, odnosno u selima na rubu Livanjskog
polja, počinjenim u proljeće i ljeto 1941. godine, a ponovljenim i u najnovijim
ratnim sukobima na tom području, posebno tokom 1992. i 1993. godine. To je
priča o 1587 žrtava, pretežno djece i nejači, mučenih i na najzverskiji način
pobijenih na gubilištima u okolini Livna. O tome govore preživjeli sa tih
gubilišta, posebno preživjeli iz nekoliko jama, čije je kazivanje svojevremeno
inspirisalo i Ivana Gorana Kovačića da napiše svoju glasovitu poemu „Jama“. O
tome govore ne samo Srbi, žrtve ustaškog genocida, nego i brojni inovjerci –
Hrvati i Muslimani, časni i čestiti ljudi koji u tim ljutim vremenima, kako
1941. tako i devedesetih godina prošlog vijeka, nisu gledali ko se kako krsti i
šta je kome na glavi. Knjiga je stoga strašno svjedočanstvo o zlu, optužba za
sva vremena, ali i trajni dokument o veličajnim primjerima dobrotvorstva i
žrtvovanja čovjeka za čovjeka. Izdavač knjige „Ognjena Marija Livanjska“
(četvrto dopunjeno i prošireno izdanje) je kompanija „Nidda Verlag GmbH“, odnosno
„Vesti“, najtiražnija dnevna novina u dijaspori.
Biografski podaci o autoru:
Rođen u selu Osreci – Manastir Morača, 15. oktobra 1945. godine. Završio Filološki fakultet u Beogradu, grupu za srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost. Tri godine potom radio kao profesor u gimnaziji „Slobodan Princip – Seljo u Sokocu na Romaniji, a onda se posvetio novinarstvu (počeo u sarajevskom „Oslobođenju“, zatim u TANJUG-u, „Politici Ekspres“, „Ilustrovanoj Politici“, „Politici“ i sada u Frankfurtskim „Vestima“).
Do sada objavljene knjige:
- „MIJAT I MOJSIJE“ (1988).
- „DO SMRTI I NATRAG“ (1988),
- „OGNJENA MARIJA LIVANjSKA“ (tri izdanja od 1991. do 1997),
- „NEDOHODU U POHODE“ (1994),
- „ZEKO MALI“ (tri izdanja od 1997. do 2001),
- „ŽIVOT NA SEDAM ŽICA“ (1998),
- „NIKAD KRAJA TAMNICAMA“ (2002),
- „ZADUŽBINA PATRIJARHA I VEZIRA“ (2006),
- „RIJEČ SKUPLJA OD ŽIVOTA“ (2006).
Priredio i zbornik „125 GODINA NOVINARSTVA I 50 GODINA UDRUŽENJA NOVINARA CRNE
GORE“ (1996. godine).
Vezane vijesti:
Промоција књиге „Огњена Марија Ливањска" у Храму Светог Трифуна у Београду
РТРС - НАСЛОВИ - 25. октобар 2010. – ПАКАО У РАВНОМ ДОЦУ
РТРС - ПЕЧАТ - 20. октобар 2011. - Репортажа о страдању Срба 1941. у јами Равни Долац, Ливањско поље
СЛУЖЕН ПАРАСТОС СРБИМА БАЧЕНИМ У ЈАМУ РАВНИ ДОЛАЦ