Godišnjica Vidovdanskog pokolja Srba u Donjoj Hercegovini

U Vidovdanskom Pokolju (koji je za ustaše značio odmazdu za sarajevski Vidovdan 1914. i novo, krvavo, poniženje Srba na ovaj veliki praznik), posle podmuklo izvedenog hapšenja i vezivanja u žicu i lance uvek lakovernih Srba koji su se uzdali u,,komšijsku reč“, na brojnim jamama i drugim stratištima ubijeni su skoro svi odrasli Srbi, muškarci iz sela: Gabela, Dračevo, Dubravica, Kljenak, Kolojanj, Cerovica, Grabovina, Gornje Hrasno, Kruševo, Burmazi, Poprati, Ošanjići, Dabrica, Kozice, Pješivac, Šćepan Krst, Ljubljenica, Prenj, Pjesci, Lokve i Rečice, kao i veliki broj Srba iz Tasovčića, gradova Čapljine, Stoca, Ljubuškogi drugih naselja.

Najveći broj je ubijen u Opuzenu u Dalmaciji, u Vidovom polju, kod sela Struge, Mogorjela i „Brijesta“ u Čapljini, u kojima su žrtve zatrpavane u iskopane jame, zatim u kraškim jamama:Ržani do, Bivolje brdo, dve jame Kukauše kod Maslina, Jasoč, po dve jame u Hutovu, Prenju i Poplatu, Vidonji u koju je bačeno bratstvo manastira Žitomislić, jami Barev do kod Šćepan Krsta, Gavranici kod Hrasna,Humcu, Cernom i Vitaljini kod Ljubuškog, te kod žel. stanice Krupa kod sela Dračeva, potesu „Opuzen“ kod Gabele, na mostu u Čapljini…

Najveći grobovi Srba su reke, posebno Neretva, ali i Buna, Trebižat i Bregava. Srbi su klani ili ubijani iz pušaka na mostu u Čapljini ili pored železničke pruge u selu Šurmancima. Tela su im bacana u Neretvu.

Pored toga tela mnogih Srba su dovožena kamionima iz Dubrava na čapljinski most i odatle bacana u vodu. Leševi su vađeni iz vode ispod Metkovića i tu pokopavani u zemlju. Posle protesta Italijana zbog zagađivanja reke, Hrvati počinju da žrtve sa železničke stanice Šurmanci gone na brdo do jame Golubinke i da ih u nju žive guraju.

Veliki broj Srba sa područja Donje Hercegovine je 1941, stradao u hrvatskim logorima, posebno Gospiću, sa gubilištima Jadovnom i Pagom.

Pokolj je bio pripremljen do 22. juna. Toga dana i prethodne noći, na prostoru Čapljine i Stoca, blokirana su sva sela u kojima su živeli Srbi. Istovremeno su počela hapšenja Srba, starijih od 15 godina, a pojedinačno i mlađih. Hapšenja su vršena pod izgovorom sprečavanja moguće pobune srpskog naroda za Vidovdan.

Talas hapšenja zaobišao je Prebilovce, najveće srpsko naselje u ovom kraju. Meštani Prebilovaca, sa velikim atarom u zaleđu, posakrivali su se u šume, pećine i ševar Hutova blata, a ustaše još nisu bile spremne da napadnu ovo selo. Takođe, nije napadnut ni Poplat, najveće srpsko selo u okolini Stoca.

Hapšenja su vršena po kućama i stanovima, a najčešće su se Srbi sami odazivali pozivima da se okupe na nekom mestu, radi raznih izgovora. Potom su zatvarani, vezivani i isprebijani gonjeni na gubilišta. Zatvaranja se vrše u opštinskim zatvorima u Čapljini i Stocu, duvanskoj stanici u Domanovićima, čitaonici i sokolskom domu u Gabeli, putarskoj kući u Dračevu, osnovnoj školi u Gornjem Hrasnu, krčmi ustaše Petra Marića na Pileti (Aladinići) i na drugim mestima.

Formiran je i sabirni logor za Srbe u žitnom magacinu „Silosu“ na brdu Modrič iznad Tasovčića. Tu je dovedena većina pohapšenih iz Tasovčića, Rečica, Počitelja, Klepaca, Čapljine i drugih mesta. Odatle su, upućivani na mesta likvicije.

O tome gde će ko i kada biti ubijen odlučivalo se, izgleda bez nekog naročitog sistema, već kako su u kom trenutku rešavale ustaške glavešine, pre svih čapljinski logornik Franjo Vego.

Tako su se često susretali i ukrštali putevi žrtava.

Priredio: Milenko Jahura

SND Prebilovci

Vezane vijesti:

Prebilovci